باستان‌شناسان در جریان کاوش یک گورستان باستانی در غرب ایران، جمجمه‌ای متعلق به یک دختر جوان را کشف کرده‌اند که مربوط به ۶۲۰۰ سال قبل است و نشانه‌هایی از تحول شکل به عمد جمجمه در آن دیده می‌شود.

جمجمه مذکور در گورستانی به نام «چگا سفلی» (در جنوب شرقی خوزستان) کشف شده که محل دفن تعداد بسیاری اسکلت انسانی در قبرهای تکی و گروهی است. برخی از این قبرها متعلق به اعضای یک خانواده بوده و تعدادی نیز شامل جمجمه‌هایی با تحول شکل به عمد می باشند.

دانشمندان از چند دهه قبل مشغول انجام فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه می باشند و از جمله یافته‌های مهم مربوط به آن، می‌توان به کشف قدیمی‌ترین آرامگاه آجری شناخته‌شده تاریخ اشاره کرد.

مسئله قابل‌دقت کشف باستانی ایران: تحول شکل جمجمه

مطالعه تازه روی جمجمه دختری با کمتر از ۲۰ سال سن تمرکز دارد که قدمت آن نزدیک به ۶۲۰۰ سال تخمین زده شده است. بازدید‌های محققان مشخص می کند که از سنین پایین، سر این دختر با باندهای محکمی بسته می‌شده و همین نوشته علتشده تا جمجمه‌اش به شکل مخروطی تحول کند.

«مهدی علیرضازاده» و «حامد وحدتی‌نسب» در مقاله خود که در مجله بین‌المللی Osteoarchaeology انتشار شده بر پایه اسکن‌های سی‌تی می‌گویند که در نتیجه این تحول شکل، استخوان جمجمه زیاد نازک‌تر از حالت معمول بوده و این نوشته خطر ضربه‌پذیری را افزایش داده است.

آنها این چنین درمورد علت مرگ این دختر حرف های‌اند که به گمان زیادً با ضربه شدید به سر، جان خود را از دست داده‌ است؛ چراکه جمجمه او از جلوی پیشانی تا پشت سر شکسته (عکس بالا) و نشانه‌ای از ترمیم استخوان نیز دیده نمی‌شود.

پژوهشگران گمان خواهند داد ضربه توسط یک شیء با لبه‌پهن داخل شده باشد. هرچند ضربه تبدیل نفوذ در استخوان نشده، اما نازکی جمجمه علتشده ضربه به مغز منتقل شود. دیگر قسمت‌های اسکلت این دختر به علت تراکم بالای اجساد در گورستان، تا این مدت اشکار نشده است.

تحول شکل به عمد جمجمه که تا بحال در تعداد بسیاری از تمدن‌های باستانی مشاهده شده، طبق معمولً از دوران نوزادی و با بستن محکم سر کودک صورت می‌گیرد تا به‌مرور زمان شکل جمجمه تحول کند. این کار در فرهنگ‌های گوناگون دلایل گوناگونی داشته و زیاد تر روی دختران انجام می‌شده است. برای مثال، در تعداد بسیاری از جوامع (همانند قبایل مایایی و آزتک‌ها)، داشتن جمجمه‌ای تغییرشکل‌یافته نشانه‌ای از تعلق به یک طبقه خاص اجتماعی یا قومی بوده است.