غول سازنده تراشه در یک روز ۴۰ میلیارد دلار از قیمت بازار خود را از دست داد. در ادامه به این سوال جواب خواهیم داد که چرا شرکت اینتل که وقتی حاکم بی‌چون‌وچرای بازار تراشه و پردازنده می بود، به این چنین وضعیتی دچار شده است؟

اینتل اول آگوست نتایج ناامیدکننده‌ای انتشار کرد. فروش غول نیمه‌رساناها نسبت به سال قبل یک درصد افت یافته و شرکت زیان خالص ۱.۶ میلیارد دلاری را خبرداد، درحالی‌که در زمان شبیه سال ۲۰۲۳ سود ۱.۵ میلیارد دلاری داشته است. پت گلسینگر، مدیرعامل این شرکت، در یادداشتی به کارمندانش نوشت: «از یک سو هزینه‌های ما بیش‌ازحد و حاشیه سودمان زیاد پایین است.» به‌جستوجو این شرایط اینتل تصمیم دارد ۱۵ هزار شغل را تعدیل و سود سهام را که از سال ۱۹۹۲ پرداخت کرده است، متوقف کند. از زمان انتشار کردن نتایج، قیمت سهام آن تقریباً ۳۰ درصد سقوط کرده است.

از وقتی که گلسینگر هدایت اینتل را برعهده گرفته، به‌جستوجو برگشت دادن شکوه اسبق به این شرکت بوده است. دولت بایدن که مشتاق برگشت دادن تشکیل تراشه به خاک آمریکاست، اینتل را در جایگاه قهرمانی ملی تبلیغ می‌کند اما آخرین حالت درآمدها یادآوری می‌کند که این شرکت چه مقدار نسبت به شرکت‌هایی همانند انویدیا و TSMC عقب مانده است و در صنعتی که بر پایه اندوخته‌گذاری طویل‌زمان کار می‌کند، چه مقدار طول می‌کشد تا به آن‌ها برسد. این نوشته هشداری برای دولت‌ها است که مشخص می کند انتخاب برنده کار آسانی نیست.

شرکت اینتل؛ از اوج تا افول

اینتل تا چند دهه در بازار جهانی تشکیل تراشه حکمرانی می‌کرد. این چنین در دهه ۱۹۹۰ و اغاز دهه ۲۰۰۰، به لطف اتحاد «وینتِل» با مایکروسافت، غول نرم‌افزار، بازار رایانه‌های شخصی را در اختیار داشت. بااین‌حال مجموعه‌ای از اشتباهات تبدیل عقب‌ماندن اینتل شد. تمرکز این شرکت بر رایانه‌های شخصی علتشد تقاضای فزاینده برای تراشه‌های موبایل را از دست بدهد. اینتل هم چنان به ساخت تراشه‌های خودش در ادامه گفت، حتی وقتی که تعداد بسیاری از رقبایش به مدل «بدون ساخت» روی آوردند که در آن طراحان تراشه تشکیل خود را به کارخانه‌هایی همانند TSMC، تولیدکننده تایوانی، برون‌سپاری می‌کنند.

اواسط دهه ۲۰۱۰، نادرست‌های کوچک مکرر در تشکیل علتتأخیر در اراعه پردازنده‌های آن و افت مداوم سهم این شرکت در کسب‌وکار مهم خود، واحدهای پردازش مرکزی، در روبه رو AMD، طراح تراشه آمریکایی، شد. مسئله مهم این است که اینتل غالباً در بازارهای روبه‌رشد تراشه‌های هوش مصنوعی تخصصی غایب بوده است؛ عرصه‌ای که تحت سلطه انویدیا، ارزشمندترین شرکت نیمه‌رسانای جهان، قرار دارد.

گلسینگر کاملاً از این نوشته آگاه است. او مدتی بعد از مدیرعامل شدن، در فوریه ۲۰۲۲، عرصه را برای جداسازی طراحی و تشکیل به دو قسمت مجزا فراهم کرد. این اتفاق علتشد قسمت محصول بتواند بهترین کارخانه را برای نیازهایش انتخاب کند و کارخانه‌های اینتل برای طراحان تراشه دیگر در دسترس قرار گیرند. گلسینگر می‌خواهد تشکیل اینتل به‌شدت پیشرفت کند و مقدار تشکیل آن از دیگر سازندگان سبقت بگیرد. او حرف های است اینتل تا سال ۲۰۳۰ دومین کارخانه بزرگ جهان خواهد شد و فقط TSMC بالاتر از آن قرار خواهد گرفت.

به این علت، اینتل تلاش دارد عقب‌ماندگی‌اش را در دو قسمت مهم جبران کند: اول به‌گفتن طراحی بدون کارخانه که با انویدیا و AMD رقابت می‌کند و دوم به‌گفتن کارخانه‌ای که با TSMC رقابت می‌کند. کار اول ممنوعه به نظر می‌رسد. این شرکت در عرصه طراحی تراشه‌های هوش مصنوعی تا این مدت نقایص بسیاری دارد. انتظار می‌رود مقدار فروش تراشه‌های هوش مصنوعی گودی (Gaudi) این شرکت در سال جاری ۵۰۰ میلیون دلار باشد. فروش تراشه‌های هوش مصنوعی انویدیا هر سه ماه ۲۰ میلیارد دلار است.

علاوه‌براین پیروزی در بازار تراشه‌های هوش مصنوعی زیاد تر از خود تراشه‌ها است. انویدیا تجهیزات شبکه‌ای می‌فروشد که صدها یا هزاران پردازنده ساخت این شرکت را به هم متصل می‌کند. این چنین CUDA پلتفرمی نرم‌افزاری دارد که به مشتریان اجازه می‌دهد تراشه‌ها را تنظیم کنند. آلن پریستلی (Alan Priestley)، یکی از کارکنان گارتنر (Gartner)، شرکتی تحقیقاتی، می‌گوید با‌دقت‌به اندوخته‌گذاری کم اینتل در حوزه هوش مصنوعی، این شرکت به‌سختی می‌تواند عقب‌ماندگی‌اش را جبران کند.

هنگامی سخن بگویید از ماموریت دوم، رشد کسب‌وکار کارخانه‌ای، می‌شود، باید بگوییم اینتل درحال انجام اندوخته‌گذاری‌های بزرگی است. این شرکت تصمیم دارد طی ۵ سال آینده ۱۰۰ میلیارد دلار برای ساخت کارخانه‌های تازه و گسترش کارخانه‌های حاضر خود در آمریکا هزینه کند. غول تراشه‌ساز برای فراهم منبع های مالی ملزوم برای تحقق بلندپروازی‌هایش در حالت بدون رشد خود از منبع های خلاقانه اندوخته منفعت گیری می‌کند. آگوست ۲۰۲۲، بروکفیلد (Brookfield)، شرکت اندوخته‌گذار بزرگ زیرساخت، موافقت کرد ۴۹ درصد هزینه مرکز تازه ۳۰ میلیارد دلاری در آمریکا را فراهم کند. ژوئن امسال، آپولو (Apollo)، شرکت اندوخته‌گذاری خصوصی، نیز ۱۱ میلیارد دلار برای سهم شبیهی از کارخانه تراشه این شرکت در ایرلند پرداخت کرد. اینتل هم از ۸.۵ میلیارد دلار پشتیبانی مالی و تا ۱۱ میلیارد دلار وام از دولت آمریکا منفعت‌مند شده است.

بااین‌حال مشکل اینجاست که باتوجه‌به درآمد کم اینتل از کسب‌وکار کارخانه‌ای و رشد اندک تقاضا برای محصولات مهم‌اش، این شرکت باید به‌جستوجو منبع های تازه اندوخته باشد یا پشتیبانی‌های بیشتری بگیرد. شرکت اینتل و دولت آمریکا هر دو راه سختی پیش رو دارند.