وزارت دادگستری آمریکا (DOJ) اکنون از ۲ جبهه سختی شدیدی به گوگل داخل کرده که ساختار کسب‌وکار غول فناوری را در خطر بزرگی قرار داده و زمان‌های جدیدی برای رقبای آن به وجود آورده است.

سال قبل، قاضی فدرال گوگل را به‌ تهمت انحصار در بازار جستجوی آنلاین مجرم شناخت و چند روز پیش، قاضی فرد دیگر همین حکم را برای فعالیت‌های انحصارطلبانه گوگل در بازار فناوری تبلیغات (Ad Tech) صادر کرد. همان گونه که نشریه ورج در گزارش خود می‌گوید، این ۲ حکم نه‌فقط پایه و مبنا گوگل را به لرزه انداخته، بلکه می‌توانند سرنوشت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان را عوض کنند.

نبردی سرنوشت‌ساز برای گوگل

گوگل هم‌اکنون آماده‌ ورود به مرحله دوم پرونده جستجو می‌شود. از دوشنبه دادگاهی سه‌هفته‌ای در واشنگتن دی‌سی را اغاز می‌شود تا درمورد نحوه اعمال مجازات و راهکارهای بازیابی رقابت در بازار جستجو تصمیم‌گیری بگیرد.

در این مرحله، دولت آمریکا تصمیم دارد خواستار عمل های شدت علیه این شرکت شود؛ ازجمله اجبار گوگل به فروش مرورگر کروم، به اشتراک‌گذاری داده‌های جستجو با رقیب ها، توقف قراردادهای انحصاری با تولیدکنندگان مرورگر و موبایل این چنین نظارت بر اندوخته‌گذاری‌های بعدی گو‌گل در حوزه هوش مصنوعی.

گوگل تصمیم دارد به حکم صادرشده اعتراض کند اما این امکان فقط بعد از عبور مرحله های بازدید راهکارهای اصلاحی فراهم خواهد شد؛ یعنی دولت آمریکا زمان دارد دادگاه را قانع کند تجزیه گوگل یا اعمال محدودیت‌های شدید، تنها راه برگشت دادن رقابت به بازار است.

این پرونده‌ها برای تعداد بسیاری یادآور چالش حقوقی تاریخی مایکروسافت در دهه ۹۰ میلادی بوده است که دادگاه حکم داد مایکروسافت با سوءاستفاده از موقعیت خود در بازار سیستم‌عامل‌های PC، رقابت را مختل کرده است. اگرچه درنهایت تجزیه‌ای اتفاق نیفتاد اما نتیجه آن باز شدن فضای نوآوری برای شرکت‌های نوظهور می بود.

در خارج از آمریکا نیز گوگل پیشتر با جریمه‌های بسیاری به‌علت رفتارهای ضدرقابتی مواجه شده و ناچار شده می بود تغییراتی در نحوه فعالیت خود تشکیل کند اما هیچ‌کدام از این عمل های به سختگیری خواسته‌های وزارت دادگستری آمریکا نبوده‌اند. درصورت پیروزی دولت، حتی گمان دارد شراکت پرسود گوگل و اپل نیز آخر یابد و داده‌هایی که در انحصار گوگل بوده‌اند، به دست رقبایی همانند مایکروسافت برسند.

تمرکز دولت بر آینده جستجو و هوش مصنوعی

یکی از نگرانی‌های مهم وزارت دادگستری جایگاه هوش مصنوعی در آینده بازار جستجو است؛ به همین علت، خواستار اعمال محدودیت‌هایی است که مانع تکرار رفتارهای انحصارطلبانه گوگل در پلتفرم‌های جستجوی آینده شوند؛ ازجمله این که گو‌گل باید اندوخته‌گذاری‌های اینده خودش در عرصه هوش مصنوعی را به دولت خبر دهد.

در دادگاه تازه، شاهدانی از بین مدیران واحد جستجو، اندروید و کروم گوگل همراه مدیران موتورهای جستجوی رقیب همانند بینگ، یاهو و DuckDuckGo وجود خواهند داشت. شرکت‌هایی همانند OpenAI و Perplexity نیز در عرصه آینده جستجو و نقش هوش مصنوعی در آن شهادت خواهند داد.

روال چالش گوگل در حوزه تبلیغات آنلاین

در جبهه دوم نبرد، گو‌گل باید پاسخگوی رفتارهایش در بازار فناوری تبلیغات باشد. قاضی «لئونی برینکما» تا این مدت تاریخی برای رسیدگی به راهکارهای اصلاحی این پرونده تعیین نکرده اما به‌ نظر می‌رسد گوگل با تشکیل پیوند غیرقانونی بین ۲ سرویس DFP و AdX، بازار را تحت انحصار خود درآورده است. در این پرونده، به گمان زیادً دولت خواستار جداسازی یکی از این سرویس‌ها خواهد شد.

اگرچه این عمل امکان پذیر در ظاهر به اندازه فروش کروم دیدنی نباشد، باید دقت کرد که بازار تبلیغات آنلاین یکی از ارکان اقتصادی اینترنت است. ناشران تعداد بسیاری در دادگاه شهادت داده‌اند که از سیاست‌های گوگل رنج می‌برند.

گمان می‌رود قاضی «مهتا» تا آخر تابستان رأی خود درمورد راهکارهای پرونده جستجو را صادر کند و قاضی «برینکما» نیز سال جاری رأی خود را درمورد تبلیغات اظهار کند. بااین‌حال، غول فناوری می‌تواند اجرای هرگونه تغییرات را تا سال‌ها عقب بیندازد؛ چون این شرکت تصمیم دارد تا حد ممکن، پرونده‌ها را به دیوان عالی بکشاند.

درنهایت، چه تجزیه‌ای انجام بشود، چه راه‌حل ملایم‌تری اتخاذ شود، مشخصاً گوگل اکنون با جدی‌ترین تهدید حقوقی تاریخ خود روبه رو است؛ تهدیدی که نه‌فقط آینده این شرکت بلکه شکل و شمایل آینده اینترنت را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.