افزایش طلاق، بالارفتن سن ازدواج و افت ازدواج جوانان و دیگر مسائل جهت شده است که بازار آمار‌های ضد و نقیض در این عرصه داغ شود و اخباری در خصوص ازدواج‌های غیر متعارف همانند کودک‌همسری، چندهمسری و ازدواج با افراد بالای ۵۰ سال تحت گفتن «شوگرددی» و «شوگرمامی» بازخورد بسیاری دریافت کند و این نوشته فارغ از صحت آمار‌ها خوراک خوبی برای رسانه‌های غیر رسمی برای دقت زیاد تر فراهم می‌کند.

برای مثال چند زمان پیش خبری در خصوص ازدواج ۲۵ هزار دختر و پسر جوان با افراد بالای ۵۰ سال انتشار شد. این در حالی است که در خبر‌ها آمده می بود از اول فروردین تا آخر دی‌ماه پارسال ۱۷ هزار و ۳۴۷ فقره ازدواج برای مردان بالای ۵۰ سال و ۶۷۸۳ فقره ازدواج برای بانوان در همین گروه سنی به ثبت رسیده است. همین نوشته به ثبت ۲۵ هزار ازدواج جوانان با افراد بالای ۵۰ سال تعبیر شده می بود، در حالی که در خبر از تفاوت سنی در این ازدواج‌ها سخنی به بین نیامده می بود.

از نظر دیگر خبری مبنی بر ۳۰۰ هزار چندهمسری در ایران نیز پر بازدید شد و برخی مسئولین امر نیز این آمار را تکرار کردند. از طرفی آمار‌هایی هم در خصوص ازدواج و طلاق انتشار می‌شود و برای مثال گفتن می‌شود که به ازای هر ۳ ازدواج یک طلاق یا به ازای هر ۵ ازدواج ۲ طلاق اتفاق می‌افتد در حالی که کارشناسان بر این باورند که آمار‌های ازدواج یک سال با آمار طلاق در همان سال ارتباطی به هم ندارد و نباید با هم قیاس شود، چون طلاق‌ها زیاد تر در ازدواج‌های سال‌های قبل اتفاق افتاده است.

این آمار‌های شگفت و ضد و نقیض ما را بر آن داشت که به بازدید ماجرا بپردازیم.

۲۵ هزار ازدواج بالای ۵۰ سال

علیرضا لاور کارشناس خانواده و مدرس دانشگاه در خصوص خبر ازدواج ۲۵ هزار ازدواج با افراد بالای ۵۰ سال او گفت: این کار در ابتدا بستگی به تعریف از جوانی دارد و این که چه بازه سنی را جوان در نظر بگیریم. برای مثال در برخی تعاریف رسمی تا سن ۳۹ سال را جوان در نظر می‌گیرند؛ به این علت ازدواج یک خانم ۳۹ ساله با یک آقای ۵۰ ساله شگفت نیست و تفاوت سنی در این ازدواج ۱۲ سال و متعارف است.

او گفت: به این علت تفاوت سنی در این ازدواج‌ها زیاد اهمیت دارد. اگر در ازدواج اختلاف سنی زوجین برای مثال بالای ۲۵ سال باشد، می‌توان او گفت این چنین آماری درست است. برای مثال اگر یک دختر ۱۸ یا ۲۵ ساله با فردی که با پدرش همسال است و لااقل ۲۰ سال از او بزرگ‌تر است ازدواج کند یا یک پسر ۲۵ ساله با خانمی که سن مادرش را دارد ازدواج کند، در تعریف این اتفاق قرار می‌گیرد.

ثبت‌احوال آمار ازدواج با تفاوت سنی بالای ۲۰ سال را اظهار کند

لاور درخصوص آمار ۲۵ هزار ازدواج بالای ۵۰ سال که ۱۷ هزار نفر از آنان مرد و ۶ هزار نفر زن بودند، او گفت: افرادی که در جوانی با افراد بالای ۵۰ سال ازدواج می‌کنند طبق معمول انگیزه مالی دارند. آن افراد بالای ۵۰ سال نیز به علت تعامل عاطفی داخل این چنین رابطه‌ای خواهد شد و طبق معمول عکس یک رابطه پایدار ندارند و تن به ازدواج رسمی هم نمی‌دهند تا شناسنامه‌شان سفید بماند. اگر آماری هم وجود داشته باشد، باید ثبت‌احوال آمار ازدواج‌ها با تفاوت سنی بالای ۲۰ سال یا ۲۵ سال را اظهار کند.

وی این چنین فرمود: آمار ازدواج بالای ۵۰ سال یکی ناشی از افزایش سن ازدواج است. تعداد بسیاری از افراد تا شرایط مادی در زندگی‌شان به یک شرایط ثابتی نرسد و به لحاظ فراهم هزینه‌ها مطمعن حاصل نکنند، ازدواج نمی‌کنند. از نظر دیگر، او گفت و گو ازدواج مجدد هم نقل است. یعنی فردی که سابقه طلاق دارد یا همسرش فوت کرده به گمان زیاد مجدد ازدواج می‌کند و این جزو آمار ازدواج در این سنین حساب می‌شود.

آمار زنان متأهل کمتر از مردان متأهل؟!

این چنین، علی اکبر محزون کارشناس حوزه آمار و جمعیت‌شناسی در خصوص وجود ۳۰۰ هزار مرد دارای چند همسر در سرزمین او گفت: مطابق آمار سرشماری سال ۱۳۹۵، ما نزدیک به ۲۱ میلیون و ۲۶۰ هزار مرد متأهل در سرزمین داشته‌ایم. مطابق آمار سرشماری همان سال ۲۱ میلیون و ۱۴۰ هزار زن متأهل وجود داشته که کمتر از تعداد مردان متأهل است و فقط وقتی می‌شود به آمار مردان دارای چندهمسر رسید که تعداد مردان در قیاس با تعداد زنان متأهل کمتر باشد و سرانه بیشتر از یک همسر به ازای هر مرد حاصل شود.

وی در ادامه در جواب به این سوال که چطور امکان پذیر تعداد مردان متأهل از زنان متأهل زیاد تر باشد، او گفت: این قضیه به گمان زیاد به تعداد اتباع در زمان سرشماری در ایران مربوط است. عمدتا اتباعی که به ایران آمده بودند و خانواده‌شان تا این مدت در افغانستان بودند، علتاین نوع اختلاف شده‌اند که مردان متأهل مقیم سرزمین زیاد تر از زنان متأهل شده می بود. سرشماری نفوس شامل جمعیت مقیم سرزمین اعم از ایرانی و غیرایرانی می‌شود.

پای اتباع در بین است

لاور نیز در این خصوص فرمود: این آمار هم محل چالش است. این آمار باید بر پایه تعداد مردان متأهل و زنان متأهل باشد و به تعدادی که تعداد زنان متأهل زیاد تر باشد، می‌توان آن را جزو آمار چندهمسری به حساب آورد.

وی در ادامه در خصوص علت زیاد تر بودن تعداد مردان متأهل از زنان متأهل در آمار‌های سرشماری او گفت: چطور امکان پذیر مرد متاهلی در ایران باشد که زن متاهلی به ازای آن در سرشماری نباشد. این قضیه امکان پذیر به علت ازدواج ایرانیان با اتباع یا افراد غیر ایرانی باشد که همسرانشان در جمعیت افراد متأهل ثبت نشده‌اند.

تحلیل‌های غلط مراجع غیررسمی به سازمان ثبت احوال ارتباطی ندارد

هاشم کارگر رئیس سازمان ثبت احوال در خصوص نشر اخبار ضد و نقیض و آمار‌های غلط او گفت: سازمان ثبت احوال متولی تشکیل و انتشار کردن آمار‌های جمعیتی است. به این منظور، مطابق قانون، ما در سال ۱۴۰۲ مرکز رصد جمعیت سرزمین را راه‌اندازی کردیم.

او همین طور گفت: در مرکز رصد جمعیت داشبورد‌های جمعیتی و در آن یکسری اطلاعاتی وجود دارد که ما برخی از آن اطلاعات را که مورد نیاز عموم جامعه بوده در پرتال‌مان گذاشته‌ایم؛ به این علت هر آمار و اطلاعاتی که اظهار می‌شود، اگر در پورتال سازمان ثبت احوال باشد، ما قبول داریم.

رئیس سازمان ثبت احوال اظهار کرد: اگر این چنین آماری از مرجع رسمی نقل نشود یا به غلط از سوی سازمان ثبت احوال گفتن شود، غیرقابل مطمعن است و قطعا پیگیری می‌کنیم. اما تحلیل‌های غلط مراجع غیررسمی به سازمان ثبت احوال ارتباطی ندارد.