پوکی استخوان، بیماری دوران سالمندی

وی با گفتن این که پوکی استخوان در روال افزایش سن رخ می‌دهد، گفت: توده معدنی استخوان‌ها با افزایش سن افت‌می‌یابد و به زوال دچار می‌شود؛ به این علت پوکی استخوان، یک بیماری است که به دوران سالمندی محسوب می‌شود. بعد از دوران یائسگی در زنان نیز روال از دست‌دادن بافت استخوانی به علت تغییرات هورمونی در بین زنان شدت بیشتری می‌گیرد. به طور معمول، با پوکی استخوان با افزایش سن و بعد از یائسگی روبه رو می‌شویم.

«پوکی استخوان ثانویه» و نقش عوامل محیطی در ابراز آن

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی وزارت بهداشت درمورد «پوکی استخوان ثانویه» نیز گفت: بعضی اوقات‌ اوقات، مصرف برخی داروهای خاص همانند مصرف طویل‌ زمان داروهای کورتون‌دار و این چنین ابتلا به برخی بیماری‌ها همانند انواع سرطان، روماتوئیدآرتریت و برخی بیماری‌های جانبی امکان پذیر به پوکی استخوان منجر شود. اما در کل هنگامی که سخن از بیماری پوکی استخوان به بین می‌آید، منظور پوکی استخوان ناشی از افزایش سن است.  

افزایش سن و حالت تراکم استخوان‌ها

وی با گفتن این که توده استخوانی به طور معمول تا ۳۰ سالگی به بیشترین مقدار خود می‌رسد، افزود: استخوان، یک بافت است که «ساخت»، «برداشت» و «از دست‌رفتن» استخوان به طور مداوم در آن وجود دارد و یک امر طبیعی است. هرچه مقدار متابولیسم و ساخت استخوان زیاد تر باشد، تراکم استخوان‌ها نیز زیاد تر می‌شود.

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی وزارت بهداشت در ادامه گفت: انسان‌ها، بیشترین مقدار توده استخوانی خود را تا ۳۰ سالگی به دست می‌آورند. عواملی همانند تغذیه، فعالیت بدنی و ژنتیک در به دست‌آوردن بیشترین مقدار توده استخوانی نقش دارند و ژنتیک در این عرصه با اهمیت ترین عامل است. بعد از ۳۰ سالگی، مقدار برداشت مواد معدنی از استخوان‌ها بر ساخت مواد معدنی به علت تغییراتی که در بدن رخ می‌دهد، پیشی می‌گیرد. با دقت به پیشی‌ گرفتن برداشت مواد معدنی  از استخوان‌ها نسبت به ساخت مواد معدنی، با از دست‌ دادن توده استخوانی روبه رو می‌شویم و از دست‌ دادن توده استخوانی با تغییرات هورمونی و ورود به دوران یائسگی در زنان، روال سریع‌تری به خود می‌گیرد و جهت پوکی استخوان می‌شود.

 

تخمین پوکی استخوان در نیمی از جمعیت سرزمین

 وی با اشاره به نقش شرایط سنی در ابراز پوکی استخوان اصرار کرد: پوکی استخوان در زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال، شیوع‌ بیشتری دارد و در حقیقت بیماری اختصاصی این سنین است. بازدید‌ها بیانگر این است که یک زن از هر ۳ زن بالای ۵۰ سال و از هر ۵ مرد بالای ۵۰ سال، یک نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شود. فکر می‌کنیم که بیشتر از نیمی از جمعیت سرزمین یعنی یک نفر از هر دو نفر به پوکی استخوان یا افتماده معدنی استخوان دچار باشند.

عوامل «غیرقابل کنترل» ابتلا به پوکی استخوان

پوکی استخوان در زنان زیاد تر از مردان

حاجی ولی‌زاده با گفتن این که عوامل مختلفی در پیشگیری از پوکی استخوان نقش دارند، اصرار کرد: همانطور که عوامل مختلفی در پیشگیری از پوکی استخوان نقش دارند، عوامل محیطی، ژنتیکی و جنسیت افراد نیز در ابتلا به این بیماری نقش‌آفرینی می‌کنند. برخی از فاکتورهایی که جهت ابتلا به پوکی استخوان خواهد شد «غیرقابل کنترل» می باشند؛ به طور مثال، مقدار ابتلا به پوکی استخوان در زنان نسبت به مردان زیاد تر است. بازدید‌ها بیانگر این است که مقدار ابتلا به پوکی استخوان در افراد سفیدپوست نسبت به افراد سیاه‌پوست زیاد تر است. این چنین مقدار ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که بستگان آنها به پوکی استخوان مبتلا می باشند یا شکستگی ناشی از این بیماری را توانایی‌کرده‌اند، زیاد تر است. به طور قاطق، ژنتیک، ذخیره ژنتیک، فامیل و رنگ پوست افراد را نمی‌توان تحول داد.

نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان

 او همین طور گفت: برخی عواملی تبدیل پوکی استخوان خواهد شد که با عمل های مداخله‌ای قابل کنترل می باشند. تغذیه، نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان دارد؛ مصرف کلسیم به مقدار کافی که بیشترین مقدار آن در لبنیات وجود دارد، جهت «مینرالیزه‌ شدن استخوان» و افزایش استحکام استخوان‌ها می‌شود و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. مصرف لبنیات و کلسیم تا پیش از ۳۰ سالگی، نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان دارد و این چنین مصرف لبنیات و ویتامین D بعد از ۳۰ سالگی می‌تواند روال پوکی استخوان را به تاخیر اندازد و جایگزینی استخوان‌ها بهتر شود.

تبعات ناشی از پوکی استخوان

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با گفتن این که پوکی استخوان یک بیماری خاموش است، او گفت: پوکی استخوان به خودی خود هیچ علائمی ندارد و امکان پذیر با دردهای مزمن در ناحیه کمر و استخوان‌ها ابراز کند. افراد مبتلا به پوکی استخوان امکان پذیر «مختصر‌ شدن و خمیده‌ شدن قد» و «از دست دادن راستایی ستون فقرات» را توانایی کنند؛ اما شکستگی ناشی از پوکی استخوان، با اهمیت ترین عارضه این بیماری است.

فوت یک‌پنجم افراد دچار شکستگی لگن

او همین طور گفت: افرادی که به شکستگی ناشی از پوکی استخوان دچار خواهد شد، به طور معمول، کیفیت زندگی خود را از دست خواهند داد و به زندگی عادی بازنمی‌گردند. ضعف و ناتوانی، همراه همیشگی افراد می‌شود که به شکستگی ناشی از پوکی استخوان مبتلا خواهد شد. متاسفانه، نزدیک به یک‌پنجم افرادی که دچار شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان خواهد شد، جان خود را ز دست خواهند داد.

حاجی ولی‌زاده با گفتن این که پوکی استخوان در بین زنان شایع‌تر است، اصرار کرد: تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی جهت از دست‌ دادن هورمون‌های استروژن در زنان می‌شود و شدت از دست دادن ماده معدنی استخوان آنها زیاد تر می‌شود. این چنین، استخوان‌های زنان نسبت به مردان نازک‌تر، ظریف‌تر و باریکتر است؛ ظرافت استخوان‌ها، مقدار شکنندگی آن‌ها را افزیش می‌دهد.

نقش کلسیم و ویتامین D در سلامت استخوان‌ها

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت اصلاح سبک زندگی نیز گفت: پوکی استخوان هم راه درمان و هم راه پیشگیری دارد. رسیدگی به تغذیه در همه ادوار زندگی، مصرف کافی کلسیم و ویتامین D،   فعالیت بدنی برای نیرومندتر شدن استخوان‌ها و عضلات، مراعات الگوی زندگی سالم همانند اجتناب از مصرف سیگار و مشروبات الکلی، مواردی می باشند که جهت پیشگیری از پوکی استخوان خواهد شد.

حاجی‌زاده او گفت: رژیم غذایی در ساخت و نگه داری سلامت استخوان‌ها در همه مرحله های زندگی از نوزادی تا بزرگسالی و حتی میانسالی، نقش مهمی دارد. غذایی که مصرف می‌کنیم باید سرشار از کلسیم و ویتامین D باشد. کلسیم، با اهمیت ترین ماده معدنی حاضر در استخوان است و ویتامین D به جذب درست و زیاد تر آن پشتیبانی می‌کند. به این علت برای نگه داری و استحکام  استخوان‌ها به مصرف روزانه و کافی کلسیم و ویتامین D نیاز داریم. اگر رژیم غذایی  حاوی کافی کلسیم نباشد، مصرف مکمل‌های کلسیم و و یتامین D به اختصاصی برای زنان که زیاد تر در معرض پوکی استخوان می باشند، پیشنهاد می‌شود.

او همین طور گفت: تشخیص زودهنگام پوکی استخوان می‌تواند از عارضه شدید پوکی استخوان یعنی شکستگی ناشی از این بیماری جلوگیری‌کند. امروزه، درمان‌های تعداد بسیاری برای پوکی استخوان وجود دارد  که به بهبود زندگی افراد پشتیبانی می‌کند.

الزام فعالیت‌های ورزشی

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت فعالیت‌های ورزشی نیز او گفت: انجام فعالیت‌های بدنی مناسب با تحمیل وزن و سختی بر روی استخوان‌ها، ورزش‌های استقامتی و ورزش‌هایی که اعتدال افراد را بالاتر می‌برند، در پیشگیری از عوارض پوکی استخوان، به تاخیر انداختن پوکی ‌استخوان و جلوگیری‌ از روال ابتلا به پوکی استخوان نقش دارند.

توقف خودسرانه درمان، ممنوع

حاجی ولی‌زاده درمورد درمان پوکی استخوان خاطرنشان کرد: مصرف طویل‌زمان و بدون‌وقفه داروهای پیگشیری‌کننده و درمان‌کننده پوکی استخوان زیاد مهم است. اگر افراد مبتلا به پوکی استخوان خواهان داشتن توده استخوانی با حالت مناسب می باشند، می‌بایست از داروهای خوراکی حداقل به زمان پنج سال منفعت گیری‌ کنند. به این علت، قطع خودسرانه داروها، پرهیز از مصرف دارو و مصرف نامنظم داروها جهت ناکامی درمان می‌شود.

افتدستگاه‌های تراکم سنجش استخوان

وی این چنین در جواب به سوال ایسنادرباره دستگاه‌های تراکم سنجش استخوان، با گفتن این که با افتدستگاه‌های تراکم سنجش استخوان روبرو هستیم، او گفت: زیاد تر دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان‌ها در پایتخت و مراکز استان‌ها مستقر می باشند و با افتاین دستگاه‌ها در دیگر نقاط سرزمین روبه رو هستیم. ۸ دستگاه سنجش تراکم استخوان به ازای هر یک میلیون نفر در سرزمین وجود دارد که زیاد تر این دستگاه‌ها در شهر تهران و برای قسمت خصوصی است. انتظار می‌رود که ۱۰ تا ۱۲ دستگاه سنجش تراکم استخوان به ازای هر یک میلیون نفر در سرزمین وجود داشته باشد.

رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت اصرار کرد: از طرفی هم کیفیت دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان، چندان مورد بازدید قرار نمی‌گیرد و نیاز داریم که برسی یکپارچه از حالت کارکرد دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان در سرزمین داشته باشیم.