تکنیک ثبت نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) نزدیک به ۱۰۰ سال پیش ابداع شد و تا بحال کاربردهای بسیاری در حوزه پزشکی و سلامت داشته است. یقیناً کارشناسان معتقد می باشند که این فناوری حتی می‌تواند در آینده پتانسیل زیاد بیشتری از خود نشان دهد.

الکتروانسفالوگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟

مبنا EEG از صد سال پیش تا بحال تحول چندانی نکرده است و با قرار دادن حسگرهایی روی سر بیماران انجام می‌گیرد. بازدید فعالیت الکتریکی مغز می‌تواند قسمتی از کارکرد عصبی شخص را نشان دهد و برای اولین‌بار ثابت کرد که صرع، یک بیماری عصبی است و ربطی به ویژگی‌های شخصیتی فرد ندارد. امروزه از نوار مغزی برای تشخیص انواع بیماری‌های عصبی و شنوایی، اندازه‌گیری مقدار هوشیاری و حتی کنترل وسایل گوناگون از جمله کامپیوترها و ویلچرها منفعت گیری می‌شود.

از مزیت‌های مهم نوار مغز می‌توان به ارزان بودن امکانات مورد نیاز برای ثبت آن اشاره کرد. الکترودهایی که روی سر بیماران قرار می‌گیرند از قیمت بالایی در قیاس با دیگر راه حلهای تشخیصی همانند fMRI یا سی‌تی‌اسکن برخوردار نیستند و کامپیوتر می‌تواند به‌آسانی نتایج بدست آمده را تحلیل کند. این چنین امروزه ناظر منفعت گیری از تکنیک مذکور به‌صورت گسترده در پروژه‌های تحقیقاتی هستیم که زیاد تر در عرصه علوم اعصاب قرار می‌گیرند و مشغول کشف نحوه کارکرد مغز در طی فرایندهای گوناگون می باشند. از دیگر کاربردهای آن می‌توان به تشخیص مقدار هوشیاری در برخی بیماران همانند افراد مبتلا به ALS یا قرارگرفته در حالت نباتی اشاره نمود.

نوار مغزی چه آینده‌ای خواهد داشت؟

یکی از دانشگاه‌های چین با کسب نظر ۵۰۰ نفر از دانشمندان علوم اعصاب، متخصصان نورولوژی و جراحان مغز و به‌پشتیبانی هوش مصنوعی ChatGPT توانسته است آینده فناوری الکتروانسفالوگرافی را متصور شود. یکی از کاربردهای مورد انتظار در آینده نزدیک، منفعت گیری از نوار مغزی برای پایش خواب است. اگرچه اکنون از این فناوری برای تشخیص مشکلات خواب منفعت گیری می‌شود؛ اما به گمان زیادً در آینده به یک روش رایج در دستگاه‌های سلامت تبدیل خواهد شد که به‌آسانی در اختیار عوام قرار می‌گیرد. افزایش دسترس‌پذیری نوار مغزی این چنین می‌تواند عرصه را برای منفعت گیری از آن جهت افزایش ایمنی در صنایع گوناگون فراهم سازد؛ به‌طور مثال از آن می‌توان جهت تشخیص مقدار خستگی در کارگران یا رانندگان منفعت گرفت.

برقراری ربط با EEG از دیگر کاربردهای آن است که اکنون تنها محدود به بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها می‌شود؛ اما پیش‌بینی می‌شود در نزدیک به ۲۰ سال آینده، به‌شکل گسترده در اختیار بیمارانی قرار بگیرد که در برقراری ربط با دیگران، مشکل دارند. هوش مصنوعی نیز به گمان زیادً به انسان پشتیبانی می‌کند تا راحت‌تر بتواند عمل به یافتن الگوهای نهان در نوار مغزی کند؛ به‌طوری که اکنون ناظر منفعت گیری از AI برای تبدیل اسکن مغز به کلمات با دقت محدود هستیم.

از پیش‌بینی‌های دور از حقیقت حوالی نوار مغزی هم می‌توان به منفعت گیری از آن جهت خواندن خاطرات، افکار یا ثبت خواب‌های افراد اشاره کرد. اگرچه همه موارد حرف های شده محتمل می باشند؛ اما بشر تا این مدت فهمیدن صحیحی از برخی فرایندهای اساسی مغز همانند نحوه شکل‌گیری و فراخوانی حافظه ندارد. به همین علت است که یافتن ربط بین امواج الکتریکی مغز و عملکردهای پیچیده همانند فکر کردن، حداقل تا ۶۰ سال آینده ممکن به‌نظر نمی‌رسد. اگر این چنین کاربردهایی به حقیقت بپیوندند، دلواپس‌های جدی حوالی حق دسترسی به داده‌های افراد نقل می‌شود که به گمان زیادً دربرگیرنده شخصی‌ترین جنبه‌های زندگی آنها خواهد می بود.