ساتیا نادلا عمیقاً به توانمندیهای هوش مصنوعی باور دارد و آن را حقیقتاً فناوری انقلابی می‌داند که می‌تواند دنیای فناوری را منقلب کند. به باور او حتی اگر در‌حال‌حاضر اشکار نباشد که اندوخته‌گذاری در حوزه AI در آینده نتیجه‌قسمت است یا خیر، این فناوری می‌تواند دستاوردهای بسیاری داشته باشد. در ادامه خواهیم او گفت مدیرعامل مایکروسافت چطور به این چنین باوری رسیده است؟

اغاز سال جاری، ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، قراردادی امضا کرد که همه را در مایکروسافت، به‌جز حلقه داخلی خودش، شگفت‌زده کرد.

نادلا به استارتاپی به نام اینفلکشن ای‌آی (Inflection AI) در سیلیکون ولی چشم امید داشت؛ مدیرعامل این شرکت، مصطفی سلیمان، یکی از بنیان‌گذاران شرکت پیشگام هوش مصنوعی دیپ مایند می بود. او بیشتر از ۱.۵ میلیارد دلار بودجه جذب کرده و بهترین محققان را در شرکت جدیدش استخدام کرده می بود اما به‌گفتن رئیس، شهرت چندان خوبی نداشت. این چنین به نظر می‌رسید اینفلکشن هیچ درآمدی ندارد.

مایکروسافت بیشتر از ۶۵۰ میلیون دلار برای گرفتن مجوز فناوری اینفلکشن پرداخت و زیاد تر کارکنان آن را استخدام کرد و سلیمان را مسئول بخشی از کسب‌وکار مایکروسافت کرد که بیشتر از ۱۲ میلیارد دلار قیمت دارد. با اندکی احتیاط می‌توان این چنین کاری را کاری ریسک‌پذیر برداشت کرد.

شرط‌بندی‌های پرخطر روی هوش مصنوعی عادت نادلا شده است. او طی پنج سال قبل متعهد به اندوخته‌گذاری ۱۳ میلیارد دلاری در شرکت AI جوان تهاجمی فرد دیگر به نام OpenAI شده است که قبل از اغاز اندوخته‌گذاری مایکروسافت در آن درآمد بسیاری به دست نیاورده می بود. نادلا به همه معاونانش او گفت راه‌هایی برای ادغام فناوری هوش مصنوعی OpenAI در تعداد بسیاری از محصولات مایکروسافت اشکار کنند، حتی اگر این فناوری همیشه درست کار نمی‌کرد.

نادلا حقیقتاً به همه توانمندیهای AI باور دارد؛ باوجود این که امکان پذیر سال‌ها طول بکشد تا بفهمد این کارها واقعاً نتیجه می‌دهد یا خیر، او شکوفایی هوش مصنوعی را فرصتی همه‌عیار برای شرکتش و دیگر شرکت‌های فناوری می‌بیند. مقصد او این است که یقین شود مایکروسافت که در رونق بخشیدن به شرکت دات‌کام کُند می بود و درمورد تلفنهای هوشمند نادرست کرد، بر این فناوری تازه تسلط اشکار کند.

تا بحال اندوخته‌گذاران مایکروسافت این قمار را دوست داشته‌اند. ده‌ها میلیارد دلاری که نادلا در دو سال قبل صرف هوش مصنوعی کرده است، قیمت مایکروسافت را ۷۰ درصد افزایش داده و به بیشتر از ۳.۳ تریلیون دلار رسانده است و مایکروسافت را به یکی از سه شرکت درحال رقابت برای کسب گفتن ارزشمندترین شرکت‌های بورسی جهان تبدیل کرده است (شرکت سازنده تراشه انویدیا، ستاره دیگر هوش مصنوعی و اپل، دو شرکت دیگر حاضر در این رقابت می باشند).

این فکر که آقای نادلا ریسک‌پذیر و حمایتکننده سرسخت هوش مصنوعی است و چشم‌اندازی گسترده برای این فناوری دارد، تقریباً با پیشینه او به‌گفتن رئیسی رده‌پایین در صنعتی پر از قوت، مقاومت و مطمعن، هم‌خوانی دارد. آقای نادلا مهندسی ۵۶ ساله است که نزدیک به یک دهه پیش در مسیر سلسله‌مراتب مایکروسافت به سِمت مدیرعاملی رسید. او با برگشت دادن درخشش مایکروسافت بعد از رکود چندساله با مدیریت جانشین مشهورتر خودش، (Steven Ballmer)، جایگاه خوبی به دست آورد.

پنی پرِتزکر (Penny Pritzker)، وزیر اسبق بازرگانی آمریکا و عضو جاری هیئت‌مدیره شرکت مایکروسافت، اذعان کرده نادلا به‌جستوجو نوآوری‌های بزرگ می بود؛ به همین علت داخل حوزه‌های مختلفی شد. او باوجود مخالفت‌های گسترده سازمان‌های ضدانحصار، ۶۹ میلیارد دلار برای خرید اکتیویژن بلیزارد، ناشر بازی‌های ویدیویی، پرداخت کرد و داخل دنیای متاورس (محیط مجازی) نیز شد که یقیناً در این عرصه چندان موفق نبوده است.

هوش مصنوعی (AI) برای او تغییری زیاد مهم به حساب می‌آمد. اغاز دسامبر، نادلا ساعت‌ها با مصطفی سلیمان، مدیرعامل شرکت اینفلکشن، در دفتر مرکزی مایکروسافت در ردموند واشنگتن دیدار کرد. این چنین به پشتیبانی رید هافمن (Reid Hoffman)، یکی از اعضای هیئت‌مدیره مایکروسافت و اندوخته‌گذار خطرپذیر که اینفلکشن را تأسیس کرده می بود، سلیمان را دقیق برسی کرد. ماه فوریه، او به‌طور مخفیانه با سلیمان در محوطه گسترده مایکروسافت شام خورد.

کمتر از یک ماه سپس، نادلا خرید وفروش را نهایی کرد. او به سیلیکون ولی، جایی که اینفلکشن آنجا مستقر می بود، پرواز کرد. سلیمان قبلاً به کارمندانش حرف های می بود که مایکروسافت آن‌ها را جذب می‌کند.

تولد برت (BERT)

نادلا اواخر ۲۰۱۸ هنگامی گوگل برت را معارفه کرد، شگفت‌زده شد. برت نسخه اولیه‌ای از فناوری هوش مصنوعی می بود که قرار می بود چت‌بات‌هایی، همانند ChatGPT، را تحکیم کند.

چندین محقق برت اخیراً در مایکروسافت کار کرده بودند و آقای نادلا این حقیقت تلخ را پذیرفت که شبکه کامپیوتری مایکروسافت برای ساخت هوش مصنوعی به‌قدر کافی پیشرفته نیست

فقط کپی‌کردن برت شش ماه طول کشید. کوین اسکات (Kevin Scott)، مدیر فناوری مایکروسافت، سال ۲۰۱۹ در ایمیلی به نادلا و بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، علت این نوشته را آماده نبودن زیرساخت برای این کار خبرداد.

داستان مایکروسافت و OpenAI

نادلا برای پیچیده‌ترکردن سیستم ابری مایکروسافت، اندوخته‌گذاری در OpenAI را در نظر گرفت که استارتاپی تازه‌نفس و مشتاق می بود و داشت رویکردهای تازه برای هوش مصنوعی را بازدید می‌کرد. ساخت آنچه OpenAI نیاز داشت، مایکروسافت را ناچار می‌کرد کارکرد خودش را ارتقا دهد.

اما OpenAI ریسک می بود؛ این شرکت به‌گفتن سازمانی غیرانتفاعی اغاز به کار کرد و تا این مدت هیئت‌مدیره‌ای غیرانتفاعی که پاسخگوی اندوخته‌گذاران نبوده است، کنترل می‌شد. این چنین این شرکت به‌تازگی روابطش را با ایلان ماسک که حمایتکننده مهم OpenAI می بود، قطع کرده می بود اما نادلا معتقد می بود سم آلتمن (Sam Altman)، مدیرعامل OpenAI، و تیمش کاری اساساً متفاوت و بهتر از مایکروسافت انجام خواهند داد. سم آلتمن روحیه زیاده‌خواهی دارد و هیچ زمان به کم قانع نیست؛ نادلا به این چنین روحیه‌ای علاقه‌مند است.

اندوخته‌گذاری در OpenAI تا مارس ۲۰۱۹، انجام می‌شد. آقای نادلا با اراعه اسلایدی ساده اذعان کرد که مایکروسافت ابرکامپیوتر هوش مصنوعی خواهد ساخت. یقیناً به حرف های وی این کار هزینه‌بر خواهد می بود و امکان پذیر میلیاردها دلار هزینه داشته باشد، یقیناً حتی خود کارمندان مایکروسافت تا این مدت هیچ ایده‌ای درمورد این ابرکامپیوتر ندارند

چند ماه سپس، مایکروسافت اندوخته‌گذاری یک‌میلیارد دلاری خود در OpenAI را خبرداد؛ این شرکت حق دسترسی به محصولات OpenAI و مشتری ابری نوآورانه‌ای را که آقای نادلا می‌خواست، به دست آورد اما در هیئت‌مدیره استارتاپ جایگاهی نداشت. این چنین چیدمانی زیاد شگفت می بود و تعداد مقداری از کارشناسان حوزه هوش مصنوعی به پیروزی OpenAI خوش‌بین بودند و ازنظر آن‌ها شانس زیاد مقداری برای پیروزی این شرکت وجود داشت.

سال ۲۰۲۱، OpenAI اغاز به فروپاشی کرد. گروهی از محققانی که فناوری پایه ChatGPT را گسترش داده بودند، دلواپس بودند OpenAI جاه‌طلبی‌های تجاری را بر ایمنی فناوری ترجیح دهد؛ به همین علت آنجا را ترک کردند. با رفتن آن‌ها، OpenAI یک سال عقب ماند. این اتفاق علتشد تعداد مقداری از کارمندان مایکروسافت به دقت اختصاصی آقای نادلا به OpenAI خوش‌بین باقی بمانند؛ تا جایی که ژودونگ هوآنگ، (Xuedong Huang) فنّاور قدیمی‌کار هوش مصنوعی مایکروسافت که اکنون مدیر فناوری شرکت کنفرانس ویدئویی زوم است، به‌صراحت اذعان کرده کارمندان مایکروسافت اصلاً OpenAI را جدی نگرفته‌اند و آن را زیاد تر شوخی می‌دانند!

درحالی‌که OpenAI درحال دست‌وپنجه نرم‌کردن با مشکلات می بود، نادلا به‌سمت متاورس که به نظر می‌رسید فناوری جنجالی و پرطرفدار بعدی باشد، حرکت کرد؛ اما پروژه متاورس مایکروسافت هم ناکامی خورد و به‌علت بالابودن هزینه منفعت گیری‌اش، از آن استقبال نشد؛ بعد از ناکامی پروژه متاورس، نادلا ۲ میلیارد دلار دیگر در OpenAI اندوخته‌گذاری کند و برای یافتن فردی برای ترکیب هوش مصنوعی در خط تشکیل محصول مایکروسافت از هیچ تلاشی کوتاه نکرد. 

نتیجه این کوششها گیت هاب کوپایلت (GitHub Copilot) می بود که از فناوری OpenAI برای خودکارسازی نوشتن کد برای گسترش‌دهندگان منفعت گیری می‌کرد. این محصول پیروزی ارزنده‌ای محسوب می‌شد؛ چون علتجذب بیشتر از یک‌میلیون گسترش‌دهنده طی یک سال شد و ضمانت نادلا به هوش مصنوعی را نیز تحکیم کرد. نادلا معتقد می بود گیت هاب کوپایلت می‌تواند همه‌چیز را منقلب کند.

دقت نادلا به GPT-4

آگوست ۲۰۲۲، نادلا نگاهی به GPT-4، سیستم پیشرفته OpenAI که به نظر می‌رسید همانند انسان می‌نویسد، انداخت و هیجانش به باوری خطرپذیر تبدیل شد؛ او می‌خواست این فناوری هوش مصنوعی تازه را با همه حوزه‌های فعالیت مایکروسافت، ازجمله موتور جستجوی خودش، بینگ، ترکیب کند. 

کارمندان مایکروسافت تردید شان درمورد این چنین تصمیمی را ابراز کردند؛ چون این شرکت چندین بار در حوزه طراحی محصولات برای مصرف‌کننده نهایی ناکامی خورده می بود؛ از موزیک پلیر زون (Zone) گرفته تا ویندوز فون. مدل‌های تازه هوش مصنوعی زیاد تر نادرست می‌کردند یا چیزهایی را از خودشان درمی‌آوردند. این ترکیب عجیبی به نظر می‌رسید.

اما آقای نادلا با دیدگاه متغیری به آن نگاه کرد: امکان پذیر مایکروسافت سهمی در بازار جستجو به دست نیاورد (که نیاورد) اما حداقل گوگل را ناچار می‌کند برای دفاع از خودش هزینه‌های بسیاری بپردازد. او این چنین خبرداد به لطف هوش مصنوعی، هر دعوای قدیمی و هر شرط‌‌بندی قدیمی مجدد روی میز است.

نوامبر ۲۰۲۲، OpenAI چت‌بات ChatGPT خود را معارفه کرد. هیاهوی ناشی از معارفه آن علتشد آقای نادلا زیردست‌هایش را به فکر گسترش کارشان سوق دهد. اسکات گاتری (Scott Guthrie)، مدیر ارشد، او گفت اواخر ۲۰۲۲، تیمش هر هفته ناچار می بود تخمین خود را از تعداد تراشه‌های گران‌قیمت و قوی انویدیا که مایکروسافت به آن‌ها نیاز دارد، افزایش دهد. او خاطرنشان کرد در دسامبر از کارمندانش می‌خواسته با برنامه‌ای۱۰ برابر بزرگ‌تر برگردند.» اما همه کارکنانش معتقد بودند، حتی اجرای برنامه جاری هم فراتر از توان و فکر آنهاست!

بحران تازه در OpenAI

مایکروسافت از دخالت در مدیریت OpenAI به‌علت هراس از این که قانون‌گذاران حوزه ضدانحصار فکر کنند این شرکت کنترل استارتاپ را در دست دارد، خودداری کرده می بود اما نادلا بعد از برکناری آلتمن، با هیئت‌مدیره و مدیران اجرایی OpenAI تماس گرفت تا بفهمد چه اشتباهی رخ داده است و چطور می‌توان آن را اصلاح کرد. درنهایت، او به آقای آلتمن و همه کارمندان OpenAI شغلی در مایکروسافت نظر داد. به‌عبارت‌دیگر، او آماده می بود OpenAI را تخریب کند؛ یقیناً اگر آلتمن بازگردانده نمی‌شد و هیئت‌مدیره OpenAI بلافاصله آلتمن را بازگرداند.

نادلا در مصاحبه‌ای او گفت می‌ترسید برکناری آلتمن تبدیل جذب کارکنان OpenAI به سمت رقیب ها شود. او او گفت: «اگر بهترین راه آن‌ها برای ادامه‌دادن به راهشان فعالیت در بخشی از مایکروسافت است؛ بعد باید این اتفاق بیفتد.»

این آشفتگی یادآوری کرد که شرط‌‌بندی نادلا روی OpenAI مایکروسافت را به‌نحوه ازردهکننده‌ای به این استارتاپ وابسته کرده است.

(نزدیک به یک ماه سپس، نیویورک‌تایمز از OpenAI و مایکروسافت به‌علت منفعت گیری از داستان‌های خبری کپی‌رایت‌دار خود برای آموزش سیستم‌های هوش مصنوعی‌شان شکایت کرد؛ یقیناً مایکروسافت و OpenAI می‌گویند منفعت گیری آن‌ها از محتوا بر پایه اصل منفعت گیری منصفانه مجاز است.)

اس. سوماسگار (S. Somasegar)، مدیر اجرایی اسبق مایکروسافت که اکنون در گروه اندوخته‌گذاری مادرونا است و مرتب با نادلا سخن بگویید می‌کند، باور دارد تلاش برای دردست‌گرفتن قوت در OpenAI علتشد نادلا زیاد تر روی کار هوش مصنوعی خود مایکروسافت تمرکز کند؛ به نظر او کارمندان مایکروسافت باید راه‌هایی برای وابستگی کمتر به OpenAI اشکار می‌کردند.

اینفلکشن ای.آی؛ سکوی پرتاب فناوری هوش مصنوعی مایکروسافت؟

نزدیکی به شرکت اینفلکشن ای.آی سلیمان می‌تواند به حل مشکل پشتیبانی کند. شرکت سلیمان قبلاً کاملاً تحت‌نظر نادلا می بود؛ چون مایکروسافت یکی از اندوخته‌گذاران اولیه آن به شمار می‌آمد اما نگرانی‌هایی درمورد مدیریت سلیمان وجود داشت. بعد از این که گوگل دیپ‌مایند را سال ۲۰۱۴ خرید، کارمندان دیپ‌مایند گله‌ کردند که گوگل قلدرمآبانه حرکت می‌کند. سلیمان عذرخواهی کردِ اما دیگر در شرکت باقی نماند.

نادلا در شامی مخفیانه در مقر مایکروسافت، سلیمان و هم‌بنیان‌گذار او، کارن سیمونیان (Karén Simonyan)، را درمورد نحوه کارکرد اینفلکشن سوال‌پیچ کرد. او در آخر شام تصمیمش را گرفت. به نظر او سلیمان از ناکامی‌هایش درس گرفته و خودش را در اینفلکشن ثابت کرده است. او او گفت: «من همیشه مردم را بر پایه آخرین تاثییر واقعی کارشان برسی می‌کنم»

اینفلکشن ۳ هفته سپس به مایکروسافت واگذار شد؛ این واگذاری از نظر فنی خرید وفروش‌ای نبوده است که گمان داشته باشد در بازدید‌های ضدانحصاری به مشکل بخورد اما استخدام سلیمان و دیگر کارکنان شرکت او را برای مایکروسافت مقدور می‌کرد. 

سلیمان مسئول تشکیل «عاملان» هوش مصنوعی شد که همانند دستیارهای شخصی آنلاین عمل می‌کنند، مردم را در کارهای روزمره هدایت می‌کنند و حتی فکرکردن درمورد برخی مسائل ها را هم برای آن‌ها برعهده می‌گیرد.

نادلا این چنین اتفاقی را به‌گفتن تغییری دیدنی در نحوه تعامل مردم با رایانه‌ها و جهشی فراتر از آنچه رقیب ها انجام می‌دادند، در نظر گرفت. او منبع های عظیمی را برای تحقق هدفش به سلیمان داد، ازجمله اداره تعداد بسیاری از بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای مصرف‌کننده مایکروسافت همانند بینگ. قرار می بود بیشتر از ۱۰ هزار نفر تحت نظر او کار کنند.

سلیمان هیچ توانایی‌ای در اداره این چنین سازمان بزرگی نداشت اما نادلا او گفت افراد بسیاری دارد که می‌توانند به او پشتیبانی کنند. به نظر نادلا، سلیمان آینده‌نگر می بود.

.