در حالی که این روش در تعداد بسیاری از کشورهای جهان به‌گفتن اولین انتخاب برای زنان باردار پیشنهاد می‌شود، در ایران آمار بالای سزارین به یک بحران جدی در قسمت درمان تبدیل شده است. مطابق آمارهای رسمی وزارت بهداشت، بیشتر از نیمی از زایمان‌ها در سرزمین به روش سزارین انجام می‌شود، در حالی که استاندارد جهانی، مقدار این نوع زایمان‌ها را تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد می‌داند. در برخی استان‌ها همانند گیلان، این آمار حتی به بیشتر از ۷۰ درصد می‌رسد.

آمار ۵۶ درصدی زایمان به روش سزارین در ایران

مطابق اظهارات رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، آمار سزارین در ایران به مرز ۵۶ درصد رسیده است که یک آمار دلواپس‌کننده از روال رو به افزایش این نوع زایمان‌ها است. این در حالی است که در تعداد بسیاری از کشورهای پیشرفته، درصد سزارین‌ها به‌طور چشمگیری پایین‌تر است و ترویج زایمان طبیعی در برتری قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می‌کند که این آمار در کشورها نباید از ۱۵ تا ۲۰ درصد فراتر رود.

تهرانی‌ها در رتبه چهارم سزارین در سرزمین

نمودار زیر آمار سزارین را در استان‌های گوناگون سرزمین مشخص می کند، بر پایه این نمودار، بیشترین آمار سزارین در سرزمین مربوط به گیلان با ۷۹ درصد و کمترین نرخ سزارین مربوط به ایرانشهر بوده است. دانشگاه‌های علوم پزشکی بابل و تبریز، سپس از گیلان بیشترین آمار سزارین را به خود تعلق داده‌اند و دانشگاه‌های علوم پزشکی پایتخت نیز به لحاظ آمار در رده‌های چهارم تا هفتم قرار گرفته‌اند.

علت ترویج عمل سزارین در سرزمین چیست؟

افزایش بی‌رویه سزارین‌ها، علاوه بر تهدید سلامتی مادران و نوزادان به علت عوارض ناشی از این عمل جراحی بزرگ، هزینه‌های اقتصادی بسیاری را نیز برای نظام سلامت سرزمین به جستوجو دارد چون تعداد بسیاری از تخت‌های بیمارستانی و تجهیزات و امکانات را اشغال می‌کند و گاهاً‌ نیز عوارض ثانویه‌ای بر سلامتی مادر به جا می‌گذارد.

اگرچه امکان پذیر فکر شود که پیشرفت‌های پزشکی عامل افزایش آمار جراحی‌های سزارین است، اما بازدید‌ها مشخص می کند که در تعداد بسیاری از موارد، سزارین نه به علت الزام‌های پزشکی، که به علت نگرش منفی مادران به فرآیند زایمان طبیعی، شیوع بالاتری اشکار کرده است.

بنابر اظهار کارشناس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت، یکی از دلایل عمده انتخاب سزارین از سوی زنان باردار، هراس از درد زایمان طبیعی است. تعداد بسیاری از زنان، به علت هراس از درد زایمان طبیعی، ترجیح خواهند داد به روش سزارین زایمان کنند، چرا که این روش به‌طور معمول به‌گفتن روشی سریع تر و بدون درد جا افتاده است؛ این در حالی است که زنان بعد از انجام زایمان طبیعی، زیاد سریع تر از روش سزارین، بهبود یافته و می‌توانند امور روزانه خود و نوزادشان را انجام بدهند.

در عین حال مطالعات نیز مشخص می کند تحصیلات پدر و مادر، داشتن سابقه سزارین قبلی، سابقه نازایی و یا چندقلوزایی، از عوامل مؤثر بر ترویج سزارین بوده است.

بی‌تمایلی بخشی از زنان به زایمان در قسمت دولتی

در کنار مسائل فرهنگی و اجتماعی، به نظر می‌رسد کیفیت نامطلوب خدمات در برخی از بیمارستان‌های دولتی یکی دیگر از دلایلی است که زنان را از انتخاب زایمان طبیعی منصرف می‌کند. در تعداد بسیاری از بیمارستان‌های دولتی، قسمت‌های زنان و زایمان با وجود پرتعداد رزیدنت‌ها و دانشجویان مامایی همراه است که این نوشته می‌تواند جهت تشکیل مشکلاتی نظیر افتاستعداد، عدم تسلط بر راه حلهای مدیریت درد زایمان طبیعی، افت حس راحتی و حریم خصوصی به علت حاکم بودن فضای آموزشی بر قسمت‌های بیمارستانی و در نهایت نارضایتی زنان باردار شود. مادران باردار در این چنین شرایطی حس کم توجهی و گاهاً کم‌احترامی از سوی کادر درمان می‌کنند که خود علتکاهش مطمعن به سیستم درمانی قسمت دولتی و تمایل به مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی می‌شود.

زایمان طبیعی در قسمت دولتی رایگان نیست!

مسئله قابل دقت دیگر در برخی بیمارستان‌های دولتی، دریافت هزینه‌ از مادران باردار برای انجام زایمان طبیعی است؛ علیرغم پافشاری قانون جوانی جمعیت و اظهار وزارت بهداشت مبنی بر رایگان بودن زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی، کسب خبر خبرنگار تسنیم از دو بیمارستان دولتی تخصصی زنان در تهران حکایت از دریافت هزینه در ازای انجام زایمان طبیعی دارد؛ به طوری که در این مراکز بیشتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از مادران باردار دریافت می‌شود. این در حالی است که مطابق قانون و با مقصد ترویج و تشویق مادران به زایمان طبیعی، هیچ هزینه‌ای نباید از مادران باردار در بیمارستان‌های دولتی دریافت شود.

هزینه بالای ۳۰ میلیون تومان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های خصوصی

اگرچه تعدادی از زنان به علت مشکلات قسمت دولتی به بیمارستان‌های خصوصی روی می‌آورند اما از سویی هم هزینه‌های بالای زایمان طبیعی در این مراکز برای اکثر خانواده‌ها غیرقابل پرداخت است و از نظر دیگر تفاوت هزینه زیاد بسیاری بین زایمان طبیعی و سزارین در قسمت خصوصی نیز وجود ندارد و همین امر در کنار هراس از درد زایمان طبیعی علتمی‌شود زنان انگیزه بسیاری برای انتخاب زایمان به روش طبیعی به جای سزارین نداشته باشند.

تعرفه‌های زایمان طبیعی در بیمارستان‌های خصوصی از ۳۰ میلیون تومان اغاز می‌شود و این رقم بسته به هتلینگ و درجه بندی بیمارستان بالاتر نیز می‌رود.

پیگیری‌های خبرنگار تسنیم از پنج بیمارستان خصوصی در مناطق گوناگون تهران حاکی از آن است که تعرفه زایمان طبیعی در بیمارستان‌های خصوصی از حداقل ۳۰ میلیون تومان اغاز می‌شود و تا بیشتر از ۴۵ میلیون تومان نیز می‌رسد. یکی از این بیمارستان‌ها به تسنیم می‌گوید به ازای هر شب بستری در قسمت عمومی بیمارستان ۳۶ میلیون تومان هزینه از مادر باردار اخذ می‌شود و اگر اتاق VIP نیز خواست کنند این مبلغ به ۴۶ تا ۵۰ میلیون تومان افزایش می‌یابد.

برخی دیگر از بیمارستان‌ها نیز قوانین شگفت‌تری برای زایمان‌های طبیعی و سزارین وضع کرده‌اند؛ یکی از این این بیمارستان‌ها می‌گوید اگر مادر بارداری دارای فرزند دو قلو باشد، به ازای هر فرزند به طور متوسط ۵ تا ۶ میلیون تومان هزینه اضافه اخذ می‌شود!

هزینه سزارین در قسمت خصوصی نیز از ۴۰ میلیون تومان اغاز شده و بسته به خصوصی یا عمومی بودن اتاق، تا ۷۰ میلیون تومان به ازای هر یک شب بستری می‌رسد.

پای تجمل‌گرایی به اتاق‌های زایمان هم باز شد

یقیناً هزینه‌های قسمت خصوصی به همین جا ختم نمی‌شود! برای مادرانی که تمایل به تجملات و صرف هزینه بیشتری دارند آیتم‌هایی همانند بادکنک‌آرایی، گل آرایی، تزئین تخت کودک و عکاسی و فیلمبرداری از فرآیند زایمان طبیعی نیز در نظر گرفته شده که اضافه شدن این گزینه‌ها به هزینه‌های بستری به ازای هر شب، از ۱۴ میلیون تومان به بالا آب می‌خورد!

چطور می‌توان آمار سزارین را افت داد؟

برای افت آمار سزارین و ترویج زایمان طبیعی در سرزمین، اصلاحات اساسی در سیستم بهداشتی و درمانی سرزمین الزامی است. از آن جا که هراس از زایمان طبیعی از دلایل مهم گرایش زنان به انجام سزارین به حساب می اید، خوشایندسازی فرآیند زایمان یکی از پیشنهادات مهم است که به ترویج زایمان طبیعی در سرزمین پشتیبانی خواهد کرد. این نوشته مورد پافشاری مقامات وزارت بهداشت نیز قرار گرفته است؛ از جمله این که عسکری، سرپرست مرکز مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت حرف های است: «اگر حریم خصوصی مادر باردار نگه داری نشود و توانایی خوشایندی از زایمان نداشته باشد، نباید انتظار داشته باشیم که برای بارداری‌های بعدی انگیزه‌ای داشته باشد به این علت ربط عاطفی مناسب بین ماما و مادر باردار، تکریم مادران و ساختن توانایی‌ای خوشایند از فرایند زایمان، نقش مؤثری در افزایش نرخ باروری و تمایل زنان به زایمان طبیعی دارد.»

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که اراعه اطلاعات صحیح و علمی در رابطه مزایای زایمان طبیعی و خطرات احتمالی سزارین می‌تواند به زنان پشتیبانی کند تا انتخاب بهتری داشته باشند. این چنین مادران باردار باید بتوانند بدون سختی مالی زیاد، زایمان طبیعی را در محیطی به دور از استرس و رفتارهای ناخوشایند، انجام بدهند.

ترویج زایمان طبیعی و افت آمار بالای سزارین در سرزمین نیازمند کوششهای گسترده‌تری است. اصلاح در سیاست‌های بهداشتی و درمانی، بهبود کیفیت خدمات در بیمارستان‌های دولتی، نظارت بر تعرفه‌های قسمت خصوصی و اراعه خدمات آموزشی به مادران باردار می‌تواند به افت آمار سزارین و بهبود حالت سلامت مادران و نوزادان پشتیبانی کند.