نام یک سرخس کوچک و انگارً بی‌اهمیت که در یکی از جزایر دورافتاده اقیانوس آرام رشد می‌کند، روزجمعه داخل کتاب رکوردهای گینس شد. این سرخس بزرگترین ژنوم را در بین همه ارگانیسم‌های روی زمین دارد.

سرخس جزیره کالدونیای نو (با نام علمی Tmesipteris oblanceolata) در هسته هرکدام از سلول‌های خود یک DNA دارد که پنجاه برابر طویل‌تر از DNA داخل سلول‌های انسان است. این کشف در ژورنال iScience انتشار شده است.

اگر DNA سلول‌های این سرخس را (که فقط کسری از یک میلی‌متر ضخامت دارد) باز کنیم، طول آن به ۱۰۶ متر می‌رسد. به عبارت دیگر، طول این مولکول ۱۰ متر از برج ساعت بیگ بن در لندن زیاد تر است.

طول هر DNA را با واحد «جفت پایه» (bp) می‌سنجند. طول DNA سرخس کالدونیای نو ۱۶۰ گیگا جفت پایه (Gbp) است. برای قیاس، DNA انسان تنها ۳.1Gbp طول دارد و اگر آن را باز کنیم، اندازه‌اش به دو متر خواهد رسید.

این سرخس فقط در جزیره کالدونیای نو زندگی می‌کند؛ یکی از قلمروهای فرانسه در اقیانوس آرام که اخیراً دچار ناآرامی‌های سیاسی نیز شده است. سرخس کالدونیای نو حداکثر پنج تا ۱۰ سانتی‌متر قد می‌کشد و مؤسسه رکوردهای جهانی گینس گفتن «بزرگترین ژنوم» را به آن اعطا کرده است.

معایب داشتن ژنوم‌های زیاد بزرگ

رکورد قبلی بزرگترین ژنوم نیز متعلق به یک گیاه می بود: گُل پاریس ژاپونیکا (Paris japonica) یک DNA با طول 150Gbp دارد. پژوهشگران از کشف یک ژنوم بزرگتر در یک سرخس غافلگیر شده‌اند.

طویل‌ترین ژنوم کشف‌شده در حیوانات نیز متعلق به شُش‌ماهی مرمری است که اندازه‌اش به 130Gbp می‌رسد.

از طرف دیگر، گیاهان می‌توانند ژنوم‌هایی زیاد مختصر داشته باشند. برای مثال، ژنوم گیاه گوشت‌خوار جنلیسئا آئورئا (Genlisea aurea) فقط ۰.06Gbp است.

درون هر سلول، یک DNA وجود دارد که همانند یک کتاب راهنما به ارگانیسم‌ها می‌گوید چطور زندگی کنند و بقا بیابند. از این لحاظ، داشتن ژنوم‌های غول‌پیکر یک عیب به‌نظر می‌رسد.

هرچقدر که DNA یک جاندار بزرگتر باشد، سلول‌ها باید بزرگتر باشند تا آن را درون خود جا دهند. برای گیاهان، سلول‌های بزرگ به این معنی است که حفره‌های برگ‌ها نیز بزرگتر خواهد شد. این علتمی‌شود شدت رشد گیاه افت یابد.

به‌علاوه، هرچقدر DNA طویل‌تر باشد، ساخت یک کپی از آن دشوارتر خواهد می بود و توانایی تکثیر ارگانیسم و تولیدمثل آن افت می‌یابد. درواقع گیاهانی که بزرگترین ژنوم‌ها دارند، گیاهانی همیشه سبز و با شدت رشد زیاد کم می باشند.

این گیاهان نمی توانند به‌سادگی با شرایط نامطلوب سازگار شوند یا در تنازع بین گونه‌ها پیروز گردند. به عبارت دیگر، اندازه ژنوم تعیین می‌کند که یک گیاه تا چه اندازه می‌تواند در برابر تحول اقلیم، تحول کاربری زمین‌های طبیعی، و دیگر چالش‌های محیط‌زیستی دوام آورد.

دانشمندان نمی‌دانند چرا DNA برخی از جانوران این‌قدر بزرگ می‌شود. اما به‌نظر می‌رسد که قسمت‌های زیاد بزرگی از این ژنوم‌های بزرگ در جانوران کارایی خاصی ندارند. آن‌ها به این قسمت‌ها «DNA زباله» می‌گویند.

دانشمندان تا امروز ژنوم حدوداً ۲۰٬۰۰۰ ارگانیسم را اندازه‌گیری کرده‌اند. این عدد نسبت به تنوع گونه‌های حاضر زیاد کوچک است؛ بعد انتظار دارند که در آینده ژنوم‌های بزرگتری کشف شود. با این حال آن‌ها نظر دارند که باید یک مرز طبیعی برای اندازه ژنوم وجود داشته باشد.