در شرف باخت بودن مزایای خود را دارد. AMD با تکیه بر نیروی خود نبرد دشوارش را با اینتل پیش برده و این چنین رویکردی جواب داده است؛ اما به قدر کافی.

AMD در طول هفت سال قبل، از یک سازنده پردازنده درجه دوم که به آن تنها به‌گفتن سازنده‌ای با تراشه‌های ارزان‌قیمت‌تر نسبت به محصولات اینتل نگاه می‌شد، به غولی واقعی در حوزه فعالیتش تبدیل شده است. این شرکت در هر نسل، همیشه چند پردازنده‌ با قیمت خرید بالا را اراعه کرده و حتی وقتی که اینتل محصولات شبیهی را تشکیل و اراعه می‌کند، با قوت در میدان رقابت باقی می‌ماند.

اما امسال اوضاع متفاوت به نظر می‌رسد. پردازنده‌های تازه این شرکت یعنی Ryzen 9000 حرفی برای گفتن ندارند. این پردازنده‌ها زیاد تر همانند به محصولاتی می باشند که توسط شرکتی که چیزی برای از دست دادن ندارد، تشکیل شده‌اند و این نوشته اصلاً خوب نیست.

هفت سال مبارزه

اجازه دهید به اغاز سال ۲۰۱۷ برگردیم؛ وقتی که رقابت تیم قرمز با اینتل اغاز شد. AMD در اغاز معارفه معماری میکرو Zen به جهان می بود؛ این معماری، فناوری کاملاً متغیری از تیم قرمز محسوب می‌شد و می‌توان آن نیروی محرکه‌ موردنیاز شرکت توصیف کرد.

AMD قبل از معارفه Zen، به زمان شش سال برای بهبود معماری Bulldozer تلاش می‌کرد (این معماری تقریباً شرکت را به ورشکستگی کشاند!) در معماری Zen به‌جای اتخاذ رویکرد منفعت‌مندی از کارکرد چندرشته‌ای نسخه‌های Bulldozer در سال‌های قبل، بر کارکرد هر هسته متمرکز شد. تیم قرمز به‌جای این که برای تشکیل محصولات ارزان‌تر تلاش کند، می‌خواست تاج اینتل را برباید.

منفعت گیری از معماری Zen جواب داد. AMD در ابتدا تصمیم داشت با پشتیبانی معماری Zen مقصد افزایش ۴۰ درصدی دستورالعمل‌ها در هر کلاک (IPC) را محقق کند و وقتی که طراحی به آخر رسید، به افزایش ۵۲ درصدی IPC دست یافت. با وجود این که در زمان اراعه پردازنده‌های Ryzen مشکلاتی وجود داشت، اما این پردازنده‌ها پیروزی غیرقابل‌انکاری برای شرکت بودند.

در مقاله‌ای در وب‌سایت TechPowerUp درمورد بازدید Ryzen 7 1800X این‌این چنین نوشته شده است:

«اینتل برای سال‌ها بهبودهای جزئی در معماری خود اراعه داده است؛ به‌اختصاصی در عرصه منفعت‌وری انرژی. این شرکت ادعا می‌کند که پردازنده‌های آن‌ها برای معماری x86 از نظر توان به بهترین حالت ممکن رسیده‌اند. سپس پروژه AMD Ryzen با بودجه تحقیق و گسترش زیاد کمتر اغاز می‌شود و پردازنده‌های ایجادشده در این پروژه حداقل در عرصه منفعت‌وری انرژی، با محصولات اینتل در یک سطح قرار دارند؛ حتی بعضی اوقات اوقات از آن‌ها پیشی می‌گیرند و طبق معمولً کارکرد بهتری هم اراعه خواهند داد.»

اینتل به‌شدت تمایل داشت از ساختار معماری Zen سر درآورد. سال‌ها گذشت، نسل‌ها اراعه شدند و تیم آبی‌ با هر دسته تازه از پردازنده‌ها نزدیک به ۵ درصد افزایش کارکرد در هر سیکل کلاک را اراعه داد. AMD نمی‌دانست که اینتل به این روال عادت خواهد کرد (کار روی Zen در سال ۲۰۱۲ اغاز شد)؛ اما آماده می بود تا از بازاری که دیگر به پردازنده‌های شبیه درحال تشکیل توسط اینتل در هر سال تمایلی نداشت، منفعت‌برداری کند.

در سال ۲۰۱۶، شرکت AMD قبل از اراعه معماری Zen تنها ۹ درصد از بازار پردازنده‌های دسکتاپ را در اختیار داشت؛ اما مطابق آخرین آمار از سازمان پژوهشی مرکوری ریسرچ (Mercury Research)، این شرکت اکنون تقریباً ۲۴ درصد از بازار را در اختیار دارد؛ حتی برخی از افراد اعتقاد دارند AMD در سال ۲۰۲۴ زیاد تر از اینتل شناخته شده است.

درحالی‌که اینتل تلاش می‌کرد تا برنامه جدیدی تشکیل کند، AMD با اراعه مداوم محصولات عالی به اینجا رسید. پردازنده Ryzen 2000 در سال ۲۰۱۸ با طراحی +Zen اراعه و هسته مهم در آن بهینه‌سازی شد. Ryzen 3000 یک سال سپس با Zen 2 به بازار آمد و AMD را به‌گفتن یکی از رهبران بازار تثبیت کرد. Ryzen 5000 دو سال سپس اراعه و AMD را با پردازنده‌هایی همانند Ryzen 7 5800X3D در صدر تولیدکنندگان پردازنده‌های طراحی‌شده برای اجرای بازی‌های رایانه‌ای قرار داد.

نقدهای دوران نخستین نسخه‌های معماری Zen همانند پیشگویی بودند: TechPowerUp نوشت: «با اراعه پردازنده‌های تازه Ryzen، عصر جدیدی برای AMD اغاز و این شرکت به رقابت با غول اینتل بازمی‌گردد. صرف‌نظر از منفعت گیری یا عدم منفعت گیری شما از پردازنده‌های Ryzen، این رقابت احیاشده به سود همه ما خواهد می بود؛ چه ازنظر کارکرد، چه ویژگی‌ها و چه قیمت‌گذاری».

 رقابت احیا شد؛ چیزی که در چند سال قبل ناظر آن بوده‌ایم. اینتل خود را جمع‌وجور کرد و پردازنده‌های Alder Lake را برای رقابت با پردازنده‌های Ryzen 5000 اراعه کرد. سپس AMD با Ryzen 7000 جواب داد که به لطف پردازنده‌های نسل ۱۳ و ۱۴ اینتل رقابتی باقی ماند. این شرکت برای افرادی که تنها به بازی اهمیت خواهند داد نیز پردازنده‌های برجسته‌ای همانند Ryzen 7 7800X3D اراعه کرده؛ اما در چند سال قبل، این سوال نقل شده که آیا AMD بهتر است یا اینتل.

دلایل افول AMD

داستان ذکرشده ما را به امروز و اراعه Ryzen 9000 می‌رساند. AMD افزایش ۱۶ درصدی در IPC را نسبت به نسل قبلی اظهار کرده که در قیاس با مقدار ۵۲ درصد که در نخستین معماری Zen دیدیم، مضحک به نظر می‌رسد. حتی با استانداردهای امروز و با افت شدت فناوری‌های نوآورانه در دنیای پردازنده‌های دسکتاپ، کارکرد پردازنده‌های تازه Ryzen 9000 تنها به مقدار جزئی نسبت به همتایان نسل قبلی خود افزایش یافته است.

 طراحی چیزی همانند Zen 5 در Ryzen 9000 سال‌ها و بدون اغراق صدها هزار ساعت طول می‌کشد. با زیاد تر و زیاد تر شدن زمان تشکیل گره‌های پردازشی کوچک‌تر، طراحان امروز همانند سال ۲۰۱۷ به‌راحتی نمی توانند به پیروزی‌های بزرگ دست یابند. AMD اکنون دیگر نمی‌تواند به پیروزی بزرگی که هفت سال پیش ناظر آن بودیم، دست یابد؛ َاما این شرکت درست همانند اینتل به وضع حاضر عادت کرده است.

نگرانی مهم به فناوری گیمینگ 3D V-Cache مربوط می‌شود که علتشده چینش عمودی حافظه‌های کش مقدور شود. این نوشته که حافظه کش اضافی مزیت شاخصی برای پردازنده‌های طراحی‌شده برای بازی‌های رایانه‌ای محسوب می‌شود، راز نیست و ما دیدیم که AMD با پردازنده‌هایی همانند Ryzen 9 7950X3D می‌تواند قوت و کارکرد پردازنده‌های مخصوص بازی را هم تراز کند. این چنین AMD نشان داده است که چطور 3D V-Cache به پردازنده‌های سرور Epyc آن پشتیبانی می‌کند؛ این نوشته نشان‌دهنده این است که فناوری مذکور می‌تواند در بارهای کاری فراتر از بازی‌ها نیز در بهبود کارکرد پردازنده مؤثر واقع شود.

چندین ماه طول می‌کشد تا نسخه‌های 3D V-Cache پردازنده‌های Ryzen 9000 اراعه شوند؛ حتی در نسل قبلی دیدیم که پردازنده‌های Zen 4 قبل از اراعه نسخه‌های 3D V-Cache به‌سختی به پردازنده‌های موفقی تبدیل شدند. اکنون با Ryzen 9000 ناظر تکرار این حالت هستیم. مسلماً اگر فردی بداند نسخه‌ای بهتر از پردازنده‌ای تازه در چند ماه آینده اراعه خواهد شد، آن پردازنده را نمی‌خرد.

تا این لحظه، اینتل جواب روشنی به 3D V-Cache نداشته است؛  فناوری مذکور اکنون سلاح مخفی AMD محسوب می‌شود که کارکرد پردازنده‌های طراحی‌شده برای بازی را به مقدار غیرقابل‌انکاری برتر می‌کند؛ این برتری نه‌تنها در قیاس با اینتل، بلکه در قیاس با پردازنده‌های مهم AMD هم به چشم می‌خورد. با دقت استقبال سرد از سری Ryzen 9000، این سوال نقل می‌شود که آیا این سطح از تقسیم‌بندی در خط تشکیل AMD منطقی است؟ آیا بهتر نیست که از ابتدا از تراشه‌های 3D V-Cache منفعت گیری کنیم؟

 قیمت‌گذاری یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده محسوب می‌شود. افت سریع قیمت پردازنده‌ها کار دور از انتظاری از سوی AMD نیست. این شرکت قیمت پیشنهادی همه پردازنده‌های Ryzen 9000 را افت داد تا قیمت واقعی آن‌ها در خرده‌فروشی‌ها را بهتر نشان دهد. این چنین AMD قیمت پردازنده‌های نسل قبل را به‌شدت افت داده که تبدیل وضعیتی شبیه با حالت Ryzen 9000 شده است؛ در این چنین شرایطی تقریباً همیشه تراشه نسل قبل قیمت خرید بیشتری دارد؛ اینتل در قبل این کار را چندین دفعه انجام داده و تازه این چنین رویکردی را درمورد پردازنده‌های نسل ۱۳ و ۱۴ به کار گرفته است. با دقت به این که کارکرد پردازنده‌های نسل ۱۴ تنها به مقدار اندکی بهتر شده، خرید یک تراشه نسل ۱۳ در زمان اغاز اراعه‌اش به‌علت قیمت پایین‌تر منطقی‌تر می بود.

نسل تازه پردازنده‌های Ryzen 9000 از AMD، تنها یک نسل برداشت می‌شود و نمی‌توان او گفت که AMD همانند اینتل به حالت حاضر عادت کرده است. افزایش زیاد ناچیز مقدار حافظه کش به‌واسطه 3D V-Cache، بهبود ناامیدکننده کارکرد در نسل‌های گوناگون و حالت قیمت‌گذاری علتکاهش قیمت تازه ترین پردازنده‌ها شده است. نسل تازه AMD امروز همان AMD هفت سال قبل نیست.

احتمالا AMD چشم به راه فرصتی بهتر است. احتمالا تا وقتی که Zen 6 را ببینیم، این شرکت هم چنان کارکرد نسل‌های تازه را با اراعه مجموعه‌ای از پردازنده‌ها، به مقدار قابل‌توجهی بهبود بخشد تا حداقل برای دو سال (چرخه اراعه معمول AMD) بتوانند قیمت خود را نگه داری کنند. این شرکت Zen 5 را به‌گفتن پایه‌ای تازه برای حرکت روبه‌جلوی پردازنده‌هایش توصیف کرده است؛ به این علت گمان انتظار شرکت برای تشکیل معماری Zen 6 و پشتیبانی گرفتن از آن برای کسب پیروزی، دور از ذهن نیست.

AMD هم‌اکنون در حالت سختی قرار دارد. پردازنده پرچم‌دار Ryzen 9 9950X با پردازنده Core i9-14900K رقابت می‌کند که با دقت به اراعه پردازنده‌های Arrow Lake اینتل در آینده نزدیک، حالت برای AMD دشوار می‌شود. در سطوح پایین‌تر، پردازنده‌های نسل قبلی AMD کارکرد شبیهی اراعه خواهند داد؛ بعضی اوقات اوقات هم در بازی‌ها کارکرد بهتری دارند و با قیمت زیاد پایین‌تری اراعه خواهد شد. Ryzen 9000 محصولی نزدیک از دیگر محصولات شرکتی محسوب می‌شود که در هفت سال قبل سابقه تقریباً بی‌نقصی داشته است. امیدواریم که حالت جاری تیم قرمز تنها مانعی در مسیر پیشرفت آن‌ها باشد و حالت دلواپس‌کننده‌ای نباشد.