به گزارش آفتاب شرق
پروژهای با گفتن «ساعت به زمان بهشت» اخیراً در شهرستان فومن اجرا شده که در آن، مفاهیمی همانند قبر، نکیر و منکر، پل صراط، بهشت و جهنم به شکل نمادین اما با صحنهسازیهای واقعی بازسازی شدهاند. بازدیدکنندگان، در یک مسیر تعریفشده از «مرگ» عبور میکنند؛ از جمله روبه رو با فضاهایی تاریک، صدای ناله و فریاد، شعلههای آتش، لرزش زمین و بازجویی در قبر. در حالی که برگزارکنندگان مقصد خود را «آشنایی با معاد و افزایش بصیرت دینی» معارفه کردهاند، در رابطه کودکان و نوجوانان، قضیهای عمیقتر نقل است: تواناییی وحشتزا، آن هم در قالب دین، چه تأثیری بر ذهن و روان آنها خواهد داشت؟
کودکان و نوجوانان، به علت ساختار ذهنی و روانی در حال رشدشان، قوت تفکیک حقیقت از نمایش را بهطور کامل ندارند. روبه رو حسی با تواناییای همانند آتش واقعی، صدای جیغ، تاریکی، چهرههای ترسناک و مفاهیم مبهمی همانند «دوزخ» و «نکیر و منکر»، میتواند تبدیل اضطراب، کابوسهای شبانه، هراس از مرگ، هراس از خوابیدن، یا حس گناه مفرط شود. این تأثیرات، بهاختصاصی در کودکانی که پیشعرصه اضطرابی دارند یا توانایی فقدان یا سوگ را از سر گذراندهاند، میتواند تشدید شود.
مفاهیم مربوط به مرگ و دوزخ در سنین پایین نباید با بار اضطراب شدید یا تصاویر عذابآور آموزش داده شوند. در این سنین، کودک بهجای فهمیدن اخلاقی، امکان پذیر تنها «شرطیسازی هراس» را توانایی کند. یعنی یاد میگیرد که نافرمانی مساوی است با سوختن در آتش، و این آتش، نه بهصورت استعارهای، بلکه بهصورت واقعی، برای او قابل لمس و باورپذیر است. این نوع شرطیسازی، بهجای پرورش اخلاقی، امکان پذیر تبدیل سرکوب اضطراب، دینگریزی، یا حتی تمایلات افراطی دینی از سر هراس شود.
نوجوانان نیز با وجود این که توانایی تفکر انتزاعی بیشتری دارند، در مرحلهی حساسی از شکلگیری هویت شخصی، اخلاقی و معنوی قرار دارند. تواناییهای وحشتمحور در این دوره، امکان پذیر بهجای تعمیق ایمان، علتنفی و طرد کل مفهوم دین بهگفتن منبع هراس و سختی روانی شود. تواناییهای دینی در این سن، اگر با مطلبهای خشن و تهدیدآمیز آمیخته شوند، میتوانند در ذهن نوجوان، با اقتدارگرایی و فقدان او مباحثه هممعنی شوند.
نباید فراموش کرد که تواناییهای اضطراب در دوران کودکی، اثراتی عمیق و گاه ماندگار بر روان میگذارند. ورود بدون فیلتر مفاهیم ترسناک، حتی اگر با نیت آگاهیبخشی انجام شود، باید با در نظر گرفتن رشد روانشناختی مخاطب تنظیم شود. در غیر این صورت، تأثیر معکوس گذاشته و عرصهساز صدمههایی خواهد می بود که احتمالا در ظاهر قابل مشاهده نباشند، اما در ناهشیار کودک باقی میهمانند.
در نهایت، اگر مقصد نهادهای دینی از اجرای این چنین پروژههایی، تحکیم ایمان نسل جوان است، باید سوال کرد: آیا راه ایمان از آتش و هراس میگذرد، یا از او مباحثه، معنی، و امنیت روانی؟
دسته بندی مطالب
اخبار سلامتی