بیماری تب دنگی درمان اختصاصی ندارد، اما علائم آن تا نزدیک به ۱۴ روز سپس از گزش پشه آئدس در صورتی که ناقل ویروس این بیماری باشد در فرد ابراز می‌کند، اما در بیشتر از ۸۰ درصد موارد علائم زیاد خفیف و در مواردی بدون علامت است. مقدار مرگ و میر این بیماری نیز نزدیک به ۲.۵ درصد است، اما گسترش این بیماری از طریق تخمگذاری پشه آئدس می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و در مواردی مرگ آور باشد؛ به این علت با اهمیت ترین راه برای کنترل این بیماری جلوگیری از تخمگذاری پشه آئدس است، پشه‌ای که در آب‌های کوچک راکد همانند ظرف گلدان‌ها یا در داخل تایر ماشین‌ها تخمگذاری می‌کند و در شرایط سخت نیز تخم این پشه زنده می‌ماند.

حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حرف های است: از اردیبهشت امسال ۱۳۸ مورد ابتلا به تب دنگی در سرزمین شده که زیاد تر مسافران سرزمین‌های امارات، پاکستان و عراق بوده‌اند و فقط ۷ مورد ابتلا از داخل سرزمین بوده است.

به حرف های وی اولین مورد آلوده به بیماری تب دنگی در ایران مسافری بوده که از سرزمین امارات به ایران آمده است به مرور به تعداد مبتلایان افزوده شده است. اکنون برخی شهر‌های استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و گیلان دچار بیماری تب دنگی می باشند و مازندران و گلستان نیز در معرض خطر می باشند. وزارت بهداشت فقط ۲۰ درصد در مدیریت و کنترل تب دنگی نقش دارد و ۸۰ درصد مبارزه با پشه آئدس که عامل این بیماری است به کارکرد دیگر سازمان‌ها از جمله استانداری‌ها، پدافند غیرعامل، گمرک، وزارت سرزمین، مرزداران وابسته است. در شهر پنجور پاکستان که ۲۰۰ کیلومتر با مرز ایران فاصله دارد تب دنگی شیوع دارد و برخی زوار اربعین پاکستان از این منطقه مرزی داخل ایران خواهد شد.

شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز او گفت: پشه آئدس در کیش و قشم هم دیده شده است، اما تا این مدت انتقال محلی بیماری تب دنگی در این مناطق گزارش نشده است.

همزمان با هشدار‌های مسئولان بهداشتی درمورد خطرات تب دنگی بازار سودجویان نیز گرم شده و گروهی با معارفه مکمل‌های موثر در پیشگیری از تب دنگی ساز خود را کوک کرده‌اند.

تبلیغات دروغین برای فروش مکمل

احمد اسماعیل زاده مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت حرف های است: مصرف مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها در پیشگیری یا بهبود علائم تب دنگی بی تاثییر است. مردم در روبه رو تبلیغات گمراه کننده در فضای مجازی هشیار باشند و فریب نخورند.

او گفت: هیچ‌گونه شواهد علمی متقن در رابطه نقش مکمل‌های غذایی در پیشگیری و کنترل علائم بیماری تب دنگی وجود ندارد و تبلیغات اراعه شده در این خصوص هیچ‌گونه وجهه علمی ندارد و مورد قبول وزارت بهداشت نیست؛ به این علت مردم نیابد خودسرانه به مصرف مکمل‌های غذایی روی بیاورند.

اسماعیل زاده او گفت: منفعت گیری از روغن‌های گوناگون همانند روغن نعناع، روغن میخک، روغن درخت چای یا آکالیپتوس روی پوست برای دور کردن پشه آئدس نیز فاقد شواهد علمی مستند دانست و برخی تبلیغات صورت گرفته در این مورد نیز بی پایه و مبنا است.

برای آشنایی زیاد تر با بیماری تب دنگی، آخرین حالت آن در ایران و منطقه و راه‌های کنترل و پیشگیری از این بیماری به سراغ «دکتر عبدالرضا میر اولیایی» کارشناس و مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رفتیم تا اطلاعات دقیق تری درمورد این بیماری به دست آوریم، اطلاعاتی که به حرف های او اگر نادرست و توأم با اغراق یا نادرست و شایعه باشد، جامعه را گمراه می‌کند.

دکتر میر اولیایی او گفت: بیماری تب دنگی یا دانگ از طریق گزش پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود به شرطی که این پشه از نوع مهاجم و ناقل ویروس این بیماری باشد. پشه آئدس انواع مختلفی دارد. آن نوعی که نیش آن می‌تواند علتانتقال بیماری شود، پشه آئدس مهاجم است. این نوع پشه آئدس قبلا در ایران نبوده و از جا‌های دیگر به ایران آمده است. پشه آئدس مهاجم دو گونه دارد یکی پشه آئدس آلبوپیکتوس است که زیاد تر در شمال ایران در استان گیلان دیده شده است و عمدتا از سرزمین‌های آسیای جنوب شرقی همانند اندونزی، مالزی، تایلند و چین به ایران آمده است.

او گفت: گونه دیگر پشه آئدس، آئدس اجپتی است که خاستگاه آن عمدتا از آفریقا است. این نوع پشه زیاد تر با آب و هوای گرم و مرطوب سازگار است به همین علت زیاد تر در نزدیکی خط استوا دیده می‌شود و زیاد تر در استان‌های جنوبی ایران همانند هرمزگان، بوشهر و در جنوب استان سیستان و بلوچستان در چابهار و کنارک دیده شده است. تا این مدت در خوزستان این پشه را اشکار نکرده‌ایم، اما مناطق گرم و مرطوب زیستگاه مناسب‌ی برای پشه آئدس اجپتی است.

دکتر میر اولیایی او گفت: پشه آئدس آلبوپیکتوس زیاد تر آب و هوای معتدل همانند مناطق شمالی ایران را دوست دارد و بیشترین درگیری اروپا نیز با این نوع از پشه آئدس است. فعلا پشه آئدس آلبوپیکتوس در شمال ایران فقط در استان گیلان دیده شده و در استان‌های مازندران، گلستان و اردبیل تا این مدت درگیری با این پشه و بیماری تب دنگی دیده نشده است. گفتن این مسئله مهم است، چون شایعه ها در این عرصه زیاد است و باید اطلاعات درست به مردم منتقل شود. پشه آئدس در تعداد بسیاری از استان‌های سرزمین دیده شده و به نوعی بومی ایران است، اما پشه آئدس مهاجم در ایران نبوده است. به گفتن مثال در استان تهران، اردبیل و گلستان هم پشه آئدس صید شده است، اما پشه آئدس مهاجم نبوده است و از گونه‌های فرد دیگر بوده که خطری ندارند و نمی توانند ویروس را جا به جا کنند.

وی اصرار کرد: پشه‌های آئدس غیر مهاجم فقط گزش دارند و عامل انتقال بیماری نیستند. این گونه‌ها از قدیم هم در ایران بوده‌اند. هیچ خطری ندارند و کاملا بی‌آزار می باشند و در تعداد بسیاری از استان‌های ایران بدون هیچ مشکلی از قدیم وجود داشته اند. آنچه مهم است، آئدس مهاجم است که دو گونه آلبوپیکتوس و اجپتی آن مهم است. پشه آئدس آلبوپیکتوس به «پشه سینه سفید یا ببر آسیایی» هم معروف است.

پشه آئدس کی به ایران آمد

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت در ادامه گفت: ورود این پشه‌های مهاجم به ایران اتقاق جدیدی نیست برای مثال پشه آئدس اجپتی در سال ۱۳۹۸ در بندر لنگه برای اولین بار شناسایی شد. پشه آئدس آلبوپیکتوس نیز شهریور سال ۱۴۰۲ برای اولین بار در گیلان شناسایی شد و این یکی از افتخارات نظام بهداشت ایران است که قبل از شناسایی و ابتلای انسانی بیماری تب دانگ پشه آئدس که عامل انتقال این بیماری است شناسایی شد. در حالی که در تعداد بسیاری سرزمین‌ها از جمله سرزمین امارات که اکنون با موارد زیاد بیماری تب دنگی روبه رو است ابتدا موارد ابتلای انسانی شناسایی شد و سپس توانستند پشه را صید و شناسایی کنند.

او گفت: زیاد تر سرزمین‌های همسایه ایران از جمله پاکستان، افغانستان، گرجستان، ارمنستان، ترکیه گزارش رسمی وجود تب دانگی و پشه آئدس مهاجم را دارند، عراق گزارش رسمی نداده، ولی تقریبا یقین هستیم که این پشه مهاجم را دارد، قطر و عربستان هم همین طور، قطر بیمار مبتلا به تب دنگی هم دارد، امارات که تعداد بسیاری بیمار دارد و به ایران هم بیمار فرستاده است. بحرین و یمن هم گزارش موارد پشه آئدس مهاجم را اظهار کرده‌اند.

نقش تایر و لاستیک در گسترش پشه آئدس

دکتر میراولیایی او گفت: با اهمیت ترین عامل گسترش و تکثیر پشه آئدس در دنیا تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین است، علاوه بر آن افزایش تبادلات کالا بین سرزمین‌ها به خصوص تبادل تایر و لاستیک ماشین و هواپیما بین سرزمین‌ها عامل مهم انتقال پشه آئدس مهاجم است، چون این پشه علاقه بسیاری به بو و محیط تیره لاستیک دارد و در آن تخمگذاری می‌کند به این علت خرید و واردات تایر از سرزمین‌های آلوده همانند سرزمین‌های آسیای جنوب شرقی از جمله چین، سنگاپور، تایلند و … در انتقال این پشه مهاجم و آلوده شدن ایران نقش داشته است. اروپا هم از طریق تایر آلوده شد.

او همین طور گفت: در ایران از ۱۵ سال پیش برای شناسایی این پشه در مرز‌ها در تلاش بودیم و توانستیم تخم این پشه در مرز‌ها در واردات کالا‌ها شناسایی و صید کنیم. پشه آئدس مهاجم تمایل بسیاری به تخمگذاری در جا‌هایی که مقدار آب راکد کم هست، دارد، آب‌های راکد بزرگ محل مهم تخمگذاری این پشه نیست. گودال‌ها و استخر‌های بزرگ را دوست ندارد و برعکس پشه آنوفل که عامل انتقال بیماری مالاریاست و در آب‌های راکد بزرگ تخمگذاری می‌کند، پشه آئدس در جا‌هایی که مقدار مقداری آب وجود دارد همانند ظروف زیر گلدان‌ها یا ظروفی که زیر کولر‌ها می‌گذارند تا آب میعان شده در آن جمع شود یا در استان‌های جنوبی که به علت افتآب، مردم آب ذخیره می‌کنند محل مناسبی برای تخمگذاری و تکثیر پشه آئدس است.

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت او گفت: علاوه بر آن کالا‌های که بین سرزمین‌ها جا به جا خواهد شد و به خصوص تایر محل مناسبی برای تخمگذاری پشه آئدس است. در مناطقی که با سیلاب روبه رو می باشند نیز به علت وجود آب‌های راکد کوچک سپس از دو یا سه هفته امکان پذیر ناظر افزایش تعداد پشه‌های آئدس باشیم؛ به این علت جا‌هایی که پشه آئدس شناسایی می‌شود باید به شدت سم پاشی و ضد عفونی شود.

او گفت: پشه آئدس بر خلاف پشه آنوفل که زیاد تر در شب‌ها رخ می‌دهد و می‌توان با پشه بند از گزش آن پیشگیری کرد، زیاد تر در طول روز و به خصوص در ساعات نزدیک به طلوع و غروب آفتاب فعالیت می‌کند، به این علت منفعت گیری از پشه بند چندان موثر نیست و به جای آن زیاد تر از اسپری و قلم دافع یا کرم ضد پشه برای جلوگیری از گزش این پشه در طول روز منفعت گیری می‌شود.

دکتر میراولیایی او گفت: علاوه بر آن پیشنهاد می‌شود در استان‌هایی که موارد گزش و انتقال بیماری تب دانگ دیده شده است، افراد لباس بلند، روشن و شل بپوشند، لباس‌های تنگ و تیره گمان گزش را زیاد تر می‌کند، این چنین پیشنهاد می‌شود تا جای ممکن از نگهداری تایر و لاستیک‌های نو و قدیمی در محیط اطراف جلوگیری شود، وجود لاستیک و بوی آن برای پشه آئدس دلنشین است و علتتکثیر و افزایش آن می‌شود.

او گفت: نیش پشه آئدس به تنهایی عامل انتقال بیماری تب دنگی نیست و فقط در صورتی که این پشه قبلا فرد بیماری را که ویروس این بیمار را در بدن دارد نیش زده باشد می‌تواند با گزش فرد دیگر این بیماری را منتقل کند به همین علت در استان‌هایی که موارد این بیماری دیده شده مراقبت‌ها باید زیاد تر باشد و به خصوص افرادی که به سرزمین‌های آلوده همانند امارات سفر کرده‌اند، زیاد تر باید مواظب باشند.

علائم تب دنگی

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت او گفت: علائم بیماری تب دنگی زیاد متنوع است و شامل تب شدید، سردرد، دل درد، درد در ناحیه پشت چشم، کمردرد، درد مفاصل، تهوع، استفراغ، خونریزی بینی یا لثه و بثورات و خارش پوستی می‌شود، در ۸۰ درصد موارد، گزش پشه آئدس علتبیماری نمی‌شود و در صورت انتقال ویروس نیز زیاد تر این بیماری علائم زیاد خفیفی دارد یا بدون علامت است و فرد بدون درمان خاصی بهبود اشکار می‌کند. بعضی اوقات فرد بیمار اصلا فهمید نمی‌شود و یقیناً سپس از آن برای همیشه ایمنی و مصونیت دائمی اشکار می‌کند، اما در موارد معدودی فرد دچار علائم شدید می‌شود که زیاد تر در افراد دارای بیماری عرصه‌ای، زنان باردار، کودکان و افراد سالمند دیده می‌شود که در این صورت این افراد باید تحت درمان مراقبتی و نگهدارنده قرار بگیرند.

او گفت: بیماری تب دنگی درمان یا داروی اختصاصی ندارد و افراد مبتلا در صورت داشتن علائم شدید در بیمارستان بستری شده و تحت مراقبت قرار می‌گیرند، مقدار مرگ و میر این بیماری بالا نیست و در نزدیک به ۲.۵ درصد است، از مجموع مبتلایان شناسایی شد به تب دنگی در ایران نزدیک به ۱۲۵ نفر از سرزمین‌های جنوب خلیج فارس به اختصاصی امارات به ایران آمده‌اند. یک نفر فوتی هم داشتیم که یک خانم سالمند می بود که از امارات آمده و دیر به پزشک مراجعه کرده می بود.

دکتر میراولیایی در ادامه گفت: با اهمیت ترین پیشنهاد به افرادی است که از سرزمین‌ها و مناطق آلوده به ایران می‌آیند، این است که سپس از برگشت به سرزمین به محض این که علائمی همانند سرماخوردگی، تب، سردرد، درد شکم یا تهوع و استفراغ یا علائم پوستی همانند سرخک داشتند به مراکز درمانی مراجعه کنند و به پزشک بگویند که به کجا سفر کرده بودند. پزشکان ایران در مراکز درمانی آموزش‌های ملزوم را برای تشخیص سریع این بیماری دیده‌اند، چون این بیماری ویروسی است و علائم آن امکان پذیر با آنفلوانزا یا کرونا نادرست گرفته شود. گزش پشه آئدس می‌تواند علتانتقال بیماری‌های مختلفی همانند تب زرد، زیکا، بیماری چیکونگونیا یا تب دنگی شود یقیناً فعلا زیکا و تب زرد را در ایران نداریم و با اهمیت ترین بیماری که از گزش این پشه امکان پذیر در ایران منتقل شود، تب دانگ یا دنگی است، چون می‌تواند علتمرگ شود.

چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که از طریق پشه آئدس آلوده به ویروس این بیماری به انسان منتقل می‌شود. علائم این بیماری همانند تب دانگ دارد و یقیناً با التهاب و درد‌های مفصلی نیز همراه است به طوری که درد آن در اندام‌هایی همانند مچ دست، مچ پا و بند انگشتان دیده می‌شود.

دکتر میراولیایی او گفت: تب دانگ تا این مدت واکسن مناسبی که در همه جای دنیا از آن منفعت گیری شود، ندارد یقیناً یک واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی تشکیل شده، اما منفعت گیری از آن نیازمند شرایط و تحقیقات بسیاری است و اگر به درستی منفعت گیری نشود خودش می‌تواند عامل مرگ بیماران باشد به همین علت، چون واکسن پر چالشی است و ایمنی کاملی ندارد تا این مدت در ایران این واکسن منفعت گیری نمی‌شود.

خواست وزارت بهداشت از شهرداری‌ها و گمرک برای کنترل تب دِنگی

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت او گفت: وزارت بهداشت عمل های گسترده‌ای را برای شناسایی و رصد پشه آئدس مهاجم در سرزمین انجام می‌دهد و به خصوص مرز‌های سرزمین از این نظر مراقبت خواهد شد. در مناطقی که این پشه زیاد باشد و موارد بیماری دیده شود؛ عمل های ملزوم برای سم پاشی و مه پاشی سم در هوا برای از بین بردن این پشه انجام می‌شود. از مردم می‌خواهیم در این عرصه با ماموران وزارت بهداشت همکاری کنند. امکان از بین بردن کامل پشه در جایی که مستقر شده، زیاد سخت است، اما می‌توانیم با این عمل های زیستگاه‌های آن را کم کنیم و جلوی تکثیر بالای آن را بگیریم.

وی بهسازی محیط، تشخیص سریع بیماری و خودمراقبتی در مناطق آلوده را سه اصل اساسی برای کنترل تب دنگی معارفه کرد و افزود: با اهمیت ترین عمل برای پیشگیری از افزایش پشه آئدس مهاجم و کنترل بیماری تب دنگی در ایران، بهسازی محیط است و همه سازمان‌ها از جمله شهرداری‌ها و گمرکات باید در این عرصه با وزارت بهداشت همکاری کنند و از این سازمان‌ها پشتیبانی خواسته‌ایم. این را باید بدانیم که اکثر استان‌ها با وجود این که تا این مدت پشه آئدس در آن‌ها شناسایی نشده، اما در معرض خطر می باشند؛ به این علت بهسازی محیط با اهمیت ترین عمل پیشگیرانه است به شکلی که هیچ نوع ماندآبی حتی کوچک در حد یک ظرف زیر گلدان یا آبشخور پرندگان نباشد و آبشور پرندگان نیز هر روز خالی و تمیز شود. حتی یک قوطی کنسرو حاوی آب محل مناسبی برای تخمگذاری و تکثیر پشه آئدس است.

دکتر میراولیایی او گفت: اگر این عمل انجام شود. پشه آئدس زیستگاهی برای تخمگذاری اشکار نمی‌کند و زیاد نمی‌شود. مدیریت آب، پسماند و زباله نیز زیاد مهم است. تایر‌های نو و قدیمی محل مناسبی برای تکثیر این پشه است و باید تا جای ممکن از نگهداری آن در محیط زیست جلوگیری شود. عمل مهم بعدی مراجعه سریع افراد مشکوک به مراکز درمانی و تشخیص سریع بیماری است. عمل ملزوم دیگر این است که افراد زمان سفر به محیط‌های آلوده حتما با منفعت گیری از اسپری و کرم دافع پشه خودمراقبتی‌های ملزوم را انجام بدهند.