دههها است که گمانوگمانهایی در رابطه دونیمشدن قاره آفریقا وجود داشته. در مارس ۲۰۱۸ (اسفندماه ۱۳۹۶) یک شکاف عظیم در جنوب غربی کنیا در محلی به نام دره ریفت باز شد. این شکاف که تا بیشتر از ۳۵۰۰ کیلومتر ادامه دارد، حتی بخشی از بزرگراه نایروبی-ناروک را نیز در خود بلعیده است. اکنون یک نظریه تازه به این شکاف و گمان دونیمشدن قاره آفریقا پرداخته است.
بر پایه گزارش Science Focus، عمر این شکاف به نزدیک به ۲۵ میلیون سال پیش برمیگردد و با بیشتر از ۳۵۰۰ کیلومتر طول، از دریای سرخ در شمال تا موزامبیک در جنوب شرقی قاره آفریقا ادامه دارد. زلزله و فعالیت آتشفشانی در همه طول آن رخ میدهد و علتایجاد کوههایی ازجمله کلیمانجارو و کنیا شده است. دره ریفت، محلی که این شکاف در آن قرار دارد، بخشی از منطقهای به نام شکاف آفریقای شرقی محسوب میبشود که یکی از فعالترین مناطق زمینساختی در جهان است.
زمینشناسان و ژئوفیزیکدانان تا این مدت یقین نیستند که چه چیزی امکان پذیر علتاین شکاف شده باشد. نظریه مهم جاری میگوید که تودههای گرما در گوشته زمین علتشده است که لیتوسفر (خارجیترین لایه زمین) در زیر کنیا و اتیوپی متورم و کشیده بشود که این خود امکان پذیر به دونیمشدن این قاره منجر گردد.
شکاف دره ریفت در کنیا و نظریه دوپارهشدن قاره آفریقا
در قبل، دانشمندان فکر میکردند که آفریقا روی یک صفحه تکتونیکی قرار دارد. اما از دهه ۱۹۷۰، شواهدی بهدست آمد که ثابت میکرد صفحه آفریقا درحال شکستن به دو صفحه تازه، به نام صفحات نوبی و سومالی، در امتداد شکاف آفریقای شرقی است.
بر پایه یک نظریه تازه، نازکشدن لیتوسفر علتفورانهای آتشفشانی عظیمی به نام «سیل بازالتها» شده. جریان این گدازهها و پوسته شکننده قارهای به تشکیل مجموعهای از گسلها منتهی شده است. این گسلها باهم دره ریفت را راه اندازی خواهند داد.
اندازهگیریهای GPS مشخص می کند که در سراسر شکاف آفریقای شرقی، صفحات نوبی و سومالی با نرخ متوسط ۷ میلیمتر یا ۰.۲ اینچ در سال از هم فاصله میگیرند و بهآرامی این قاره را از هم جدا میکنند. امروزه این شکاف بالاتر از سطح دریا قرار دارد، اما با گسترش آن، امکان پذیر آب دریا به آن نفوذ کند.
درنهایت آبهای اقیانوسی امکان پذیر به داخل این دره سرازیر شوند و کل شاخ آفریقا را از سرزمین مهم جدا کنند. تا این مدت دانشمندان نمیدانند این اتفاق چه وقتی رخ خواهد داد، اما به گمان زیادً دهها میلیون سال با آن فاصله داریم.
منبع