سلامت استخوان‌ها به گفتن یک عضو حیاتی از بدن، نقش مهمی در زندگی افراد دارد. هر چند امکان پذیر با افزایش سن، شدت تحلیل استخوان‌ها افزایش یابد اما افراد می‌توانند با منفعت گیری از سبک زندگی سالم از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کنند. این که چطور فهمید این بیماری در خود شوید؟ و آیا ابتلا به آن در همه افراد یکسان است؟ و سوالاتی از این دست که ما را با این بیماری و پیشگیری یا درمان آن آشنا کند. به همین بهانه با دکتر نسرین بابازاده متخصص داخلی و فلوشیپ غدد به او مباحثه نشستیم که در ادامه قسمت اول می‌خوانید:

در ابتدا بفرمائید، پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان بیماری است که هم کمیت و هم کیفیت استخوان‌ها را تحت تاثییر قرار می‌دهد. به گفتن دیگر در این حالت نه تنها بافت و چگالی استخوانی کم می‌شود، بلکه آن نظمی که در حالت عادی بافت شناسی استخوان داریم، هم صدمه می‌بیند. این نوشته فرد را مستعد شکستگی استخوان می‌کند.

شکستگی‌هایی که با یک ضربه زیاد کوچک اتفاق می‌افتد. برای مثال فردی که در حال راه رفتن است، یک دفعه زمین می‌خورد و لگنش می‌شکند، در حالی که ما انتظار نداریم با افتادن معمولی، شکستگی اتفاق بیافتد. به این علت پوکی استخوان فرد را مستعد شکستگی‌های خودبخودی یا با کمترین ضربه می‌کند.

با اهمیت ترین علامت این بیماری بی‌علامتی است. تا وقتی که فرد دچار شکستگی استخوانی نشود، عمدتا از وجود این بیماری بی‌خبر می باشند.
عمده شکستگی‌ها در سنین بالا، در ناحیه لگن، مهره‌های کمر و استخوان ران اتفاق می‌افتد، که علتناتوانی شدید بیمار می‌شود. او نمی‌تواند کارهای روزمره‌اش را انجام دهد و کیفیت زندگی فرد به شدت تحت تاثییر این نوشته قرار می‌گیرد.

چرا پوکی استخوان اتفاق می‌افتد؟

شدت راه اندازی استخوان در بدن‌ هر انسانی تا سن ۳۰ تا ۳۵ سالگی، زیاد تر از تحلیل آن است. با بالاتر رفتن سن فرد، این مکانیسم برعکس می‌شود، یعنی شدت تحلیل استخوان فرد زیاد تر از شدت راه اندازی آن می‌شود. برای همین زیاد مهم است، که افراد تا قبل از این سنین به حداکثر حجم استخوانی استاندارد برسند. این قضیه اهمیت عمل های پیشگیری کننده و سبک زندگی مناسب را در سنین پایین تر مشخص می کند.‌

چه افرادی مستعد پوکی استخوان می باشند؟

خانم‌های بالای ۶۵ سال و آقایان بالای ۷۰ سال مستعد پوکی استخوان و شکستگی می باشند. کم تحرکی، مصرف سیگار، الکل، بیماری دیابت، مصرف ناکافی ویتامین دی و مواد معدنی( همانند کلسیم و منیزیم)، یائسگی زودرس قبل از ۴۵ سالگی در خانم‌ها، مصرف برخی داروهای خاص و یک سری بیماری‌های التهابی مزمن( همانند بیماری‌های روماتیسمی) و ژنتیک، جزء با اهمیت ترین فاکتورهای خطر ابراز پوکی استخوان درافراد می باشند.

پوکی استخوان چه علائمی دارد؟

با اهمیت ترین علامت این بیماری بی‌علامتی است. تا وقتی که فرد دچار شکستگی استخوانی نشود، عمدتا از وجود این بیماری بی‌خبر می باشند. همین قضیه لزوم اهمیت غربالگری را در فرد مشخص می کند. یعنی پوکی استخوان همانند سختی خون بیماری بی‌علامتی است، تا وقتی که عارضه ندهد، در تعداد بسیاری اوقات افراد فهمید این بیماری نمی‌شوند.

در برخی اوقات بیمارانی به ما مراجعه کرده و می‌گویند: مفاصل، استخوان‌ها یا زانوهایمان درد می‌کند، به این علت پوکی استخوان داریم. این یک باور نادرست است. پوکی استخوان، درد ندارد. امکان پذیر فرد آرتروز داشته باشد، یا یک بیماری روماتیسمی یا استخوانی به هر علت فرد دیگر داشته باشد اما خود پوکی استخوان، علامت‌دار نیست.

برخی از بیمارانی که سنگ کلیه دارند، دلواپس منفعت گیری از مواد غذایی حاوی کلسیم می باشند، این بیماران اعتقاد دارند که منفعت گیری از مواد غذایی حاوی کلسیم، سنگ کلیه آن‌ها را تشدید می‌کند. این باور نادرست است.

در چه افرادی باید غربالگری استخوان انجام شود؟

همه خانم‌های بالای ۶۵ سال و آقایان بالای ۷۰سال، باید غربالگری استخوان را انجام بدهند. غربالگری به این صورت است، که یک نوع عکس خاص به نام دانسیتومتری(تست تراکم استخوان) از بدن فرد گرفته می‌شود. این عکس با گرافی‌های معمولی، زیاد متفاوت است.

در شرایط خاصی، امکان پذیر این غربالگری را سریعتر از رنج سنی حرف های شده برای افراد انجام دهیم. خانم‌ها با یائسگی‌های زودرس، بیماران روماتیسمی، افرادی که داروهای کورتونی با دوزهای بالا منفعت گیری می‌کنند، یا دوز کورتون پایین است اما منفعت گیری طویل زمان دارند، افرادی که وزن‌های زیاد پایینی دارند. این چنین افرادی که ریسک فاکتورهای خطر متعدد دارند، برای مثال بیمار در خانواده پدرش دچار شکستگی لگن شده است. این‌ افراد افرادی می باشند که مستعد پوکی استخوان می باشند. به این علت قبل از سنین ذکر شده، باید غربالگری استخوان انجام بدهند.

آیا ملزوم است افراد از مکمل‌های کلسیم هم منفعت گیری کنند؟

اگر فردی به هر علتی نمی‌تواند از لبنیات منفعت گیری کند، می‌تواند از مکمل منفعت گیری کند. برای مثال افرادی که حساسیت به پروتئین لبنیات دارند سپس از مصرف لبنیات، دچار علائم گوارشی شدید خواهد شد. این افراد می‌توانند از مکمل‌های کلسیم، با مشورت پزشک منفعت گیری کنند. این مسئله قابل ذکر است که حتما از مصرف سرخود مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی خودداری کنند.

برخی از بیمارانی که سنگ کلیه دارند، دلواپس منفعت گیری از مواد غذایی حاوی کلسیم می باشند، این بیماران اعتقاد دارند که منفعت گیری از مواد غذایی حاوی کلسیم، سنگ کلیه آن‌ها را تشدید می‌کند. این باور نادرست است.

افرادی که سنگ‌های کلیه کلسیمی دارند، به آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم که نباید مکمل‌های کلسیم را به طور قرص یا شربت منفعت گیری کنند اما مصرف غذاهای طبیعی، لبنیات و میوه‌هایی که کلسیم دارند، نه تنها ایرادی ندارد، بلکه حتی سودمند نیز می باشند.