قارچ گوش یا اتومیکوزیس (Otomycosis) نوعی عفونت قارچی در تکه خارجی گوش و زیاد تر دردناک است. این عارضه امکان پذیر هر دو گوش را دچار کند و مخصوصا زیاد تر در بین افرادی دیده می‌شود که در مناطق با آب‌وهوای گرمسیری زندگی می‌کنند یا ورزش‌های آبی (همانند شنا) انجام خواهند داد.

طبق معمول علائم آن شامل التهاب، خشکی پوست و ترشحات بدبو از مجرای گوش است. هم‌این چنین، به آن، اوتیت یا عفونت قارچی گوش خارجی (fungal otitis externa) نیز حرف های می‌شود.

به گزارش مثبت سبز، گمان ابراز عفونت‌های قارچی گوش کمتر از عفونت‌های باکتریایی آن است. قارچ گوش نزدیک به ۱۰ درصد از کل عفونت‌های گوش خارجی (اوتیت خارجی) را راه اندازی می‌دهد. اتومیکوزیس یا قارچ گوش، نوعی عفونت گوش است که توسط قارچ تشکیل می‌شود. این عفونت، زیاد تر در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری مخصوصا تحت شرایط دما و رطوبت بالا شایع است.

اتومیکوزیس طبق معمول مجرای گوش خارجی را تحت تاثییر قرار می‌دهد. این عفونت، از پرده گوش اغاز می شود و تا نواحی بیرونی آن گسترش می‌یابد. در برخی موارد، امکان پذیر گوش میانی را نیز دچار کند. با این که مقدار شیوع عفونت قارچی نسبت به عفونت باکتریایی پایین است اما به علت عوارض شدید این عفونت، ملزوم است تا هر چه سریع تر برای درمان و جلوگیری از پیشروی آن عمل شود.

عوامل موثر در ابراز قارچ گوش

از ۸ مورد عفونت گوش خارجی، ۱ مورد آن به علت آلودگی قارچی است. تقریبا ۶۰ گونه گوناگون قارچ وجود دارد که امکان پذیر مسئول این عفونت باشند. در برخی موارد، درگیری همزمان گوش با قارچ‌ها و باکتری‌ها، حالت عفونت را تشدید و پیچیده‌تر می‌کند. از جمله عوامل مسبب و افزایش ریسک ابراز قارچ گوش عبارت‌اند از:

قارچ‌ها: همان طور که حرف های شد، انواع مختلفی از قارچ ها وجود دارند که علتاتومیکوزیس خواهد شد. شایع‌ترین عفونت‌های قارچی به علت آلودگی با قارچ‌های آسپرژیلوس (Aspergillus spp.) و کاندیدا (Candida spp.) است. تقریبا ۹۰ درصد عفونت قارچی گوش به علت آلودگی با قارچ آسپرژیلوس رخ می‌دهد.

آسپرژیلوس یک قارچ با پراکندگی بالا است که در همه جا یافت می‌شود. کاندیدا نوعی مخمر است که به طور طبیعی، روی پوست و داخل بدن انسان از جمله در دهان، گلو و روده زندگی می‌کند.

مصرف آنتی‌بیوتیک و استروئید: یکی از دلایل شیوع بالای اتومیکوزیس در سال‌های تازه، منفعت گیری بالا و بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها، استروئیدها و قطره‌های آنتی‌بیوتیکی گوش است. مطابق نتایج تحقیقات، افرادی که از قطره‌های آنتی‎بیوتیکی گوش حاوی افلوکساسین برای درمان ترشحات گوش منفعت گیری کرده‌اند، زیاد تر در معرض ابتلا به قارچ گوش بوده‌اند. به نظر می‌رسد که آنتی‌بیوتیک‌ها با تحول pH کانال گوش، علتاز بین رفتن باکتری‌های رقیب قارچ خواهد شد و رشد قارچ روی گوش را آسان می‌کنند.

سیستم ایمنی ضعیف: اتومیکوزیس زیاد تر در افرادی دیده می‌شود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. طبق معمول در این افراد، عوارض و شدت قارچ گوش به مراتب زیاد تر از سایرین است. اگر عفونت به استخوان تمپورال جمجمه سرایت کند، یک عارضه شدید اتفاق می‌افتد که در صورت عدم درمان، می‌تواند کشنده باشد.

فقدان سرومن (جرم گوش) در گوش: pH سرومن بین ۴ تا ۵ است و به این علت رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها را سرکوب می‌کند. انجام مکرر ورزش‌های آبی همانند شنا و موج‌سواری، به علت قرار گرفتن مکرر گوش در معرض آب تبدیل حذف سرومن و خشک شدن مجرای شنوایی خارجی می‌شود که می‌تواند علتافزایش ابتلا به قارچ گوش شود.

از جمله دیگر عوامل خطر که امکان پذیر علتافزایش گمان ابراز عفونت کانال گوش شود، عبارت‌اند از:

داخل شدن آب به گوش در زمان شنا کردن

منفعت گیری از سواب‌های پنبه‌ای برای تمیز کردن گوش‌ها و صدمه مجرای گوش

منفعت گیری از سمعک یا گوش‌گیر آلوده

ورود مواد محرک همانند رنگ مو یا اسپری مو به گوش

ابتلا به بیماری‌های پوستی همانند اگزما، درماتیت سبورئیک، یا پسوریازیس

ابتلا به آلرژی

رطوبت و دمای بالای هوا

انجام مداوم ورزش‌های آبی همانند شنا، غواصی و موج‌سواری

علائم قارچ گوش

عفونت قارچی گوش امکان پذیر یک یا هر دو گوش را دچار کند. علائم قارچ گوش در افراد گوناگون، متفاوت است اما به طور کلی، علائم آن عبارت هستند از:

گوش درد

تحول رنگ (قرمز، زرد، بنفش یا خاکستری) گوش خارجی یا مجرای گوش

خارش شدید

پوسته پوسته شدن اطراف کانال گوش

درد یا سوزش

سردرد

التهاب

وجود ترشحات به رنگ‌های زرد، سبز، سیاه، سفید یا خاکستری

وزوز گوش (حالت زنگ زدن گوش)

حس پر بودن گوش

افت یا از دست دادن شنوایی

در برخی موارد، سرگیجه و تب

اگر آسپرژیلوس علتعفونت قارچی گوش شود، امکان پذیر نقاط زرد یا سیاه و لکه‌های سفید کرکی در داخل کانال گوش تشکیل کند. اما در صورت آلودگی با قارچ کاندیدا، امکان پذیر ترشحات سفید رنگ و غلیظی از گوش مشاهده شود.

راه‌های تشخیص قارچ گوش

طبق معمول در معاینه اولیه، پزشکان با منفعت گیری از اتوسکوپ (otoscope) حالت گوش را بازدید می‌کنند. اتوسکوپ یک وسیله دارای منبع نوری است که با بزرگنمایی بالا، داخل گوش همانند پرده گوش و مجرای شنوایی را مشخص می کند.

سپس برای تشخیص دقیق نوع (نوع قارچ) و منبع عفونت گوش (باکتری یا قارچ)، از آن مثالگیری و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. طبق معمول در آزمایشگاه، با منفعت گیری از میکروسکوپ، نوع میکروارگانیسم عفونی تشخیص و نتیجه برای درمان در اختیار بیمار و پزشک قرار داده خواهد شد.

درمان قارچ گوش

طبق معمول طول دوره درمان قارچ گوش ۱ تا ۲ هفته است. در برخی افراد به علت مزمن یا شدید بودن این عفونت امکان پذیر زمان زمان درمان طویل‌تر شود.

در موارد نادر به علت آلودگی با قارچی به نام مالاسزیا، طول درمان تا ۳ ماه نیز طول کشیده است. چندین روش درمانی برای قارچ گوش وجود دارد که فرد می‌تواند با مراجعه به پزشک بهترین روش را منتاسب با حالت خود انتخاب کند:

تمیز کردن گوش: پزشک می‌تواند با ابزار و وسایل مخصوص همانند ساکشن گوش، گوش‌های بیمار را به‌خوبی تمیز کند تا از تجمع ترشحات و تشدید آن جلوگیری کند. این چنین، در صورت نیاز امکان پذیر برای تمیز کردن گوش، با مایعات استریل آن‌ها را شستشو دهد.

منفعت گیری از قطره یا کرم گوش: طبق معمول برای درمان اتومیکوزیس، منفعت گیری از قطره‌های ضد قارچ همانند کلوتریمازول و فلوکونازول یا کرم میکونازول، کلوتریمازول، کتوکونازول و اکونازول تجویز می‌شود. این چنین، اسید استیک یک ماده موثر در درمان اتومیکوزیس است.

طبق معمول از قطره‌های گوش حاوی محلول ۲ درصدی از آن، نزدیک به یک هفته چندین بار در روز نیز برای درمان قارچ گوش منفعت گیری می‌شود. منفعت گیری از قطره گوش حاوی ۵ درصد استات آلومینیوم نیز در درمان عفونت قارچی گوش موثر است.

داروهای خوراکی: برخی از عفونت‌های قارچی همانند آسپرژیلوس امکان پذیر در برابر قطره‌های گوش مقاوم باشند. در این صورت نیاز به منفعت گیری از داروهای خوراکی همانند ایتراکونازول (اسپورانوکس) وجود دارد.

هم‌این چنین، امکان پذیر به بیمار پیشنهاد شود که از داروهای بدون نسخه همانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا استامینوفن (تیلنول) برای افت درد و التهاب منفعت گیری کند.

درمان‌های خانگی: چندین روش درمان خانگی امکان پذیر در درمان اتومیکوزیس موثر باشد. منفعت گیری از پراکسید هیدروژن رقیق شده، عفونت جمع‌شده داخل گوش را حذف خواهد کرد. داروهای بدون نسخه که حاوی پراکسید کاربامید می باشند، نیز می‌توانند به پاکسازی گوش از عفونت پشتیبانی کنند. سپس از شنا، منفعت گیری از محلول قطره گوش حاوی مقادیر مساوی سرکه سفید و الکل نیز پیشنهاد می‌شود.

پیشگیری از قارچ گوش

راه حلهای جلوگیری از ابتلا به عفونت قارچی گوش عبارت‌اند از:

خشک کردن کامل گوش‌ها بعد از شنا و حمام کردن

منفعت گیری از گوش‌گیر در زمان شنا برای جلوگیری از ورود آب به گوش

منفعت گیری از سشوار با شدت کم برای خشک کردن گوش

خودداری از خاراندن گوش

عدم منفعت گیری از سواب پنبه‌ای برای تمیز کردن داخل گوش

پوشیدن کلاه شنا در زمان ورود به استخر