هر سلول در بدن شما مطابق با ساعت داخلی خود کار می‌کند، حتی سلول‌های سرطانی.

تحقیقات انجام شده در بزرگترین بیمارستان دانشگاهی اروپا، یعنی بیمارستان Charité در برلین، آلمان، مشخص می کند که تنظیم زمان شیمی‌درمانی با این چرخه‌های ۲۴ ساعته (تقریباً) می‌تواند به طور قابل توجهی درمان‌ها را بهبود بخشد.

در درمان سلول‌های سرطان سینه سه‌گانه منفی – یک بیماری زیاد تهاجمی و سخت‌درمان – پژوهشگران دریافتند که تأثیر یک داروی شیمی‌درمانی خاص تا ۳۰ درصد بسته به زمان مصرف دارو در برخی خطوط سلولی متفاوت است.

آدریان انریکه گرانادا، زیست‌خبر‌رسان از مرکز سرطان جامع Charité (CCCC)، او گفت: «به طور کلی، یافته‌های ما مشخص می کند که برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده بر پایه ریتم‌های شبانه‌روزی فردی می‌تواند به طور چشمگیری اثربخشی درمان‌های سرطان را افزایش دهد.»

ساعت داخلی یک سلول از ژن‌های کنترل‌کننده ساعت و حلقه‌های بازخورد پروتئینی راه اندازی شده است که این واحد را با بقیه بدن همگام نگه می‌دارد.

ژن‌های مهم «ساعت» پروتئین‌هایی را در سلول کد می‌کنند که به طور ریتمیک در طول روز گفتن خواهد شد و متابولیسم، تکثیر، جواب ایمنی، ترمیم DNA و حتی مرگ سلول را تعیین می‌کنند.

هر ساعت در هر سلول بسته به بافتی که در آن زندگی می‌کند، به شکلی متفاوت تنظیم می‌شود. به گفتن مثال، ساعت شبانه‌روزی سلول‌های کبدی به شدت با قولهای غذایی هماهنگ است، در حالی که چرخه روزانه در سلول‌های مغزی با نور هماهنگ است.

سلول‌های سرطانی نیز ساعت داخلی خود را دارند و بسته به نوع آنها، امکان پذیر در زمان‌های گوناگون روز رشد و تقسیم شوند.

به گفتن مثال، در سال ۲۰۲۲، مطالعه‌ای نشان داد که سلول‌های سرطان سینه بیماران انسانی در طول شب با شدت بیشتری تقسیم و گسترش می‌یابند.

علاوه بر این، مطالعه‌ای که اغاز امسال انتشار شد نشان داد که چرخه ۲۴ ساعته ساعت شبانه‌روزی می‌تواند بر قوت دفاعی تومور و توانایی دارو برای عبور از این دفاع‌ها تأثیر بگذارد.

 کارولین اکتور، زیست‌شناس سلولی از CCCC، و همکارانش از موسسات آلمان و لوکزامبورگ گفت: فهمیدن این که ساعت‌های سلولی چطور بر پیشرفت بیماری تأثیر می‌گذارند، حوزه‌ای در حال ظهور در تحقیقات علمی است. با این حال، کشف زمان‌های بهینه درمان هم چنان چالش‌برانگیز است.

این تیم روشی تازه برای مدل‌سازی و نظارت بر سلول‌های زنده و ریتم‌های شبانه‌روزی، رشد و عکس العمل‌های دارویی آنها معارفه کرده است.

آنها این روش را «شاخص درمان زمان‌بندی شده» می‌نامند که در واقع تعیین می‌کند چه وقتی از روز بهترین زمان برای اراعه دارو است.

این فرایند غربالگری برای انواع گوناگون سلول‌ها، از جمله سلول‌های غیر بدخیم سرطان پوست و سلول‌های بدخیم سرطان استخوان، کار می‌کند. اما محققان پتانسیل این رویکرد را با منفعت گیری از سلول‌های سرطان سینه سه‌گانه منفی نشان داده‌اند.

در نهایت، روش غربالگری آنها ۸۰ جواب متفاوت سلول‌های سرطانی را شناسایی کرد، بسته به این که دارو‌های شیمی‌درمانی ۵-فلوئورواوراسیل، سیس‌پلاتین و دوکسوروبیسین چه وقتی به خطوط گوناگون سلول‌های سرطانی اعمال شده‌اند.

برای یک خط خاص از سلول‌های سرطان سینه، شیمی‌درمانی بیشترین تأثیر کلی را در ۱۰ تا ۱۲ ساعت و ۱۸ تا ۲۰ ساعت از چرخه ۲۴ ساعته سلول داشت. زمان‌های درمانی سریعتر کمترین منفعت را داشتند.

در رابطه همان خط سلولی، داروی شیمی‌درمانی ۵-FU ترجیح روشنی برای مصرف در بین ۸ تا ۱۰ ساعت از چرخه نشان داد، در حالی که تورین و پاکلیتاکسل در زمان‌های اوج و کم شدن تأثیر خود تنوع بیشتری داشتند.

در روبه رو، دو خط سلولی دیگر از سرطان سینه نشان دادند که حداکثر تأثیر درمانی در طول روز رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، زمان مصرف دارو‌های شیمی‌درمانی در این خطوط اهمیت کمتری داشت.

این تحقیق تنها در بین سلول‌ها انجام شد، اما محققان امیدوارند که شاخص تازه آنها راه را برای درمان‌های آینده سرطان هموار کند.

گرانادا او گفت: «ما این چنین برنامه داریم که مکانیسم‌های مولکولی پشت تأثیرات شبانه‌روزی بر حساسیت به دارو را بازدید کنیم تا زمان‌های درمان را بهینه‌تر کنیم و اهداف درمانی جدیدی شناسایی کنیم.»

این مطالعه در مجله *Nature Communications* انتشار شده است.