اگر چه کاملاً درست است که هر دو جنگنده F-15 Eagle ساخت مک دانل داگلاس و F-16 Fighting Falcon ساخت جنرال داینامیکس جنگنده های نسل چهارم مخصوص برتری هوایی فوق العاده ای می باشند، آیا می توان او گفت که یکی از آن ها بهتر از فرد دیگر است؟ از بین این دو جنگنده آمریکایی، اف-۱۵ ایگل مقداری قدیمی‌تر است و در سال ۱۹۷۶ داخل خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد، در حالی که اف-۱۶ فایتینگ فالکون دو سال سپس، در سال ۱۹۷۸ داخل خدمت گردید.

بدنبال معارفه جت های جنگنده های بعد از جنگ جهانی دوم، وقتی که جنگ کره در ژوئن ۱۹۵۰ اغاز شد، کره شمالی و متحدان آنها بهترین جت جنگنده آن دوران را در اختیار داشتند که برتری بسیاری نسبت به همتایان غربی اش داشت: MiG-15 ساخت میکویان-گورویچ. در آن زمان، میگ-۱۵ و بال‌های متحرک متمایل رو به عقب آن بر آسمان مسلط بودند و آمریکایی‌ها را ناچار کردند که با عجله دست به طراحی و تشکیل جنگنده‌های بال متغیر خود، F-86 Sabre ساخت North American، بزنند. در طول جنگ ویتنام (۱۹۷۵-۱۹۵۵)، نیاز به یک جنگنده برتری هوایی پیشرفته بعد از این که گمان می رفت این نقش به کلی منسوخ شده است، بار دیگر ظاهر شد.

MiG-17 دو فروند F-105 Thunderchief آمریکایی ساخت کمپانی Republic را که به پل تان هوا دعوا کرده بودند، سرنگون کرد. چیزی که جنگ ویتنام به آمریکایی ها نشان داد این می بود که آنها به یک جت با قابلیت مانور زیاد بالا برای آموزش بهتر خلبانانشان در نبردهای هوا به هوا نیاز داشتند.

درمورد F-15 Eagle ساخت مک دانل داگلاس

در اواخر سال ۱۹۶۵، وزارت دفاع ایالات متحده خواست برای طراحی یک جنگنده تازه برتری هوایی چند منظوره را صادر کرد. هشت شرکت هواپیماسازی با پیشنهادات خود به این خواست جواب دادند که از بین آنها چهار شرکت برای گسترش زیاد تر نسخه اولیه شان انتخاب شدند. به جای ساختن یک هواپیمای کوچک، سبک و با قابلیت مانور بالا که کارکرد مساعد در یک نبرد تن به تن هوایی داشته باشد، تمرکز بر شدت و برد می بود.

با انجام این کار، جنگنده های شوروی همانند MiG-21 ساخت میکویان-گورویچ مزیت خود را در نبرد هوا به هوا نگه داری می کردند. موشک‌های هوا به هوا که ارتش آمریکا به آن ها متکی می بود، در نبردهای تن به تن هوایی خوب نبودند که تبدیل نصب توپ شش لول M61 Vulcan در جنگنده F-4 Phantom II ساخت مک دانل داگلاس شد. این چنین، توانایی در ویتنام به این نتیجه رسید که مانورپذیری بهتر از شدت است.

در سال ۱۹۶۷، اتحاد جماهیر شوروی جنگنده مافوق صوت تازه میکویان-گورویچ به نام MiG-25 را در فرودگاه دوموددوو در نزدیکی مسکو رونمایی کرد. هنگامی که مهندسان این هواپیما را با ورودی‌های هوای آن به اندازه یک خودروی کوچک و بال‌های بزرگ متحرکش دیدند، فکر کردند که این جنگنده تازه نه تنها سریع است، بلکه قابلیت مانور زیاد بالایی نیز دارد. آن‌ها نمی‌دانستند که میگ-۲۵ در حالی که زیاد سریع است، به علت ساخته شدن از فولاد ضد زنگ به جای آلومینیوم، قوت مانور محدودی دارد.

در جواب به MiG-25، نیروی هوایی ایالات متحده یک هواپیمای دو موتوره با نسبت رانش به وزن نزدیک به ۱:۱ و حداکثر شدت ۲.۵ ماخ خواست کرد. چهار شرکت پیشنهادات خود را اراعه کردند و در دسامبر ۱۹۶۹ مک دانل داگلاس به گفتن برنده اظهار شد.

جنگنده F-15 Eagle ساخت مک دانل داگلاس اولین پرواز خود را در ژوئیه ۱۹۷۲ انجام داد و در ژانویه ۱۹۷۶ داخل خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد.

کارکرد

درمورد F-16 Fighting Falcon ساخت جنرال داینامیکس

برخلاف F-15 Eagle که از دو موتور توربوفن بعد سوز پرت اند ویتنی F100-PW-220 نیرو می گیرد، F-16 فایتینگ فالکون دارای یک موتور پرت اند ویتنی از نوع F100-PW-229 است. جنگ ویتنام به ایالات متحده نشان داد که اگر می‌خواهد بر جت های جنگنده‌ شوروی برتری هوایی داشته باشد، باید یک هواپیمای سبک وزن و با قابلیت مانور بالا بسازد.
در آن زمان، نیروی هوایی ایالات متحده تمایل چندانی به اغاز یک برنامه تازه نداشت، چون می‌ترسید که ساخت یک جنگنده طراحی تازه، علتتحول مسیر بودجه و افت اندوخته گذاری در برنامه F-15 شود. وزارت دفاع در ۶ ژانویه ۱۹۷۲ درخواستی را ذیل برنامه «مفهوم جنگنده روز پیشرفته» برای دریافت پیشنهادات و مطرح های اولیه انتشار کرد. مطالعات به این نتیجه رسیده می بود که زیاد تر نبردهای هوا به هوا در ارتفاعات بین ۳۰,۰۰۰ تا ۴۰,۰۰۰ پایی انجام می شود و این هواپیما باید بتواند با سرعتی در نزدیک به ۱.۶ ماخ پرواز کند.

پنج سازنده هواپیما پیشنهادات خود را اراعه کردند و بعد از آن که متحدان عضو ناتو یعنی بلژیک، دانمارک، هلند و نروژ اظهار کردند که به جستوجو یک جنگنده سبک وزن برای جایگزینی F-104 Starfighter قدیمی ساخت لاکهید خود می باشند، این پروژه شتاب بیشتری گرفت. در ۱۳ ژانویه ۱۹۷۵ ، نسخه اولیه YF-16 به گفتن برنده اظهار شد که بعدها به اف-۱۶ تحول نام داد.

خلبانان و خدمه نیروی هوایی علیرغم انتخاب نام “شاهین مبارز”، از این هواپیما به گفتن یک افعی یاد می کردند چون فکر می کردند که زیاد تر همانند یک مار سمی است تا یک پرنده شکاری. زیاد کوچکتر و سبکتر از هر جت جنگنده قبلی آمریکایی، F-16 اولین جنگنده ای می بود که از فناوری پرواز با سیم منفعت گیری می کرد که به آن اجازه می داد مانورهای ۹ جی را به طور موثر انجام دهد. نوآوری های دیگر شامل سیستم های آویونیک پیشرفته و یک کابین خلبان حباب شکل می بود که به خلبانان امکان دید ۳۶۰ درجه ای را می داد. اف-۱۶ فایتینگ فالکون در ۱۷ اوت ۱۹۷۸ داخل خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد.

ویژگی ها و مشخصات کلی اف-۱۶ فایتینگ فالکون

کارکرد

تفاوت های مهم بین F-15 و F-16 چیست؟

به طور خلاصه، F-15 برای شدت و F-16 برای قابلیت مانور ساخته شده است. هنگامی که F-16 در سال ۱۹۷۸ داخل خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد، به شدت به هواپیمایی تبدیل شد که همه جت های جنگنده دیگر با آن قیاس می شوند. علیرغم این که اف-۱۶ زیاد چابک با کارکرد آیرودینامیکی استثنایی است، برد رزمی کوتاهش آن را محدود می کند.

این چنین، بر خلاف F-15، که بیشتر از ۱۰۰ شکار موفق را به ثبت رسانده و هیچ زمان در یک نبرد تن به تن هوایی ناکامی نخورده، F-16 تا این مدت با هواپیمای دشمن درگیری هوا به هوا نداشته است. با این حال، همه چیز در شرف تحول است چون نیروی هوایی اوکراین اغاز به زودی F-16 های اهدایی بلژیک، دانمارک، نروژ و هلند را دریافت خواهد کرد که بدون شک اولین و دشوارترین توانایی نبرد هوایی مهم این جنگنده در خارج از نیروی هوایی ایالات متحده خواهد می بود.