در ادامه به بازدید دلایل روانی و عصبی این حرکت، تأثیرات آن بر تمرکز و سلامت روان، و راهکارهایی برای بازپس‌گیری کنترل از عادت‌های دیجیتال می‌پردازیم.

اما واقعاً چرا مدام سراغ تلفنتان می‌روید؟

به طور کلی برخی مطالعات نشان داده است که علت چک کردن مداوم گوشی می‌تواند به عوامل مختلفی از جمله تمایل ذاتی بشر به فعال بودن، هراس از دست دادن اطلاعات، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و یا اضطراب و هراس ناشی از اختلالات روانی مربوط باشد.

مغز شما هر بار که گوشی را چک می‌کنید، این کار را به‌گفتن یک پاداش کوچک فهمیدن می‌کند، درست همانند این که چشم به راه یک بُرد کوچک در بخت‌آزمایی باشید. حتی اگر نوتیفیکیشن یا مطلب جدیدی نباشد، انتظار برای اتفاقی تازه علتترشح دوپامین می‌شود و حس رضایت مختصری تشکیل می‌کند.

در شرایطی همانند بی‌حوصلگی، انتظار در صف، یا فاصله بین فعالیت‌ها، این حرکت به‌شکل خودکار درمی‌آید. این چنین، اضطراب و هراس از عقب‌ماندن (FOMO) علتمی‌شود این میل تشدید شود. شبکه‌های اجتماعی نیز این عادت را تحکیم می‌کنند، چراکه قبول اجتماعی از طریق لایک، کامنت و اشتراک‌گذاری به نوعی قبول شخصی تبدیل می‌شود.

در نتیجه، گوشی شما به ابزاری برای دریافت پیاپی پاداش و قبول تبدیل می‌شود و این چرخه‌ اعتیادآور ادامه می‌یابد.

تأثیرات منفی چک‌کردن مداوم گوشی

اگرچه نگاه‌های مختصر به گوشی بی‌زیان به‌نظر می‌رسند، اما این عادت پیامدهایی جدی دارد:

افت تمرکز: وقفه‌های مکرر تمرکز شما را می‌شکند و مانع تفکر عمیق و انجام کارهای جدی می‌شود.

افزایش استرس: نوتیفیکیشن‌های مداوم حس ضروری تشکیل می‌کنند و ذهن را در حالت آماده‌باش دائمی قرار خواهند داد.

اختلال در خواب: اسکرول شبانه ریتم شبانه‌روزی بدن را به‌هم می‌زند و علتخستگی روز سپس می‌شود.

ضعف در روابط اجتماعی: حتی هنگامی حضوری در جمع هستید، تمرکز شما روی گوشی می‌ماند و کیفیت ربط واقعی افت می‌یابد.

نارضایتی مزمن: با گذشت زمان، پاداش‌های دوپامینی بی‌کیفیت علتحس خلا خواهد شد و شما را در چرخه‌ای از جستجوی قبول بی‌آخر رها می‌کنند.

چطور این چرخه را بشکنید؟

با تغییرات ساده می‌توانید عادت‌های دیجیتال را کنترل کنید، بدون نیاز به عمل های افراطی:

نوتیفیکیشن‌های غیرضروری را خاموش کنید: هشدارهای اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی، ایمیل و دیگر برنامه‌ها را حذف یا بی‌صدا کنید.

زمان اشکار برای چک‌کردن تعیین کنید: بازه‌های خاصی برای بازدید گوشی در نظر بگیرید تا میل بی‌وقفه به چک‌کردن را افت دهید.

حالت سیاه‌وسفید فعال کنید: منفعت گیری از نمایشگر سیاه‌وسفید جذابیت بصری گوشی را کم کرده و میل به اسکرول را افت می‌دهد.

گوشی را دور نگه دارید: زمان کار یا غذا خوردن، گوشی را در اتاقی دیگر بگذارید تا دسترسی خودکار به آن سخت‌تر شود.

عادت جانشین اشکار کنید: به‌جای چک‌کردن گوشی، کتاب بخوانید، قدم بزنید یا چند دقیقه مدیتیشن کنید تا مغز به مسیر تازه‌ای عادت کند.

مقصد: منفعت گیری آگاهانه از گوشی، نه ترک کامل آن

مقصد این نیست که گوشی را برای همیشه کنار بگذارید، بلکه باید منفعت گیری‌ی موثر و آگاهانه از آن را تمرین کنید. با شناسایی لحظاتی که به‌صورت خودکار سراغ گوشی می‌روید و تشکیل تغییرات کوچک، مغز شما کم‌کم به الگوهای سالم‌تر عادت می‌کند. این تغییرات می‌توانند تمرکز را افزایش دهند، استرس را افت دهند و رابطه‌ای متعادل‌تر با تکنولوژی تشکیل کنند.