به عبارتی طی این ۲۶ سال نزدیک به ۱۶ میلیون و ۶۲۳ هزار نفر به جمعیت سالمندی سرزمین افزوده می‌شود. پیشرفت‌ها در حوزه بهداشت و درمان علتشده، پیروزی‌های بسیاری در عرصه افزایش عمر انسان‌ها و افزایش امید به زندگی تشکیل شود، به طوری که امید به زندگی در سرزمین نزدیک به ۲۰ سال افزایش اشکار کرده است. اما سالمندی جمعیت علتمی‌شود تا طول دوره سالمندی افزایش اشکار کند. تعداد سالمندان تحت پوشش صندوق‌های حمایتی افزایش اشکار خواهد کرد و با افزایش تقاضای سالمندان برای دریافت خدمات سلامتی، حمایتی و رفاهی با کمیت و کیفیت مناسب مواجه خواهیم می بود. با دقت به رشد جمعیت سالمندی و اهمیت پیامدهای آن نیازمند مداخلات اختصاصی‌ای در حوزه سالمندی هستیم. اما تا بحال چه اقداماتی انجام شده است؟ 

بر پایه برآوردهای مرکز آمار ایران در سال قبل ۵ میلیون و ۱۵۷ هزار نفر را زنان و ۴ میلیون و ۷۰۹ هزار نفر را مردان سالمند راه اندازی خواهند داد. این چنین آمارها حاکی از رشد سالمندان شهری است. نزدیک به ۷ میلیون و ۴۹۴ هزار نفر یعنی بیشتر از ۷۵ درصد از سالمندان در شهرها زندگی می‌کنند، در حالی‌که فقط ۲ میلیون و ۳۷۲ هزار نفر معادل ۲۴ درصد از سالمندان ساکن روستاها می باشند.

مژگان رضازاده رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سرزمین با قبول زنانه شدن چهره سالمندی و رشد جمعیت سالمندان شهرنشین می‌گوید: «در سال ۱۴۳۰ زنان سالمند بیشتر از ۱۳ میلیون نفر معادل ۵۲ درصد از جمعیت زنان سرزمین را راه اندازی خواهند داد. در این سال فقط نزدیک به ۴ میلیون نفر از افراد سالمند، ساکن روستاها می باشند و با بیشتر از ۲۱ میلیون سالمند شهرنشین روبه رو خواهیم می بود که به دریافت خدمات اختصاصی نیاز خواهند داشت.» 

اما برنامه‌ریزی دولت برای تحول این حالت چیست؟ 

رضازاده با گفتن این که برنامه‌ریزی‌های دولت در حوزه سالمندی با دقت به حالت تغییرات جمعیتی سرزمین از برنامه سوم گسترش اغاز شده است، می‌گوید: «در برنامه سوم گسترش، آیین‌نامه اجرایی شورای ملی سالمندان توسط هیأت وزیران تصویب شد و شورای ملی سالمندان با دبیری سازمان بهزیستی کار خود را اغاز کرد. اکنون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رئیس شورای ملی سالمندان و معاون وزیر و ریاست سازمان بهزیستی سرزمین به‌گفتن دبیر این شورا ایفای نقش می‌کنند.»

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سرزمین با اشاره به ابلاغ سند ملی سالمندان در سال ۹۹، توضیح می‌دهد: «وزیر زمان تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در سال ۹۹ سند ملی سالمندان را ابلاغ کردند. سپس از آن به سراغ مطرح‌های بین‌المللی در کشورهایی که قبل از ما داخل حوزه سالمندی شده بودند، رفتیم و مطرح‌هایی که به طور موفق اجرا شده می بود را برای اجرا در سرزمین بومی‌سازی کردیم.» 

او یکی از این مطرح‌های موفق را شهر دوستدار سالمند نقل می‌کند: «در سال ۹۶ اطلاعات شهر دوستدار سالمند بومی‌سازی شد و در سال ۹۸ به طور پایلوت در استان اصفهان و در ۵ محله این شهر به اجرا درآمد یقیناً سپس از مدتی گسترش اشکار کرد.

مجری این مطرح موفق، دانشگاه هنر اصفهان می بود.» به حرف های رضازاده در مهر ۱۴۰۲ سند ملی شهر دوستدار سالمند به طور ملی تدوین و توسط وزیر زمان تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه شورای ملی سالمندان ابلاغ شد و علاوه بر اصفهان ۹ شهر دیگر هم به مطرح اضافه می‌شود. سال ۱۴۰۳ هم ۹ شهر و امسال نیز ۶ شهر دیگر به مطرح اضافه شده است. اکنون در مراکز ۱۶ استان سرزمین مطرح شهر دوستدار سالمند در حال اجراست.

رضازاده می‌گوید: «از آنجا که زیر ساخت‌های‌مان در حوزه کاربری و مبلمان شهری تا این مدت استانداردهای ملزوم را ندارد، در مطرح شهر دوستدار سالمند بر مناسب‌سازی محیطی پافشاری شده است. به جای این که بخواهیم شهر را دوستدار سالمند کنیم، محله به محله عمل می‌کنیم. یعنی بر پایه نیازهای سالمندان هر محله و ابعاد بین‌المللی مطرح، محلات را با پشتیبانی خود سالمندان دسترس‌پذیر می‌کنیم تا بتوانند به گفتن افراد فعال در سرزمین دوره سالمندی مساعد را توانایی کنند.» 

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سرزمین با گفتن این که پیش‌نویس لایحه حمایتاز حقوق سالمندان را آماده کرده‌ایم، می‌گوید: «برای این که سند ملی سالمندان از پشتوانه قانونی و حقوقی محکمی برخوردار باشد، این پیش‌نویس آماده شده است. مرحله های آن در حال طی شدن است و امیدواریم این پیش‌نویس مصوب شود تا سند ملی سالمندان پشتوانه قانونی و حقوقی داشته باشد. این چنین پیمایش ملی سالمندان را به طور پایلوت در استان‌های تهران و البرز انجام داده‌ایم و در حال پیش‌بینی بودجه و آماده‌سازی تمهیدات هستیم تا ان‌شاءالله اولین پیمایش ملی سالمندان ایران اجرا شود.» 

توانمندسازی سالمندان با مطرح بهزیست محله

مطرح بهزیست محله یک ایده خلاقانه و یک مطرح متخصص محور است که با منفعت گیری از ظرفیت‌های محلی و در قالب رویکردهای اجتماع محور اجرا می‌شود، رضازاده با اشاره به این مطرح توضیح می‌دهد: «با منفعت گیری از توان و پتانسیل و ظرفیت خبرگان محلات، تلاش در توانمندسازی سالمندان محلات داریم تا برای ورود جمعیت سالمندی آماده باشند.

از نیروهای بازنشسته و فرزانگان متخصص منفعت گیری می‌کنیم و مدارس را به گفتن مراکز مهر و او مباحثه در اختیار سالمندان قرار می‌دهیم که بتوانند وجود فعالی در جامعه داشته باشند.» او با گفتن این که در زیاد تر برنامه‌ها به جستوجو این هستیم که دولت به گفتن راهبر و تسهیل‌گر کار را مدیریت کند، می‌گوید: «دانش را از دیگر کشورها داخل و بومی‌سازی می‌کنیم یقیناً مطرح‌های خلاقانه و ایده‌های نوآورانه‌ای هم در کشورمان داریم که از آن‌ها هم منفعت گیری می‌کنیم.

اگر بتوانیم از پتانسیل نسل نقره‌ای منفعت گیری کنیم و مدیریت منبع های و شراکت و هم‌افزایی قسمت دولتی و غیردولتی را داشته باشیم و اندوخته‌گذاران کشورمان در این حوزه ورود کنند و از طرف دیگر همه دستگاه‌های عضو شورای ملی سالمندان در زمان و زمان مناسب تدبیرها ملزوم را برای تحقق سند ملی انجام بدهند، مسلماً مدیریت بهتری در روبه رو و ورود به جمعیت سالمندی خواهیم داشت. اما اگر برای دستگاه‌های متولی و قسمت خصوصی حساس‌سازی ملزوم اتفاق نیفتد و نتوانیم شراکت حداکثری داشته باشیم و بموقع و مؤثر مدیریت کنیم، امکان پذیر با چالش بزرگی در حوزه سالمندی روبه رو شویم.» 

رضازاده با اشاره به فعالیت سالمندان در برخی کشورها همانند ژاپن تا سن ۹۰ سالگی پافشاری می‌کند: «باید حساسیت‌های اجتماعی نسبت به سالمندی بالا برود، چون یک نوشته اجتماعی است. اگر مواظب نباشیم با روزی روبه رو خواهیم شد که تخت‌های بیمارستانی پر از سالمند می‌شود یا نیروی کار فعال نداریم و همه سالمندان بازنشسته، خانه‌نشین و دچار انزوا و افسردگی می باشند.

در صورت وجود این شرایط هزینه‌های دولت هم افزایش اشکار می‌کند و مشکلات بی‌شمار معیشتی، درمانی و… تشکیل می‌شود. اما اگر از امروز برنامه‌ریزی فرهنگ کار و فعالیت و تداوم فعالیت اجتماعی در جامعه را برای سالمندان نهادینه کنیم تا آن‌ها همانند تعداد بسیاری از کشورهای پیشرفته در جامعه وجود فعالی داشته باشند از مشکلات تعداد بسیاری در آینده کاسته خواهد شد.» 

طرحی برای توانمندسازی زنان سالمند تنها

بخشی از سالخوردگان ایران را زنان راه اندازی خواهند داد و سالخوردگی در ایران به سمت زنانه شدن پیش می‌رود. زنانی که امکان پذیر هیچ زمان ازدواج نکرده باشند. رضازاده دراین باره می‌گوید: «با دقت به زنانه شدن سالمندی در سرزمین، سپس از این که یک دوره مطرح توانمندسازی زنان سالمند تنها را به طور آزمایشی در شش استان سرزمین اجرا کردیم، از سال قبل نیز در ۱۷ استان مطرح توانمندسازی زنان سالمند تنها را در دستور کار قرار داده‌ایم و با اجرای آن ۵۱ هزار نفر را شناسایی کرده‌ایم. در حال برنامه‌ریزی هستیم تا امسال ان‌شاءالله ادامه این مطرح را اجرا کنیم و آن را گسترش دهیم.» 

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سرزمین با گفتن این که برای اولین‌بار در خاورمیانه الگوی یکسان مراقبین رسمی تهیه شده است، می‌گوید: «الگوی یکسان مراقبین رسمی را به گفتن یک شغل قابل احترام و قابل تکریم و رسمی در سرزمین آماده کرده‌ایم. الگو و محتوای آموزشی و سپس فرآیندهای مربوط به این که مراقبین شغل باشد در دستور کار قرار گرفته تا این مطرح که برای آینده سالمندی سرزمین مؤثر است را بتوانیم به گفتن یکی از شغل‌های مهم و رسمی سرزمین اجرا کنیم.»