محرم از راه رسید، صدای طبل و زنجیر عاشقان حسین ( ع) از خیابان ها به گوش می رسد، صدای یا حسین یا حسین شوری در دلها تشکیل می کند که مظلومیت امام سوم و یارانش را می توانی با همه وجودت حس کنی، همه کوچه بعد کوچه های شهرهای بزرگ، کوچک و روستاها سرشار از شور امام مظلومان است، دلت می خواهد به کوچه بروی و پشت یاران حسین سینه زنان حرکت کنی، اشک بریزی تا احتمالا گوشه ای از دردی که از مظلومیت آنها بر سینه ها سنگینی می کند کم شود. به دنیا نشان دهی که تاریخ فراموش نمی کند و مدام کاری که با طفلان خردسال امام و یارانش کردند به حدی جانگداز می بود که از ذهن ها پاک نمی شود.

در این بین یکی از سنت های حسنه مراسم سینه زنی و زنجیر زنی، پخش انواع غذاها و نوشیدنی ها نذری است، در زمان های نه چندان دور احتمالا دو تا سه دهه و حتی یک دهه قبل چای ها در استکان های شیشه ای به دست عزاداران داده می شد، غذاها هم در ظروف لعابی و ملامین و گاها هم چینی دست به دست به عاشقان حسین می رسید، یقیناً قطعا تعداد ظروف آنقدر نبوده است که به همه یکسان برسد از این رو عده ای از زنان محله در کنار هم عمل به شستن ظرف ها می کردند تا غذا به گروه بعدی برسد که این خود شوری به محفل می داد و وقتی که شب همه می شد همه ظرف ها شسته و چیده و برای فردا آماده شده بودند، اما این روزها دیگر خبری از این رسم و رسوم دیرینه نیست، لیوان و بشقاب های یکبار مصرف جای خود را به این ظروف داده و با این حساب بساط ظرف شوی ها هم برچیده شده است.

اما این روزها و شب ها سپس از آخر شب و مراسم تا چشم کار می کند انواع ظروف یکبار مصرف از جمله لیوان، ظرف غذا، بشقاب، قاشق و چنگال های رنگی دیده می شود، در هر باغچه و جوی آبی حجم بسیاری از این ظرف ها روی هم تلمبار شده اند که علاوه بر این که چهره نازیبایی به محیط می دهد، با هر بارندگی مسیر آب را بسته و جهت جاری شدن سیل در معابر می شود، جدای از این، ظروف پلاستیکی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال در طبیعت ماندگاری دارند که در این زمان عوارض مخرب بسیاری را برای منبع های آب و خاک به همراه خواهند داشت.

متاسفانه مصرف ظروف پلاستیکی در ایران زیاد زیاد است به طوری که جزو ۱۰ سرزمین اول دنیا در این عرصه هستیم، این در حالیست که احتمالا سه دهه است که این ظروف داخل موارد مصرفی ما شده اما در همین زمان مختصر با شدت سرسام آوری جای خود را بین مردم باز کرده است، یقیناً این شرایط در همه دنیا صدق می کند اما کم و زیاد دارد برای مثال برخی کشورها قوانین سختیگرانه ای برای مصرف ظروف پلاستیکی وضع کرده اند که جهت شده تا حد بسیاری مصرف آن افت یابد، در ایران هم عمل های خوبی در عرصه افت مصرف پلاستیک انجام شده که از جمله آن آئین نامه اجرایی محدودیت منفعت گیری و توزیع کیسه‌های پلاستیکی است که آبان ۱۴۰۱ ابلاغ شد که بر پایه ماده ۳ آن توزیع کیسه‌های پلاستیکی ممنوع شده است.

از مردم خواست شد با مصرف نکردن و یا افت مصرف خود و یا با جایگزینی ظروف گیاهی و یا ظروف چند بار مصرف در این مطرح فرهنگی شرکت کنند 

یک فعال محیط زیست درمورد مصرف ظروف یکبار مصرف به اختصاصی در ایام محرم و زیان های آن برای محیط زیست  او گفت: چند سالی است پای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به طور میهمان خوانده یا ناخوانده بر سفره و زندگی مردم باز شده است و سال به سال زیاد تر می شود، حتی امروزه در میهمانی های خانوادگی هم این ظروف به وفور دیده می شود، علاوه بر این پای این ظروف به مراسم نشاط و عزا هم باز شده به طوری که در ایام محرم و بعد از مراسم مذهبی این ایام از نزدیک ناظر حجم بسیاری از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی همانند بطری های نوشابه، لیوان، ظرف غذا، قاشق و چنگال در پیاده رو، کوچه، خیابان و جوی آب هستیم.

حسین عبیری گلپایگانی افزود: اگر تا چند سال پیش به علت فانتزی بودن ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، مردم فقط در موارد خاص از آنها منفعت گیری می کردند اما در چند سال تازه به علت منفعت گیری آسان از آنها مقدار تقاضا برای تشکیل بالا رفت از این رو ظروف پلاستیکی در مدل های تازه با تنوع و اندازه های گوناگون اما با کاربرد یکسان تشکیل شد و روز به روز هم بر مقدار تشکیل آن اضافه می شود. تا چند سال پیش فقط برای ظروف غذا تشکیل می شد اما امروزه قاشق، چنگال، سفره حتی ظرف پنیر و شیر هم به آن اضافه شده است.

عبیری به اجرای مطرح حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در توزیع نذورات در مراسم ملی و جشن ها از ایده تا عمل اشاره کرد و او گفت: در دهه ۸۰ فعالان محیط زیست تصمیم به اجرای مطرح فرهنگی حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی گرفتند آنان بهترین ایام برای اجرای این مطرح را ماه های محرم و صفر در نظر گرفتند چون در این روزها مصرف این ظروف برای نذری زیاد است، لذا با پشتیبانی گرفتن از تشکل های زیست محیطی و سازمان های دولتی مرتبط با محیط زیست همانند شهرداری ها، شورای شهر، سازمان محیط زیست، سازمان بازیافت، دانشگاه های علوم پزشکی، وزارت بهداشت و نهادهای مذهبی و دینی همانند سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد امور مساجد و هیات های عزاداری و مردم عملیاتی شد.

او گفت: ابتدا فعالیت ها بر روی موارد حذف این ظروف اغاز شد لذا از مردم خواست شد با مصرف نکردن و یا افت مصرف خود و یا با جایگزینی ظروف گیاهی و یا ظروف چند بار مصرف در این مطرح فرهنگی شرکت کنند اما ظروف پلاستیکی چنان در زندگی مردم داخل شده می بود که حذف آن در مختصر زمان ممکن نبوده است، این چنین در سرزمین مقدار تشکیل ظروف گیاهی نسبت به ظروف پلاستیکی کم است یعنی ۵ درصد به ۹۵ درصد است لذا او گفت و گو ساماندهی منفعت گیری از این ظروف نیز در دستور کار قرار گرفت.

این فعال محیط زیست به ساماندهی به گفتن مرحله بعدی مطرح اشاره کرد و او گفت: در این مرحله از طریق کار اجرایی از قبیل تفکیک، جمع آوری، بازیافت و منفعت گیری مجدد به ساماندهی و منفعت گیری از ظروف پلاستیکی مصرفی پرداخته شد، در این مرحله از مردم خواسته شد به جای ریختن این ظروف در بین زباله های دیگر و یا در معابر عمومی و جوی آب که در نهایت از زمین های کشاورزی سر در می آورد و علتآلودگی محیط زیست مناطق کشاورزی می شود، این ظروف را از زباله های معمولی جدا کرده و به سازمان بازیافت تحویل دهند چون با بازیافت مجدد هم از حجم تشکیل سالانه این ظروف کاسته می شود و هم مفهوم کلمه طلای کثیف درمورد آنان تحقق می یابد.

عبیری درمورد نتیجه این مطرح او گفت: با وجود این عمل های و تلاش ها اما تا این مدت مشکلات ظروف یکبار مصرف امروزه تقریبا همان مشکلات ظروف یکبار مصرف پلاستیکی چندین سال پیش است، با وجود همه کوششهایی که در راستای فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی در بین مردم و مسوولان انجام شد اما موفق نشدیم که شهروندان و نهادهای حاکمیتی (قوه مجریه، قوه قضاییه و قوه مقننه) را نسبت به خطرات این روال و افت ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مسوولیت پذیر کنیم.

او همین طور گفت: به این علت معضلات منفعت گیری از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تا این مدت یک معضل تقریبا ملی است که اگر به موقع رفع نشود، می تواند صدمات سنگینی را به محیط زیست و سلامت سرزمین داخل کند که عواقب آن گریبانگیر همه ملت و دولت و بدتر از همه نسل های آینده خواهد شد، بعد با دقت به اهمیت نوشته دولت ها و مردم باید دست به دست هم این مشکل را پیش از آنکه زیاد تر از این خطر آفرین شود مهار کنند. یقیناً اقداماتی در دولت صورت گرفته اما کافی نیست و باید با جدیت بیشتری جستوجو شود.