به گزارش گروه اجتماعی ، عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تحول اقلیم وزارت بهداشت در یادداشتی، با اشاره به آثار زیانبار گرد و غبار هوا بر سلامتی انسان، ضمن اراعه پیشنهاد‌های بهداشتی درخصوص افت روبه رو با اثرات ذرات معلق هوا، حالت استان های دچار با این اتفاق را تشریح کرد:

اتفاق گرد و غبار می‌تواند تهدیدی برای سلامتی افرادی که در روبه رو با آن قرار دارند باشد که از با اهمیت ترین اثرات و پیامدهای تشکیل شده توسط گرد و غبار است. افزایش غلظت ذرات معلق قابل تنفس در هوا به جستوجو اتفاق گرد و غبار می‌تواند علتتشدید بیماری‌های قلبی عروقی و تنفسی در افراد، افت عمق دید و افزایش گمان حوادث از جمله حوادث رانندگی شود. این چنین، این اتفاق می‌تواند علتاختلال در فعالیت های اجتماعی، حمل و نقل و در نهایت تعطیلی مدارس و ادارت شود.

ذراتی که به علت اتفاق گرد و غبار تشکیل خواهد شد، می توانند علاوه بر محل تشکیل آن که در مناطق خشک و نیمه خشک است، توسط جریان باد حرکت کرده و به مسافت های دوردست انتقال یابند، این حالت به خصوص برای ذرات ریزتر که زمان زمان بیشتری می توانند در هوا معلق باشند، زیاد تر اتفاق می افتد. ذرات ریز معلق در هوا که بر تاثییر اتفاق گرد و غبار تشکیل می شوند و یا به طور معمول در هوا به خصوص هوای شهرهای بزرگ وجود دارند، می توانند از طرق مختلفی داخل بدن شده و اثرات خود را تشکیل کنند، به این علت کنترل ورود این ذرات به بدن می‌تواند تا حدودی اثرات تشکیل شده توسط این ذرات را افت دهد.

گرد و غبار حاضر در هوا خطرات جدی برای سلامت انسان دارد. اندازه ذرات گرد و غبار یک عامل تعیین کننده مهم خطر بالقوه برای سلامت انسان است؛ ذرات بزرگتر از ۱۰ میکرومتر قابل تنفس نیستند، به این علت فقط می‌توانند به اندام‌های خارجی صدمه بزنند که عمدتاً علتتحریک پوست و چشم، ملتحمه و افزایش حساسیت به عفونت چشمی می‌شود. ذرات قابل استنشاق، کوچکتر از ۱۰ میکرومتر، زیاد تر در بینی، دهان و دستگاه تنفسی فوقانی گیر می‌افتند، به این علت می‌توانند با اختلالات تنفسی همانند آسم، نای، ذات‌الریه، رینیت آلرژیک و سیلیکوزیس همراه باشند. با این حال، ذرات ریزتر امکان پذیر به دستگاه تنفسی تحتانی نفوذ کرده و داخل جریان خون شوند، جایی که می‌توانند بر همه اندام‌های داخلی تأثیر بگذارند و مسئول نارسایی‌های قلبی عروقی باشند.

آلودگی ذرات معلق بسته به غلظت آنها می‌تواند برای تنفس زیاد خطرناک باشد. آلودگی ذرات قابل تنفس امکان پذیر علتبیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ زودرس شود. قرار گرفتن مختصر زمان در معرض آلودگی ذرات می‌تواند تبدیل مرگ شود. حداکثر غلظت ذرات می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. مرگ زودرس ناشی از تنفس این ذرات می‌تواند درست در روزی که سطح ذرات بالا می‌رود یا در عرض یک تا دو ماه بعد از آن رخ دهد. آلودگی ذرات این چنین اثرات زیان اور تعداد بسیاری دارد، از افت کارکرد ریه تا حملات قلبی.

تحقیقات مشخص می کند که افزایش مختصر زمان غلظت ذرات می‌تواند تبدیل موارد زیر شود: 

افزایش مرگ و میر در نوزادان، افزایش مراجعه به بیمارستان برای بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله حملات قلبی و بیماری ایسکمیک قلبی، افزایش مراجعه به بیمارستان به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD) -افزایش بستری شدن به علت آسم در بین کودکان -افزایش شدت حملات آسم در کودکان.

روبه رو طویل زمان با ذرات معلق می‌تواند علتموارد زیر شود: تشکیل آسم در کودکان، تشدید بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD) در بزرگسالان، کند شدن رشد کارکرد ریه در کودکان و نوجوانان، افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، افزایش خطر حملات قلبی و سکته مغزی.

چه افرادی تحت تاثییر طوفان‌های گرد و غبار قرار دارند؟

روبه رو با آلودگی هوا و ذرات معلق می‌تواند سلامتی همه افراد را تحت تاثییر قرار دهد به اختصاصی افرادی که به زمان طویل در روبه رو با آلاینده‌های هوا قرار دارند. با این حال، برخی از افراد بیشتر از دیگران تحت تاثییر اثرات آلودگی هوا قرار می گیرند آلاینده های گوناگون امکان پذیر تاثیرات مختلفی را بر این گروه ها داشته باشد.

افراد مبتلا به آسم: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا امکان پذیر علائم آسم را در این افراد بدتر کند و یا علتحملات آسمی گردد این افراد باید از داروهایی تجویزی پزشک خود منفعت گیری نمایند و برنامه مدیریت آسم خود را جستوجو کنند. افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی مزمن همانند برونشیت مزمن و بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا علتبدتر شدن علائم این افراد می‌شود. این افراد باید از داروهای تجویزی پزشک خود سر موقع منفعت گیری نمایند، در صورت تشدید علائم و رفع نشدن به پزشک مراجعه کنند.

افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا امکان پذیر علائمی همانند تپش قلب، درد قفسه سینه و مختصر شدن تنفس را برای آنها بدنبال داشته باشد. در صورت تشدید علائم و ادامه آن به پزشک مراجعه کرده و یا با اورژانس تماس گرفته شود.

جنین و مادران باردار: قرارگرفتن در معرض سطوح بالای آلودگی هوا برای زمان زمان طویل امکان پذیر تبدیل نتایج نامطلوبی همانند تولد نوزاد با وزن پایین و یا تولد نوزاد نارس شود.

کودکان: کودکان که به دلایل زیر نسبت به بزرگسالان به آلاینده‌های هوا حساس تر و صدمه پذیرتر می باشند؛ ریه آن‌ها تا این مدت کامل نشده است، سیستم‌های ایمنی و دفاعی و سوخت و ساز آنها در حال گسترش و شکل گیری است و تا این مدت کامل نشده است، عفونت‌های تنفسی در آنها به کرات اتفاق می‌افتد، نسبت به بزرگسالان فعال تر می باشند و حجم هوای تنفسی نسبت به وزن بدن زیاد تر است به همین علت در روبه رو با دوزهای بالاتری از آلودگی نسبت به بزرگسالان قرار دارند. با این حال شواهد نشان داده است که این اثرات برای مواجهات طویل زمان با آلودگی هوا وجود دارد و برای زمان زمان مختصر روبه رو همانند چند روز نیست و تا بحال هیچ مدرکی دال بر اثرات دائمی آلودگی هوا بر روی ریه کودکان بر تاثییر مواجهات مختصر زمان وجود ندارد. برخی از کودکان به اختصاصی آن‌ها که مبتلا به بیماریهای عرصه ریه همانند آسم و فیبروز کیستیک ریه می باشند نسبت به آلودگی هوا زیاد صدمه پذیرتر می باشند.

-افراد سالمند: افراد سالمند نیز زیاد تر از سایرین در معرض خطرات آلودگی هوا قرار دارند. به علت این که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و یا امکان پذیر مبتلا به بیماریهای ناشناخته قلبی عروقی و تنفسی باشند. بدن آنها کمتر قادر به جبران و مقابله با اثرات ناشی از مخاطرات زیست محیطی است. آلودگی هوا می تواند علتبدتر شدن بیماریهای قلبی و سکته مغزی و قلبی شود و بیماری های ریوی همانند برونشیت های مزمن و آسم را بدتر کند. افراد چاق، افرادی سیگاری، افراد کم بضاعت، افراد دیابتی، افراد مبتلا به سرطان بویژه سرطان ریه، افرادی که دارای اختلالات تنفسی همانند آسم و اختلال انسداد مزمن ریه (از جمله برونشیت مزمن و آمفیزم) می باشند.

علائم هشدار دهنده سختی تنفس چیست؟

اگر آسم یا بیماری مزمن تنفسی دارید و حس گرفتگی قفسه سینه، خس خس سینه، سرفه یا تنگی نفس دارید، باید عمل های یا برنامه درمانی تجویز شده خود را جستوجو کنید. اگر علائم بهتر نشد، باید به پزشک مراجعه کنید. این چنین در صورت داشتن هر گونه نگرانی یا مشکلات تنفسی یا دیگر علائم بدتر از یک بیماری قلبی قبلی یا دیگر بیماری‌های مزمن، باید به پزشک مراجعه کنید.

روش های افت روبه رو با اثرات ذرات معلق هوا

ذرات معلق هوا از سه طریق تنفس، جذب پوستی و بلعیدن بدن انسان را تحت تاثییر قرار خواهند داد برای افت روبه رو و افت اثرات خطرناک تشکیل شده توسط ذرات نیاز است که تا آنجایی که امکان دارد ورود ذرات را از این سه طریق تحت کنترل قرار دهیم. این چنین می توان از طریق تغذیه مناسب تا حدودی این اثرات را بر بدن افت دهیم.

اولین و اساسی‌ترین عمل حفاظتی در زمان ابراز گرد و غبار، افت مقدار تماس مستقیم با آلاینده های حاضر در هواست؛ هوای گرد و غباری می‌تواند سلامت اعضای گوناگون بدن ما را تحت تاثییر قرار دهد، از جمله انواع حساسیت ها و قارچ های پوستی، بیماری چشمی و ابراز حساسیت و آسم تنفسی؛ این چنین دعوا قلبی از عوارض تماس با هوای آلوده است، ساختمان ها می توانند تا حدودی از تماس مستقیم با هوای آلوده جلوگیری کنند. در صورت امکان درب ها و پنجره ها را به طور دو جداره نصب کنید، چون هم در مصرف انرژی و هم افت آلودگی هوا موثر است. در غیر اینصورت در داخل خانه بمانید، با پنجره‌ها و دربهای بسته.

در خانه سطح فعالیت خود را کم کنید و از فعالیت هایی که علتمی شود سریع تر و عمیق تر نفس بکشید، اجتناب کنید. در این اوقات می‌توان کارهایی همانند مطالعه و تماشای تلویزیون را انجام داد. اگر نمی توانید فیلترهای تصفیه برای کل خانه خود تهیه کنید یک اتاق تمیز برای خواب تشکیل نمایید. یک انتخاب خوب شامل اتاقی با کمترین پنجره به گفتن اتاق خواب در نظر گرفته شود. تجهیزات محافظتی شخصی از جمله ماسک تنفسی در جایی که مقدار روبه رو زیاد بالا باشد، به نظر سودمند است. اولین پیشنهاد بهداشتی در زمان آلودگی هوا ماندن در فضای بسته است. اگر به جهت کارتان ناچار هستید به زمان زیاد در محیط بیرون بمانید، از ماسک‌های تنفسی مناسب منفعت گیری کنید.

ماسک مناسب برای آلودگی هوا

مطابق پروتکل‌های جهانی ماسک منتخب جهت مقابله با ریزگردها، در بزرگسالان ماسک های N95 و FFP2 است اما برای منفعت گیری از این ماسک باید به نکات زیر دقت کرد: 

افراد مسن و بیماران با مشکلات قلبی عروقی و تنفسی بایستی از نوع Valve دار آنها منفعت گیری نمود. -افراد منفعت گیری کننده از عینک، بهتر است جهت راحتی از نوع Valve دار منفعت گیری نمایند. 

این ماسک برای بچه ها پوشش مناسبی ندارد و از انواع طراحی شده مخصوص کودکان بایستی منفعت گیری کرد.

در زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم با نظر پزشک از ماسک مناسب منفعت گیری کنند و بخصوص از نوع Valve دار باشد. 

در زمان منفعت گیری از ماسک اگر فرد حس ناراحتی کرد می‌تواند برای چند لحظه ماسک را برداشته و مجدد منفعت گیری کند. 

مصرف کننده باید از جهت مناسب بودن و قرار گرفتن کامل ماسک بر روی دهان و بینی به طوری که هیچ نفوذی از اطراف نداشته باشد یقین شود و آن را از لحاظ مناسب بودن اندازه و پوشش کامل بینی و دهان و تنفس بدون نشت از اطراف چک نماید.

با دقت به شرایط اقلیمی و نوع کاربری ماسک برخی تمهیدات همانند کلیپس بالای ماسک برای فیکس شدن و محکم شدن روی صورت و دریچه روی ماسک تنفسی برای راحتی زیاد تر مصرف کننده به خصوص در محیط های گرم و مرطوب صورت گرفته است.

روبه رو با هوای گرد و غباری علتابراز سختی و استرس به اختصاصی بر دو سیستم حیاتی بدن یعنی دستگاه تنفسی و سیستم قلبی عروقی می‌گردد در این شرایط هر گونه بار و سختی اضافی ناشی از فعالیت‌های مضاعف جسمی می‌تواند این دو قسمت را در معرض صدمه زیاد تر قراردهد، به این علت فعالیت های جسمی فوق العاده همانند پیاده روی، ورزش ، کار سنگین و مداوم همانند کارهای ساختمانی و کشاورزی شرایط را برای فعالیت ریه و قلب ما دشوار کرده و گمان حملات قلبی و تنفسی به نحوه قابل توجهی افزایش می‌یابد، این شرایط برای افرادی که عرصه بیماری‌های قلبی و ریوی دارند، زیاد خطرناکتر است.

استنشاق دود ناشی از دخانیات علاوه بر همه مضراتی که به علت دارا بودن مواد زیان اور و سمی تشکیل می کند، یکی از آنی ترین اثرات آن افت جذب اکسیژن در ریه ها به علت آکنده شده فضای ریه از دود و به جستوجو آن تشکیل استرس سریع به سیستم قلبی و تنفسی است، حال در شرایط گرد و غباری که هوای تنفسی در شرایط ناسالم بوده و مقدار بسیاری ذرات معلق و آلودگی را داخل ریه افراد می کند، استعمال دخانیات به اختصاصی قلیان به علت حجم دود زیاد زیاد شرایط زیاد دشوارتری را به سیستم قلبی – ریوی افراد دخانی داخل می کند و گمان ابراز حملات قلبی و آلرژی های حاد تنفسی را به شدت بالا می برد. این چنین قراردادن اطرافیان در معرض دود دخانیات (به کلمه استنشاق دود تحمیلی ) عیناً شرایط شبیهی را برای آنها تشکیل می کند.

کدام مواد مغذی اثرات آلودگی هوا را افت می‌دهد؟

در دهه های تازه، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که اثرات زیان اور ناشی از آلاینده های هوا (همانند ذرات معلق) بر سلامتی می‌تواند از طریق دریافت مواد مغذی الزامی (همانند ویتامین های B، Cو E) و اسیدهای چرب اشباع نشده (همانند امگا۳) افت یابد. این میکرونوترینت ها که دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیداتیو می باشند، می توانند علتکاهش تغییرات ضربان قلب ناشی از ذرات شوند و با استرس اکسیداتیو ناشی از ذرات مقابله کنند. تاثییر ترکیب امگا۳ و ویتامین E به گفتن یک روش جهت درمان بیمار های ناشی از آلودگی هوا در مطالعات بازدید شده و مورد مطالعه قرار گرفته است.

از طرفی برخی مطالعات بالینی نشان داده اند که دریافت آنتی اکسیدان ها علتکاهش التهاب، افت علائم آسم و کارکرد ریه می شوند. در محیط هایی با آلودگی هوا یک رژیم غذایی مناسب با دریافت کافی و مناسب مواد مغذی الزامی، امکان پذیر جهت جلوگیری از گسترش بیماری مزمن از جمله بیماری های قلبی عروقی و ریوی الزامی باشد. افزایش دریافت آنتی اکسیدان ها از جمله نوترینت های ضد التهابی می تواند استرس اکسیداتیو ناشی از ذرات معلق و التهاب در بیماری های التهابی مزمن را افت دهد، در نتیجه می توان آن را به گفتن یک گزینه سودمند به استراتژی های مدیریت بیماری های ناشی از آلودگی هوا اضافه کرد.

موادغذایی مناسب در زمان روبه رو با آلودگی هوا

کرفس، اسفناج، گوجه فرنگی، لیمو شیرین، نارنگی، پرتقال و برگ سبز کاهو، غنی از ویتامین C می باشند. جوانه گندم، روغن های گیاهی، گردو، بادام، زیتون، جگر و سبزیجات دارای برگ سبز که منبع های ویتامین E می باشند. اگر افراد به جهت شغلشان زیاد تر در روبه رو با آلودگی هوا باشند، جذب این ویتامین می تواند مسمومیت ناشی از آلودگی هوا را خنثی کند. منبع های مناسب ویتامین D هم شیر، کره و زرده تخم مرغ می باشند که باید در برنامه غذایی روزانه باشند. مصرف روزانه سیب می تواند عوارض ناشی از آلودگی هوا را افت داده و میوه هایی همانند پرتقال و توت فرنگی نیز سرشار از پکتین بوده و برای افت عوارض آلودگی هوا سودمند می باشند.

مصرف غذاهای چرب در زمان آلودگی هوا می تواند علتتشدید افت توان بدنی و ذهنی افراد در طول روز شود. بعد از تنقلات کم قیمت همانند چیپس، پفک و نوشابه های گازدار که علتاختلال جذب عناصر سودمند در بدن می شود و می تواند اثرات منفی آلودگی هوا را تشدید کند، منفعت گیری نشود. مصرف موادی همانند سوسیس و کالباس هم به علت داشتن مواد شیمیایی و نگهدارنده،

علاوه بر این که به خودی خود زیان اور و سرطان زاست، برای ساکنان شهرهایی که هوای ناسالم دارد، به هیچ وجه پیشنهاد نمی شود. نوشیدن زیاد آب به کلیه ها پشتیبانی می کند تا املاح اضافی از بدن خارج شود و ذرات آلوده زمان کمتری در بدن باقی بماند.

هوای کدام استان‌ها آلوده تر است؟

اکنون شاخص کیفیت هوا در ایستگاه های استان های خوزستان، ایلام، لرستان، بوشهر، کرمانشاه و همدان بالای ۵۰۰ است. در شهر اهواز در ۲۴ ساعت قبل، میانگین غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون (PM10) که شاخص وقوع طوفان های گرد و غباری است، بیشتر از ۳ هزار میکروگرم بر متر مکعب، یعنی ۲۰ برابر استاندارد ملی سرزمین بوده است. حداکثر غلظت این آلاینده در اهواز و بوشهر به ثبت رسیده است که در ساعاتی غلظت ۸ هزار میکروگرم در متر مکعب هم در ایستگاه‌های سنجش به ثبت رسیده است.

انتهای مطلب/