به گزارش آفتاب شرق
کمخونی فقر آهن چیست؟
کمخونی ناشی از فقر آهن وقتی تشکیل میشود که بدن شما آهن کافی برای تشکیل هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در خون حمل میکند. بدون مقدار کافی هموگلوبین، بدن نمیتواند اکسیژن کافی به سلولها و بافتها رساند.
علل شایع کمخونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- از دست دادن خون به علت قاعدگیهای سنگین، زخمهای گوارشی یا خونریزیهای داخلی.
- دریافت ناکافی آهن از رژیم غذایی، بهاختصاصی در گیاهخواران یا افرادی که رژیم غذایی محدود دارند.
- مشکلات جذب آهن در بدن، همانند بیماری سلیاک یا جراحی بایبعد معده.
کمخونی فقر آهن در همه سنین امکان پذیر رخ دهد و زنان در سنین باروری زیاد تر در معرض آن می باشند.
کمخونی ناشی از افتویتامین B۱۲ چیست؟
افتویتامین B۱۲ نیز میتواند علتنوعی کمخونی شود که به آن «کمخونی مگالوبلاستیک» حرف های میشود. در این حالت، بدن به اندازهی کافی ویتامین B۱۲ برای ساخت گلبولهای قرمز سالم در اختیار ندارد.
دلایل شایع کمخونی ناشی از افتB۱۲ عبارت هستند از:
- دریافت ناکافی B۱۲ از رژیم غذایی، به اختصاصی در گیاهخواران مطلق که منبع های حیوانی مصرف نمیکنند.
- اختلالات جذب ویتامین B۱۲ همانند بیماری کرون یا افتفاکتور داخلی (Intrinsic Factor).
- مصرف طویل زمان برخی داروها همانند متفورمین یا مهارکنندههای پمپ پروتون.
این نوع کمخونی طبق معمولً در افراد مسن یا افرادی که مشکلات گوارشی دارند زیاد تر مشاهده میشود.
علائم کمخونی فقر آهن و تفاوت آن با کمخونی B۱۲
گرچه هر دو نوع کمخونی علتخستگی و ضعف خواهد شد، اما علائم آنها تفاوتهایی دارد که میتواند در تشخیص پشتیبانیکننده باشد.
علائم کمخونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی شدید و ضعف عمومی
- رنگپریدگی پوست
- تنگی نفس حتی با فعالیت سبک
- سردردهای مکرر یا سرگیجه
- شکنندگی ناخنها و ریزش مو
- ولع به خوردن مواد غیر خوراکی همانند یخ یا خاک (پیکا)
در روبه رو، علائم کمخونی ناشی از افتویتامین B۱۲ متفاوت است و شامل:
- خستگی و ضعف شدید
- زردی پوست یا سفیدی چشم
- حس گزگز یا بیحسی در دستها و پاها
- مشکلات حافظه و تمرکز
- تغییرات خلقی همانند افسردگی یا تحریکپذیری
- مشکلات تعادلی و ناهماهنگی حرکات
تفاوت مهم این دو نوع کمخونی در علائم عصبی است که فقط در افتویتامین B۱۲ دیده میشود.
تشخیص کمخونی فقر آهن و افتویتامین B۱۲
تشخیص دقیق نوع کمخونی زیاد حیاتی است، چون درمان نادرست میتواند تبدیل عوارض جبرانناپذیر شود. پزشک طبق معمولً برای تشخیص، از آزمایش خون منفعت گیری میکند.
مرحله های مهم تشخیص شامل موارد زیر است:
- آزمایش CBC (شمارش کامل خون) برای بازدید تعداد و اندازه گلبولهای قرمز.
- سنجش سطح فریتین و آهن سرم برای بازدید ذخایر آهن بدن.
- اندازهگیری سطح ویتامین B۱۲ و فولات برای تشخیص افتاین مواد مغذی.
- در برخی موارد، آزمایشهای تکمیلی همانند آزمایش جذب B۱۲ یا آزمایش آنتیبادی فاکتور داخلی خواست میشود.
در تشخیص کمخونی ناشی از فقر آهن طبق معمولً گلبولهای قرمز کوچک و رنگپریدهاند، در حالی که در افتB۱۲ گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی می باشند.
درمان کمخونی فقر آهن و افتویتامین B۱۲
درمان هر نوع کمخونی بستگی به علت عرصهای آن دارد و باید به طور موثر انجام شود.
راه حلهای درمان کمخونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- مصرف مکملهای آهن خوراکی یا تزریقی تحت نظر پزشک.
- بهبود رژیم غذایی با افزودن منبع های آهن همانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا، عدس و اسفناج.
- درمان مشکلات عرصهای همانند زخم معده یا خونریزیهای داخلی.
درمان کمخونی ناشی از افتویتامین B۱۲ نیز طبق معمولً شامل این موارد است:
- مصرف مکملهای خوراکی ویتامین B۱۲ یا تزریق ماهیانه B۱۲، بسته به شدت کمبود.
- افزودن غذاهای سرشار از B۱۲ به رژیم غذایی، همانند جگر، گوشت گاو، ماهی سالمون و تخم مرغ.
- در موارد اختلال جذب، درمانهای طویلزمان تزریقی امکان پذیر الزامی باشد.
عوارض عدم درمان کمخونی
نادیده گرفتن کمخونی، چه ناشی از فقر آهن و چه ناشی از افتB۱۲، میتواند پیامدهای خطرناکی به همراه داشته باشد.
عوارض احتمالی کمخونی فقر آهن:
- نارسایی قلبی به علت تلاش زیاد تر قلب برای رساندن اکسیژن
- اختلال در رشد جسمی و ذهنی کودکان
- افزایش خطر ابتلا به عفونتها
عوارض کمخونی ناشی از افتویتامین B۱۲:
- صدمههای عصبی دائمی که حتی بعد از درمان هم قابل برگشت نیستند.
- اختلالات روانی همانند زوال عقل یا افسردگی شدید.
- ناباروری یا مشکلات در دوران بارداری.
به همین علت، تشخیص بهموقع و درمان درست اهمیت حیاتی دارد.
پیشگیری از کمخونی فقر آهن و ویتامین B۱۲
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. تغییراتی کوچک در سبک زندگی میتواند خطر ابتلا به کمخونی را افت دهد.
چند راهکار موثر برای پیشگیری:
- داشتن رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل منبع های آهن و ویتامین B۱۲ باشد.
- مصرف مکملهای غذایی در صورت لزوم و مطابق پیشنهاد پزشک.
- پیگیری منظم حالت خون و آزمایشات مخصوصاً در افرادی که در معرض خطر بیشتری می باشند (همانند زنان باردار یا سالمندان).
سخن پایانی
کمخونی، علل و علائم مختلفی دارد که شناخت صحیح آنها میتواند مسیر درمان را به درستی هدایت کند. تفاوتهای بین کمخونی فقر آهن و افتویتامین B۱۲ به اختصاصی در علائم بالینی و رویکرد درمانی زیاد مهم است. در حالی که کمخونی فقر آهن زیاد تر با علائم عمومی همانند خستگی و ضعف همراه است، افتB۱۲ علاوه بر این علائم، نشانههای عصبی جدی نیز تشکیل میکند.
تشخیص بهموقع، درمان مناسب و پیشگیری موثر میتواند از عوارض خطرناک این بیماریها جلوگیری کند و کیفیت زندگی را به نحوه چشمگیری بهبود بخشد. آگاهی زیاد تر درموردی بدن خود، مدام اولین قدم در مسیر سلامت پایدار است.
دسته بندی مطالب
اخبار سلامتی