«سعید صفاتیان» مدیرکل قبل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد با گفتن این که اعتیاد در جوانان به سمت مواد مخدر تازه در حال افزایش است، او گفت: باید به کشورهایی که در پیشگیری موفق بوده‌اند، نگاه کنیم و از ازمایش ها آن‌ها منفعت‌برداری کنیم. این کشورها طبق معمولً برنامه‌های پیشگیری مؤثری دارند که بر پایه تحقیقات علمی و داده‌های دقیق طراحی شده‌اند. توانایی‌ای از سفر به نزدیک به ۲۶ سرزمین در حوزه مواد مخدر دارم و با مدیران بسیاری در عرصه‌های مقابله، پیشگیری و درمان سخن بگویید کرده‌ام. این ازمایش ها به من پشتیبانی کرده‌اند تا فهمیدن بهتری از چالش‌ها و راهکارهای مؤثر در این حوزه اشکار کنم. 

مدیر کل درمان قبل ستاد او گفت: به گفتن مثال هنگامی به انگلیس می‌رفتم و برنامه‌های درمانی آن‌ها را مشاهده می‌کردم، یا در فرانسه برنامه‌های پیشگیری را بازدید می‌کردم، فهمید شدم که آن‌ها تیم‌های تحقیقاتی راه اندازی داده‌اند و به‌زمان شش ماه بر روی برنامه‌ها کار کرده‌اند تا آن‌ها را به‌طور دقیق و علمی طراحی کنند. این رویکرد می‌تواند به ما پشتیبانی کند تا برنامه‌های مؤثرتری در سرزمین خودمان طراحی کنیم و از ازمایش ها موفق دیگر کشورها منفعت‌برداری کنیم. به این علت، نیاز به یک رویکرد علمی و تحقیقاتی در طراحی برنامه‌ها داریم تا بتوانیم به نتایج بهتری در مبارزه با اعتیاد دست یابیم. 

او گفت: ستاد مبارزه با مواد مخدر باید از ظرفیت‌های حاضر در جامعه، از جمله سازمان‌های مردم‌نهاد، قسمت خصوصی و کارشناسان و متخصصان منفعت گیری کند. این یک اصل اساسی است که نباید نادیده گرفته شود. ستاد باید به این افراد به گفتن همکاران و شرکای خود نگاه کند و نه به گفتن غریبه.

صفاتیان با اشاره به این که برای افت صدمه‌های ناشی از اعتیاد در جامعه، نیاز به همکاری و اتحاد بین دستگاه‌ها و نهادهای گوناگون وجود دارد، او گفت: اما حقیقت این است که این اتحاد و همکاری به‌طور کامل وجود ندارد. با وجود این که در ستاد مبارزه با مواد مخدر، بیست و دو سازمان و وزارتخانه عضویت دارند و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که از لحاظ ساختاری، رئیس‌جمهور رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر است و تقریباً همه دستگاه‌های مهم در این ستاد وجود دارند، اما این نوشته به تنهایی کافی نیست. 

او گفت: سوال این است که چه مقدار این دستگاه‌ها و مدیران به نوشته اعتیاد اهمیت خواهند داد. به گفتن مثال، رئیس سازمان بهزیستی یا وزیر بهداشت، چه مقدار در طول سال در رابطه مواد مخدر سخن بگویید کرده‌اند؟ چه مقدار از معاونان خود خواسته‌اند که برنامه‌های مربوط به اعتیاد را اراعه دهند؟ این هماهنگی در سیستم به وضوح وجود ندارد. تعداد بسیاری از افرادی که در جلسات ستاد وجود دارند، امکان پذیر اعتیاد را به گفتن یک قضیه جدی در نظر نگیرند و به مسائل دیگر دقت بیشتری داشته باشند. به همین علت، نیاز به تشکیل یک فرهنگ مشترک و آگاهی در بین همه نهادها و دستگاه‌ها وجود دارد تا بتوانند به‌طور مؤثر در مبارزه با اعتیاد همکاری کنند. 

این تحلیلگر اعتیاد به نقش آموزش و پرورش اشاره کرد و او گفت: آموزش و پرورش نیز باید در این عرصه فعال‌تر باشد و برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه را در مدارس و مراکز آموزشی پیاده‌سازی کند. این همکاری و اتحاد می‌تواند به بهبود حالت اعتیاد در سرزمین پشتیبانی کند و صدمه‌های ناشی از آن را افت دهد. آموزش و پرورش باید به نوشته اعتیاد دقت بیشتری داشته باشد و نباید از اظهار مشکلات پرهیز کند. 

او گفت: اگر در یک مدرسه سه نفر معتاد وجود داشته باشند و به آن‌ها پشتیبانی نشود، این سه نفر می‌توانند به دیگران صدمه بزنند و در نهایت تعداد معتادان افزایش یابد. این نوشته نشان‌دهنده اهمیت پیشگیری و حمایتاز دانش‌آموزان است. اگر در مدارس دو درصد از دانش‌آموزان مصرف‌کننده مواد مخدر باشند، این عدد می‌تواند به شدت افزایش یابد و به چهار درصد برسد. به این علت نیاز به دقت جدی به این نوشته وجود دارد. 

صفاتیان به نگرانی‌ها در رابطه افزایش مصرف مواد مخدر، به‌اختصاصی در بین دانش‌آموزان دبیرستانی اشاره کرد و او گفت: این قضیه زیاد جدی است. مواد مخدری همانند ماری‌جوانا به‌طور فزاینده‌ای عادی شده و این نوشته می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد. این نیاز به یک رویکرد جدا گانه و تخصصی در حوزه پیشگیری و درمان دارد. به‌اختصاصی در مدارس، باید برنامه‌های مؤثری طراحی شود که به دانش‌آموزان پشتیبانی کند تا با خطرات اعتیاد آشنا شوند و توانایی‌های ملزوم برای مقابله با فشارهای اجتماعی را یاد بگیرند. 

وی اظهار کرد: برخی مدیران به جای برنامه‌ریزی‌های طویل مدت، به برنامه‌های مختصر‌زمان و سطحی روی بیاورند که زیاد تر به نمایش و تبلیغات می‌پردازند تا به حل واقعی مشکلات.

صفاتیان با اصرار بر این که برنامه‌های کوچک امکان پذیر در مختصر‌زمان نتایج مثبتی داشته باشند، او گفت: اما اگر به‌طور جامع و پایدار طراحی نشوند، نمی توانند به تغییرات اساسی و ماندگار منجر شوند. به همین علت، نیاز به یک رویکرد جامع و پایدار در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های پیشگیری وجود دارد. این رویکرد باید شامل برسی دقیق نیازها، شناخت گروه‌های مقصد و طراحی برنامه‌هایی باشد که با فرهنگ و شرایط محلی سازگار باشند. این چنین، باید به‌طور مستمر نتایج برنامه‌ها را برسی کنیم و بر پایه آن‌ها بهبودهای ملزوم را اعمال کنیم تا بتوانیم به‌طور مؤثر با چالش‌های اعتیاد مقابله کنیم. 

مدیر کل درمان اسبق ستاد با اشاره به این که برنامه‌های پیشگیری قدیمی باید کنار گذاشته شوند، او گفت: به‌جای آن، تمرکز بیشتری بر روی مواد روانگردان و تازه داشته باشیم. ما ناظر افزایش کشفیات هستیم، اما مسئله مهم این است که در آن سوی خط، تشکیل مواد مخدر نیز در حال افزایش است. به‌گفتن مثال، در عراق، تشکیل ماده روانگردان کاپتاگون به شدت در حال افزایش است و این یک زنگ خطر برای ماست. این چنین، کشت حشیش در عراق نیز به مقدار زیاد بسیاری در حال انجام است. این موضوعات نشان‌دهنده نیاز به یک رویکرد کلان و استراتژیک در برنامه‌ریزی‌های ما می باشند. 

صفاتیان افزود: اتاق فکری که ستاد مبارزه با مواد مخدر دارد، باید به این مسائل دقت کند و برای داروهایی همانند کاپتاگون که امکان پذیر داخل ایران شوند، برنامه‌ریزی کند. با دقت به قیمت پایین و تأثیرات شدید این مواد، ورود آن‌ها به سرزمین می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. به این علت، نیاز به یک استراتژی جامع و مؤثر برای مقابله با این چالش‌ها حس می‌شود. 

صفاتیان افزود: واقعاً باید خدا را شکر کنیم که تا این مدت مصرف‌کنندگان ما عمدتاً به تریاک محدود می باشند. اگر به سمت مواد روانگردان برویم، حالت به مراتب بدتر خواهد شد، چون این مواد عموماً درمانی ندارند و کنترل آن‌ها زیاد دشوارتر است.