مراکز داده که برای ذخیره، پردازش و تجزیه‌و‌تحلیل حجم وسیعی از داده‌ها از زیرساخت‌های مهم گسترش فناوری‌های گوناگون در کشورها به شمار می‌آیند، نوآوری را در قسمت‌های گوناگون ممکن می‌کند. آنها استقرار فناوری‌های نوپدید، همانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و پردازش ابری را تسهیل می‌کنند و به پیشرفت‌های زیاد تر در قسمت‌های گوناگون مالی، درمانی، ارتباطات و غیره پشتیبانی می‌کنند. افزون‌براین، مراکز داده زمان‌های نوینی برای اندوخته‌گذاری فراهم می‌کنند، عرصه‌ای برای اشتغال‌زایی می باشند، زیرساخت‌های دیجیتال را تحکیم می‌کنند و همه اینها درنهایت به رشد اقتصادی کشورها پشتیبانی می‌کنند. با برتری‌بندی ساخت مرکز داده، کشورها می‌توانند خودشان را در خط مقدم تحول دیجیتال قرار دهند و علتپیشرفت و رقابت در مقیاس جهانی شوند.

بازدید‌ها مشخص می کند، ساخت مراکز داده به روشهای پیش‌ساخته و مدولار در کنار روشهای سنتی، می‌تواند دریچه‌ای نو برای گسترش احداث مراکز داده در کشورها بگشاید.

ساخت مراکز داده پیش‌‎ساخته و مدولار

افزایش روزافزون تقاضای ساخت مراکز داده تازه زمان‌های اندوخته‌گذاری قابل‌توجهی در قسمت پیش‌ساخته و مدولار (PFM) تشکیل می‌کند. مطابق گزارش Synergy Research Group، در سال ۲۰۲۲ شرکت‌های بزرگ در حوزه مدیریت داده نزدیک به ۹ میلیارد دلار برای تشکیل ظرفیت زیاد تر در حوزه مراکز داده هزینه کرده‌اند؛ عددی که انتظار می‌رود تا ۲۰۳۰ بیشتر از ۴ درصد در سال رشد کند (شکل ۱). بااین‌حال، اجرای این چنین مطرح‌هایی با موانعی روبه‌روست؛ چون بازار کار در تعداد بسیاری از کشورهای جهان حالت مناسبی ندارد و با ادامه جنگ اوکراین هم چنان قیمت کالاها بی‌ارامش است، تورم بالاست و زنجیره فراهم محدود. به‌اختصاصی هزینه‌های اندوخته‌گذاری در حوزه ساخت ساختمان‌های تازه (برای استقرار مراکز داده) نسبت به سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۶ درصد رشد کرده است.

درنتیجه، شرکت‌های نقل در صنعت مرکز داده به‌صورت فزاینده‌ای به‌ راهکارهای پیش‌ساخته و مدولار روی آورده‌اند که به آنها این امکان را می‌دهد که بخشی از فرایند ساخت مراکز داده را خارج از سایت مهم انجام بدهند. اگر این راهکار به‌درستی انجام شود، نه‌تنها زمان موردنیاز برای تشکیل مراکز داده را افت می‌دهد، بلکه علتکاهش هزینه‌ها، بهبود امنیت، کیفیت و پایداری می‌شود. به‌تازگی، یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه از طریق ساخت مراکز داده پیش‌‎ساخته و مدولار، افت زیاد تر از ۲۰ درصدی را در ساخت سایت ۴۵ مگاواتی محقق کرد و زمان ساخت را از ۱۷ ماه به ۱۱ ماه رساند. آنها از اجزای پیش‌ساخته و قطعات مدولارشده برای سیستم‌های الکتریکی و سرمایشی منفعت گیری کرده بودند.

هم‌اکنون چهار راهکار کلی در عرصه اجزای پیش‌ساخته و مدولار وجود دارد:

• پیش‌ساختن اجزای سازه‌ای و معماری همانند تیرهای بتنی، دیوارها، دال‌ها، نماها و کانال‌های پیش‌ساخته زیرزمینی
• تجهیزات MEP لغزشی: قفسه‌های فلزی برای نصب و اتصال قطعات و سیستم‌های مکانیکی، فناوری اطلاعات، برق و خنک‌کننده
• ماژول‌های MEP محصور شده که در یک کابینت تجهیزات شبیه را به هم متصل می‌کنند
• مراکز داده یکپارچه: مراکز داده آماده که فقط برای ظرفیت‌های کمتر از ۱ تا ۱.۵ مگاوات قابل‌منفعت گیری‌اند.

امروزه برخی شرکت‌ها این قطعات را تشکیل و برخی دیگر ماموریت یکپارچه‌سازی آنها را برعهده دارند. چند شرکت نقل و تثبیت‌شده در سطح جهان در این عرصه به طیف وسیعی از صنایع خدمات اراعه خواهند داد. دیگران به‌صورت خاص با اپراتورهای مرکز داده کار می‌کنند. استارت‌آپ‌هایی نیز وجود دارند که روی تشکیل و گسترش قطعات کوچک‌تر تمرکز کرده‌اند. استارت‌آپ‌ها برای خدمات‌رسانی به شرکت‌های زیاد بزرگ ظرفیت کافی ندارند و ناگزیرند از مقیاس‌های کوچک‌تر اغاز کنند. در این چنین شرایطی، اندوخته‌گذارها می‌توانند نقشی شاخص در تجهیز این شرکت‌های کوچک و مقیاس‌دهی به آنها داشته باشند.

احداث مراکز داده در سایه منفعت‌گیری از رایانش لبه‌ای

شرکت‌ها هم‌زمان با انتقال روزافزون حجم بیشتری از فعالیت‌های خود (در عرصه مدیریت داده) به ابرهای عمومی، آگاهی بیشتری درمورد این که چه داده‌ها و فرایندهایی را نباید منتقل کنند، به دست می‌آورند. برنامه‌هایی (همانند حمل‌ونقل هوشمند و خودروهای خودران) که نیاز به آگاهی و اجرا در لحظه دارند، تأخیرپذیر نیستند و بهتر است در نزدیکی منبع تشکیل داده اجرا شوند. افزون‌براین، هزینه‌ بالا در انتقال و برداشت داده از ابر علتمی‌شود در زیاد تر موارد رایانش لبه‌ای گزینه مطلوب‌تری به حساب بیاید. این چنین برخی داده‌ها در قالب قوانین مرتبط با نگه داری حریم خصوصی و ذخیره‌سازی داده قرار می‌گیرند و باید درون سازمان نگه داری شوند.

همه این موارد در کنار تعداد بسیاری نکات دیگر، علتشده است بازار رایانش لبه‌ای به‌شدت درحال رشد باشد. مطابق گزارش‌های IDC، مقدار اندوخته‌گذاری شرکت‌ها و اراعه‌دهندگان خدمات روی سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات مربوط به راهکارهای رایانش لبه‌ای نزدیک به ۱۷۶ میلیارد دلار بوده است (۱۴.۸ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۲۱) و تا سال ۲۰۲۵ به ۲۷۴ میلیارد دلار می‌رسد.

درمورد مراکز داده، دو نوع اندوخته‌گذاری مرتبط با رایانش لبه‌ای را می‌توان در نظر گرفت. نخستین مورد مربوط به املاک و نیاز به فضای تشکیل مراکز داده کوچک‌تر و محلی است. به‌جای این که امکانات گسترده‌تر در فواصل دورتری از مشتریان و به‌صورت متمرکز فراهم شود، چند مرکز داده کوچک‌تر در نقاط نزدیک به مشتریان ساخته می‌شود. بااین‌حال، چالش‌های بسیاری در استقرار فناوری‌های مرتبط با لبه در مکان‌های گوناگون و برداشت از آنها وجود دارد؛ برای مثال، چطور می‌توان قابلیت‌های هوش مصنوعی را به نقاط محلی منتقل کرد یا این که پلتفرم‌های آن را مستقر و مدیریت کرد؟ از همین رو فراهم‌کنندگان شاخص در عرصه محاسبات لبه روی استارت‌آپ‌های مرتبط با مدیریت فضا (مکان موردنیاز برای نگه داری و مدیریت داده) اندوخته‌گذاری می‌کنند. برای مثال مارس ۲۰۲۲، T-Mobile رقمی نزدیک به ۴۰ میلیون دلار روی Spectro Cloud اندوخته‌گذاری کرد تا نوآوری در مدیریت Kubernetes را تسریع کند. آوریل، گوگل شرکت MobiledgeX را از آن خودش کرد که در عرصه فناوری‌های نوین در پردازش لبه فعالیت می‌کند. اندوخته‌گذاران خصوصی نیز می‌توانند روی اندوخته‌گذاری‌هایی مرتبط با رایانش لبه‌ای تمرکز کنند.

درمجموع باید در نظر داشته باشیم که با افزایش تقاضا برای احداث مراکز داده اندوخته‌گذاری در شرکت‌های اراعه‌دهنده خدمات آنها و شرکت‌های محلی و واسطه اهمیت اشکار می‌کند. بااین‌حال، زمان‌های بالقوه و دلنشین در قسمت‌های فرد دیگر از زنجیره قیمت مرکز داده نهفته است. اندوخته‌گذاران می‌توانند روی مؤلفه‌های جدا گانه (همانند تشکیل انرژی سبز یا خنک‌کننده غوطه‌وری) تمرکز کنند. به‌اختصاصی، اندوخته‌گذاری در برخی عرصه‌ها، همانند فراهم انرژی‌ سبز برای این مراکز و خنک‌کننده‌های نسل تازه رو به افزایش است اما این افزایش اندوخته‌گذاری به‌هیچ‌وجه با ظرفیت حاضر در اعتدال نیست و شکاف در اندوخته‌گذاری به‌شدت حس می‌شود. بسته به نوع نگاه اندوخته‌گذار و محاسبه ریسک به بازده از دیدگاه او، قسمت‌های مختلفی از زنجیره قیمت مراکز داده می‌توانند برای اندوخته‌گذاران دلنشین باشد. باتوجه‌به نقش کانونی مراکز داده در اقتصاد و فعالیت‌های روزمره حرفه‌ای و اجتماعی، منطقی است که در آینده ناظر ورود حجم بیشتری از اندوخته‌گذاران به این بازار باشیم.