پلنگ ایرانی، یکی از نمادهای باشکوه حیات‌وحش آسیا، این‌بار قربانی سکوت کوهستان شد؛ نه صدایی، نه نشانی، تنها پیکری بی‌جانی که همیاران محیط زیست امروز در دل طبیعت اشکار کردند.

تیم مشترکی از ادارات محیط زیست شهرستان‌های فاروج و شیروان به‌محض دریافت گزارش به محل اعزام شد، اما آنچه به جا مانده می بود، نه فرصتی برای نجات، بلکه لاشه‌ای می بود که نزدیک به ۱۰ روز از مرگ آن قبل می بود.

روح الله لایق، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی خراسان‌شمالی افزود: با دقت به شرایط لاشه و تغذیه دیگر جانوران از آن، فعلاً امکان اظهارنظر قطعی درمورد علت مرگ وجود ندارد.

سووال مهم اینجاست: چرا یک پلنگ دیگر؟

پلنگ‌ها، حیواناتی منزوی، قلمروطلب و در عین حال حساس به تغییرات محیطی می باشند، افت طعمه، تخریب زیستگاه، تعارض با انسان، شکار غیرمجاز و حتی بیماری‌های ناشناخته از جمله تهدیدهایی است که این گونه را به اغاز خطر انقراض کشانده است.

استان خراسان‌شمالی به‌اختصاصی مناطق کوهستانی شیروان، فاروج و ارتفاعات آلاداغ، یکی از با اهمیت ترین زیستگاه‌های باقی‌مانده پلنگ ایرانی به حساب می اید.

گزارش‌های بسیاری از مرگ این حیوان باارزش در این منطقه در سال‌های تازه انتشار شده است، برخی با شلیک گلوله، برخی در دام شکارچیان و برخی همچون این مورد، بی‌صدا و بی‌جواب.

هر پلنگ که از دست می‌رود، تنها یک حیوان نیست؛ بلکه یک هشدار؛ هشدار از مرز باریکی که بین طبیعت زنده و زیستگاه خالی از حیات کشیده شده است.

خراسان‌شمالی با نزدیک به ۴۰۰ هزار هکتار مناطق حفاظت‌شده، خانه ده‌ها گونه مورد قیمت است، اما با افتنیرو، امکانات و حمایتمادی روبه رو است.

زنده ماندن پلنگ، یعنی زنده بودن اکوسیستم

پلنگ در رأس هرم غذایی قرار دارد، حضورش نشان از سلامت زنجیره غذایی و توازن طبیعی دارد و نبودنش یعنی یک اکوسیستم دچار اختلال شده است.

مرگ یک پلنگ در ظاهر یک تراژدی فردی است، اما در حقیقت آینه‌ای است از مشکلات ریشه‌داری که دامن‌گیر طبیعت ایران شده‌اند؛ از افتآب گرفته تا فرسایش خاک، گسترش‌ی بی‌ضابطه، جاده‌سازی‌های غیراصولی و ضعف در اجرای قوانین شکار و صید.

زمان جواب فرا رسیده؛ نه فقط ثبت یک لاشه دیگر

احتمالا لاشه‌ی این پلنگ دیگر چیزی برای گفتن نداشته باشد؛ اما ما، به‌گفتن جامعه‌ای که مسوول نگه داری این میراث طبیعی هستیم، تا این مدت باید بپرسیم که چرا رفت؟

جواب به این سوال‌ها نباید در بایگانی پرونده‌های زیست‌محیطی دفن شود، اگر بخواهیم خسرویه و کوه‌هایش هم چنان مأمنی برای پلنگ باقی بمانند، باید از مرگ او درس بگیریم؛ نه این که تنها گزارشش کنیم.

۶۵ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه حاضر در سرزمین در در خراسان شمالی زیست دارد و ۱۴۱ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه حاضر در سرزمین، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه حاضر سرزمین، چهار گونه خزنده دوزیست از ۲۰ گونه حاضر و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه آبزی حاضر در سرزمین زیست می کنند.

برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.

اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم بعنوان زیستگاه پلنگ با گستره ۲۰۰ هزار هکتار مدیریت می کند.