هپاتیت‌های ویروسی به پنج گروه A, B, C, D و E دسته‌بندی خواهد شد. هپاتیت A و E به روش مدفوعی_دهانی و از طریق دفع غیربهداشتی فاضلاب، آب‌ و غذای آلوده، عدم مراعات بهداشت فردی و عدم شست‌وشوی دست‌ آلوده با آب و صابون قبل از غذا خوردن، انتقال می‌یابد. روش انتقال هپاتیت‌های C, B و D نسبت به هپاتیت‌های E و A متفاوت است و از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده، انتقال از زنان باردار آلوده به نوزاد و اقداماتی همانند حجامت، خالکوبی، خدمات پزشکی و دندانپزشکی با وسایل غیر استریل و آلوده منتقل خواهد شد.

افت تعداد ابتلا به هپاتیت در سطح جهان

بر پایه گزارش‌های انتشار شده، نوشته هپاتیت در کانون دقت سیستم بهداشتی و درمانی قرار گرفته و ۱۹۸ سرزمین نسبت به حذف این بیماری اقداماتی انجام داده‌اند و در این مسیر قدم برمی‌دارند. سازمان بهداشت جهانی، آمار و رقم های مربوط به بیماری هپاتیت را انتشار می‌کند. گزارش سازمان بهداشت جهانی بیانگر این است که ۳۵۴ میلیون نفر از مردم جهان به دو هپاتیت B و C مبتلا می باشند که از این تعداد، ۵۸ نفر مبتلا به هپاتیت C و ۲۹۶ میلیون نفر نیز به هپاتیت B مبتلا شده‌اند.

یقیناً بازدید مقابله‌ای تعداد مبتلایان به بیماری هپاتیت بیانگر این است که با روال نزولی ابتلا به این بیماری روبرو هستیم. بازدید مقابله‌ای تعداد مبتلایان به این بیماری در سال جاری میلادی نسبت به سال قبل افت یافته‌است. در حالی که ۳۵۴ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ به هپاتیت مبتلا شده‌اند اما تعداد مبتلایان به این بیماری در سال جاری میلادی، معادل ۳۰۴ میلیون نفر است. ۵۰ میلیون نفر مبتلا به هپاتیت C و ۲۵۴ میلیون نفر مبتلا به هپاتیت B، تعداد مبتلایان به بیماری هپاتیت را در سال جاری میلادی راه اندازی خواهند داد. 

آیا هپاتیت مرگبار است؟

واکسن؛ راهکاری برای کنترل هپاتیت

متاسفانه بیماری هپاتیت، تبدیل مرگ بیشتر از یک میلیون‌ نفر در هر سال می‌شود. دکتر رشید رمضانی، رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت پیش از این در او گفت‌وگویی با ایسنا اظهار کرده می بود: سالانه، نزدیک به یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در جهان به علت هپاتیت B و C جان خود را از دست خواهند داد. بنابر اظهار سازمان بهداشت جهانی، هر ۳۰ ثانیه، یک نفر جان خود را به علت هپاتیت از دست می‌دهد.

اگرچه مقدار مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به بیماری هپاتیت در سطح جهان زیاد است اما بنابر اظهارات سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان سرزمین، مقدار مرگ و میر ناشی از هپاتیت در سرزمین به واسطه عمل های انجام‌شده، کم است. واکسیناسیون هپاتیت B،  زمان خوبی برای پیشگیری از این بیماری فراهم کرده و اثربخشی بالایی دارد.

با دقت به این که هپاتیت B با تزریق واکسن قابل‌پیشگیری است، اهمیت و الزام واکسن بیماری هپاتیت در کانون واکسیناسیون ملی سرزمین قرار گرفته و به حرف های رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، همه نوزادان ایرانی در بدو تولد واکسن هپاتیت B را دریافت می‌کنند. این در حالیست که برآوردها حاکی از آن است فقط ۴۵ درصد نوزادان دنیا در بدو تولد واکسن هپاتیت B دریافت می‌کنند.

بازدید کارنامه کاری وزارت بهداشت بیانگر این است که تزریق واکسن هپاتیت B فقط به نوزادان محدود نمی‌شود بلکه گروه‌های پرخطر که بنابر اظهارات مقامات وزارت بهداشت، تعداد آنها نزدیک به ۶ میلیون نفر است نیز واکسن هپاتیت B را دریافت‌ کرده‌اند. ایران جزو منطقه مدیترانه‌شرقی سازمان بهداشت جهانی است و تزریق بیشتر از ۴۰ میلیون دوز واکسن هپاتیت B در این منطقه منحصر به فرد محسوب می‌شود. 

گروه‌های پر خطری در جامعه وجود دارند که «پاشنه آشیل» کنترل هپاتیت  در سرزمین به حساب می‌آیند. بازدید‌ها بیانگر این است که شیوع هپاتیت در بین مردم عادی وجود ندارد و این بیماری در گروه‌های پرخطر شایع است و با گفتن «جمعیت‌های کلیدی» شناخته خواهد شد. زندانیان، افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی، افرادی که مواد مخدر تزریق یا استنشاق می‌کنند جزو گروه‌های پرخطر هپاتیت B و C به حساب می‌آیند.

حالت ابتلا به هپاتیت در سرزمین

سازمان بهداشت جهانی عمکلرد شبیهی در روبه رو با بیماری هپاتیت همانند دیگر بیماری‌ها دارد؛ یعنی کشورها را بر پایه شدت شیوع بیماری به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرده است. بر پایه تقسیم‌بندی سازمان بهداشت جهانی، شیوع هپاتیت در کشورها به چهار دسته «زیاد بالا»، «متوسط»، «کم» و «زیاد پایین» تقسیم می‌شود و کشورهایی که مقدار شیوع این بیماری در آنها نزدیک به هشت درصد است جزو کشورهای با شدت شیوع زیاد بالا محسوب خواهد شد. ایران در گروه کشورهای با شیوع زیاد پایین هپاتیت است. 

بنابر اظهارات رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، روال شیوع هپاتیت رو به افت است؛ به نحوی که کمتر از یک درصد جمعیت سرزمین به بیماری مزمن هپاتیت B و کمتر از ۰.۲ (دو دهم) درصد نیز به هپاتیت مزمن C مبتلا می باشند. مقدار مرگ‌ومیر ناشی از هپاتیت B و C همانند شیوع ابتلا به این بیماری رو به افت است و در حالت مساعد قرار داریم. 

بیماریابی «فعال» و «غیرفعال» هپاتیت در سرزمین

یقیناً پیشگیری و کنترل بیماری هپاتیت فقط به تزریق واکسن محدود نمی‌شود بلکه شناسایی به موقع بیماران نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. وزارت بهداشت با دقت به اهمیت شناسایی به‌زمان مبتلایان به هپاتیت، دستورالعملی را در اختیار دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سرزمین قرار داده است. رشید رمضانی در او گفت‌وگویی با ایسنا پیش از این درمورد این دستورالعمل حرف های می بود: دستورالعملی به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سرزمین ابلاغ شده و نسخه تازه این دستورالعمل در حال ویرایش است. وزارت بهداشت به همه دانشگاه‌های علوم‌پزشکی ابلاغ کرده«بیماریابی فعال» و «بیماریابی غیرفعال» را برای حذف هپاتیت در دستور کار قرار دهند. به طور مثال اگر زنان باردار، افراد با سابقه حرکت پرخطر، افراد دارای سابقه تزریق مواد مخدر به مراکز درمانی مراجعه کردند، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی با رضایت فرد مراجعه‌کننده می‌توانند با منفعت گیری از کیت نسبت به شناسایی احتمالی فرد مبتلا به هپاتیت عمل کنند که این روش، روش بیماریابی غیرفعال است. کیت‌های تشخیص سریع هپاتیت به مقدار کافی در اختیار دانشگاه‌های علوم‌پزشکی قرار گرفته است. 

به حرف های وی، مراقبان سلامت در روش بیماریابی فعال نیز با مراجعه به مکان‌هایی همانند زندان که گمان شیوع هپاتیت وجود دارد نسبت به شناسایی گروه‌های پرخطر و معتادان عمل می‌کنند و بیماران هپاتیت با منفعت گیری از کیت‌های تشخیص سریع شناسایی خواهد شد.

درمانی رایگان هپاتیت

وزارت بهداشت با مقصد کنترل بیماری هپاتیت، خدمات درمانی هپاتیت B را برای برخی گروه‌ها به طور رایگان اراعه می‌دهد و درمان هپاتیت C نیز در سرزمین رایگان است. به حرف های رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، به علت این که این گمان وجود دارد گروه‌های پرخطر نتوانند هزینه درمان هپاتیت B را پرداخت کنند، درمان این بیماری برای گروه‌های پرخطر رایگان است. این چنین درمان هپاتیت C به طور رایگان انجام می‌شود و ایران نخستین کشوری است که درمان این بیماری را به طور رایگان انجام می‌دهد.