رودخانه یوکان که از آلاسکا به دریای برینگ می‌ریزد، یخ‌های دائمی را در امتداد سواحل خود می فرساید و رسوبات را به پایین دست منتقل می‌کند.

با گرم شدن سیاره زمین، این یخ‌های دائمی قطب شمال که به نام‌های پایایخبندان، خاک همیشه یخ‌زده یا خاک مُنجَمد نیز شناخته خواهد شد، با شدت بیشتری در حال فرسایش می باشند و فلز سمی جیوه را در محیط آزاد می‌ کنند.

اگرچه جیوه آزاد شده از ذوب یخ‌های دائمی فعلا یک تهدید سمی سریع تشکیل نمی‌کند، اما انتظار می‌رود اثرات آن به مرور زمان افزایش یابد.

این جیوه کم کم در زنجیره غذایی انباشته می‌شود و ماهی‌ها و حیات‌وحش شکار شده به یک خطر بالقوه برای انسان‌ها در آینده تبدیل خواهد شد.

مطالعه جدیدی که توسط محققان کالج ادبیات، هنر و علوم دانشگاه دورنسیف کالیفرنیای جنوبی انتشار شده است، به راه حلهای دقیق‌تری برای برسی مقدار آلودگی جیوه در قطب شمال می‌پردازد.

اصلا چرا در قطب شمال جیوه وجود دارد؟

گردش طبیعی اتمسفر به این معنی است که آلاینده‌ها به سمت عرض‌های جغرافیایی بالاتر حرکت می‌کنند.

این کار تبدیل تجمع جیوه در قطب شمال می‌شود که توسط گیاهان جذب می‌شود و سپس هنگامی که این گیاهان می‌میرند، به بخشی از خاک تبدیل خواهد شد. این حجم در بستر خاک منجمد – جایی که زمین در کل سال منجمد می‌ماند – یخ می‌زند و طی هزاران سال، غلظت جیوه در خاک جمع می‌شود. جیوه در این حالت یخ زده، خطرناک نیست.

این فلز سمی با ذوب شدن خاک آزاد می شود، فرآیندی که به علت تغییرات آب و هوایی زیاد تر می‌شود. قطب شمال با سرعتی چهار برابر سریعتر از میانگین جهانی در حال گرم شدن است.

این جیوه که قبلاً برای هزاران سال در یخبندان دائمی به دام افتاده می بود، اکنون با ذوب شدن یخ‌های دائمی در حال فرسایش و انتشار کردن در محیط است.

این می‌تواند یک تهدید بزرگ زیست محیطی و بهداشتی برای ۵ میلیون نفر ساکن در قطب شمال و این چنین بیشتر از ۳ میلیون نفری باشد که در مناطقی زندگی می‌کنند که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ یخبندان دائمی خود را به طور کامل از دست بدهند.

جاش وست، ، استاد علوم زمین و مطالعات زیست محیطی در دانشگاه دورنسیف کالیفرنیای جنوبی و یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: «امکان پذیر یک بمب جیوه‌ای عظیم در قطب شمال آماده انفجار باشد.»

خطر قرار گرفتن در معرض جیوه از طریق آب آشامیدنی حداقل است، اما زیاد تر افراد از طریق رژیم غذایی خود با مقداری جیوه روبه رو می باشند. علاوه بر این، رسوبات فرسایش یافته زیاد تر در پایین دست رودخانه‌ها رسوب می‌کنند.

فهمیدن پویایی این جنبش برای برسی مقیاس تهدید آن برای جوامع قطب شمال حیاتی است.

پیش بینی مشکل آلودگی جیوه قطب شمال

این پژوهش تازه بر روش دقیق‌تری برای اندازه‌گیری مقدار جیوه آزاد شده از یخبندان دائمی توسط رودخانه‌ها و تخمین کل جیوه آماده برای رهاسازی تمرکز دارد.

راه حلهای قبلی برای تخمین سطوح این فلز سمی با محدودیت‌هایی همانند عمق مثالبرداری از خاک روبه رو می باشند، که تبدیل تنوع قابل‌توجهی در نتایج می‌شود. مثالهای قبلی فقط از سطح ۳ متری بالای یخ‌های دائمی برداشته شده می بود.

در روبه رو، این مطالعه، جیوه را در رسوبات کناره رودخانه‌ها و شن‌ها که به لایه‌های عمیق‌تر خاک می‌رسد، تجزیه و تحلیل کرد. این نشان داد که سطوح جیوه با برآوردهای مطالعات قبلی مطابقت دارد و مشخص می کند که روش آن‌ها به گمان زیادً دقیق است.

این گروه تحقیقاتی این چنین از ماهواره‌ها برای پیش‌بینی چگونگی تحول مسیر رودخانه یوکان در سال‌های آینده و این که چطور این تغییرات می‌تواند بر فرسایش سواحل رودخانه‌های مملو از جیوه تأثیر بگذارد، منفعت گیری کرد. آن‌ها تصمیم دارند از این اطلاعات برای پیش بینی بهتر حرکت این آلاینده منفعت گیری کنند.

محققان این چنین دریافتند که رسوب دانه‌های ریزتر حاوی جیوه بیشتری نسبت به رسوب‌های دانه درشت است. این مشخص می کند که انواع گوناگون خاک می‌تواند خطرات متغیری داشته باشد.

ایزابل اسمیت، دانشجوی دکترای دانشگاه دورنسیف کالیفرنیای جنوبی و نویسنده مسئول این مطالعه می‌گوید: «در نظر گرفتن همه این عوامل باید تخمین دقیق‌تری از کل جیوه‌ای به ما بدهد که می‌تواند با ذوب شدن خاک‌های منجمد دائمی در چند دهه آینده آزاد شود.»