رمز ارزها در ایران نه به طور رسمی قانون‌گذاری شدند و نه متولی مشخصی دارند. فعالان این حوزه هم در سال‌های تازه مدام با نگاه محدودکننده نهادهای اقتصادی سرزمین دست‌و‌پنجه نرم کردند. با این حال در چند روز تازه اقبال و دقت مسئولان بازار اندوخته به کریپتو و بلاکچین افزایش یافته و از راه‌اندازی صندوق‌های قابل خرید وفروش مبتنی بر رمزارز  و توکن مبتنی بر کالاها به گفتن یک رمزدارایی تازه خبر خواهند داد. هر چند کارشناس‌ها و فعالان، ورود نهادهای رسمی را به حوزه رمزارز قدم مثبتی می‌دانند، اما به باور آن‌ها باید از رویکرد سلبی، ساختارهای سنتی و محدودیت‌های بازار اندوخته در این عرصه پیشگیری کرد.

نگرانی فعالان 

در شرایطی که بازار رمزارزها در سرزمین با چالش‌های بسیاری از جهت نبوده است قانون، عدم سیاست‌گذاری و محدودیت‌های نهادهای ناظر دچار است، بورس کالای ایران با ورود به حوزه بلاک‌چین در قالب دو مطرح نوآورانه، قدم‌های عملیاتی برای تشکیل بستری امن، قانون‌مند و قابل مطمعن برای اندوخته‌گذاران برداشته است. «جواد جهرمی»، مدیر عامل بورس کالا در هفته قبل از راه‌اندازی بازار ابزارهای مالی مبتنی بر رمزدارایی‌ها و توکن‌ با پشتوانه گواهی سپرده کالایی در سال جاری خبر داد.

«معین محمدی‌پور»، مدیر مطالعات اقتصادی و امور بین‌الملل بورس کالا هم معارفه صندوق‌های قابل خرید وفروش مبتنی بر رمزارز و راه‌اندازی توکن مبتنی بر کالا با زعفران را دو رویکرد امسال خبرداد. فعالان و کارشناسان این حوزه ورود نهادهای رسمی به حوزه رمزارزها را در صورت تشکیل ابزارهای نوآورانه و تطبیق با تغیرات جهانی، قدم مثبتی می‌دانند. با این حال آن‌ها اعتقاد دارند که برخورد فقطً سلبی با فناوری‌های مالی، به عقب‌ماندگی منجر خواهد شد.

«سهند حمزه‌ای»، مدیر عامل آبان تتر در او گفت‌و‌گو با دیجیاتو در این باره توضیح می‌دهد: «صرف راه‌اندازی صندوق کریپتویی در بورس، لزوماً به افت هزینه معامله های، تسهیل فرایندها یا ترقی امنیت منجر نمی‌شود. حقیقت این است که ابزارهای حاضر در بازار کریپتو، سال‌ها است این نیازها را جواب داده‌اند. صندوق کریپتویی در بورس تنها در صورتی سودمند خواهد می بود که ساختار اجرایی آن با اقتضائات بازار رمزارز طراحی شود؛ نه با الگوهای سنتی و محدودکننده بازار اندوخته ایران. توکنایز کردن کالاهای فیزیکی همانند زعفران یا فلزات، ظرفیت بالایی برای گسترش معامله های ۲۴/۷، دسترسی گسترده‌تر و افت اصطکاک‌های بازار دارد.»

به حرف های حمزه‌ای توانایی نشان داده که سیاست‌گذاری‌های سازمان بورس، عمدتاً محدودکننده است؛ از دامنه نوسان گرفته تا ساعات معاملاتی و مجوزدهی محدود به بازیگران: «اگر همین نگاه بخواهد به بازار کریپتو هم تعمیم یابد، به گمان زیادً نتیجه‌ای جز افت جذابیت و کارایی این ابزارها نخواهد داشت.» 

«صالح خواجه دلوئی»، مدیرعامل هیتوبیت و نایب رئیس کمیسیون رمز دارایی انجمن فین‌تک هم نسبت به رویکرد بورس کالا به رمزارزها ابراز نگرانی می‌کند و معتقد است که دقت دولت یا مسئولان بورسی به رمز ارزها برای تشکیل جذابیت در بازار اندوخته است. 

او در ادامه به دیجیاتو توضیح می‌دهد: «نبوده است متولی و قانون‌گذاری اشکار برای صرافی‌های رمز ارز و کسب‌و‌کارهای این حوزه، هم به مشاغل و هم مردم صدمه بسیاری در سال‌های تازه داخل کرده است. به همین علت هر مطرح و برنامه معطوف به این حوزه ایرادات جدی و اساسی دارد. حتی اگر این برنامه تازه بورس کالا برای رمز ارزها هم به درستی اجرا و استقبال خوبی هم از آن شود، مقطعی است و از نظر من، مسئولان دید بلند مدتی به این نوشته ندارند.»

خواجه دلوئی این چنین به تعدد رگولاتور در حوزه رمزارز از بانک مرکزی گرفته تا وزارت اقتصاد اشاره و نقل می‌کند که اولین حمایتو دقت جدی به  بازار رمزارزها باید از بین بردن چالش‌ها و به رسمیت شناختن صرافی‌ها باشد. در نتیجه این کار، کسب‌وکارها هم مدل‌های دلنشین‌تری برای تامین مالی از طریق دارایی‌های گوناگون نظر خواهند داد.

زمان یا تهدید؟

با وجود نگرانی فعالان رمزارزها از رویکرد سازمان بورس به این دارایی‌ها به نظر می‌رسد که مسئولان این نهاد هم فهمید جذابیت این حوزه برای مردم شده‌اند و به همین علت در دوران پساجنگ بر رمزارزها متمرکز شده‌اند تا بتوانند از این طریق بازار اندوخته را  دلنشین و پررونق کنند.

برسی برخی پلتفرم‌های صندوق‌های اندوخته‌گذاری هم این نوشته را تایید می‌کند و به حرف های آن‌ها اکنون و با دقت به شرایط نامساعد اقتصادی، تمایل اشخاص حقیقی و حقوقی و صندوق‌ها به اندوخته‌گذاری در صندوق‌های طلا یا درآمد ثابت افزایش یافته است.

این چنین این روزها بهترین زمان برای راه‌اندازی صندوق‌های رمزارزی از جمله بیت‌کوین به نظر می‌رسد. «محمد قاسمی»، مدیر عامل مزدکس علاوه بر این مطالب به دیجیاتو توضیح می‌دهد: 

«صندوق‌های طلا یا درآمد ثابت هم چنان مورد استقبال مردم می باشند و مطابق مدل‌های جهانی هم این دو دارایی را می‌توان مبتنی بر توکن‌سازی منفعت گیری کرد. به علت تعطیلی بورس در دوران جنگ ۱۲ روزه، نقدینگی صندوق‌های طلا و درآمد ثابت به شدت افت اشکار کرد. در روبه رو صندوق‌های مبتنی بر توکن یا رمزارزها هیچ زمان در نقدشوندگی دچار چالش نمی‌شوند؛ چون توکن‌سازی از سیستم سپرده‌گذاری و بانکی جدا می‌شود که به جذب نقدینگی خرد در بازار اندوخته پشتیبانی خواهد کرد.»

او تمرکز مسئولان بورسی بر راه‌اندازی بازارهای مالی مبتنی بر رمزارز و توکن را در راستای افزایش جذابیت بازار اندوخته می‌داند و می‌گوید: «به نظر می‌رسد که دولت با راه‌اندازی صندوق مبتنی بر رمزارز تصمیم دارد تا بازار اندوخته را برای اندوخته‌گذاران دلنشین کند و تمایل رگولاتور به این نوشته می‌تواند برای بازار پشتیبانی‌کننده باشد. به دو علت، یکی این که نقدینگی بسیاری داخل این صندوق‌ها می‌شود و مشکلی از جهت نقدشوندگی هم ندارند. حتی این صندوق‌ها با چالش تعطیلی پنج‌شنبه و جمعه هم روبه رو نیستند. از طرف دیگر، این صندوق‌ها به پلتفرم‌های مدیریت ثروت یا بانکی هم متصل خواهد شد و این نوشته در جذب کاربران و پول تازه موثر خواهد می بود.»

به باور قاسمی، صندوق‌های مبتنی بر توکن به نسبت محدودیت‌ها و ریسک‌های داخلی و بین‌المللی کمتری دارند و خرید و فروش در این صندوق‌ها چندان متمرکز و وابسته به بازار اندوخته نیست. به عبارت دیگر، اندوخته‌گذاری در این مسیر نه کاملا همچون بورس متمرکز است و نه کاملا غیر متمرکز است بین پلتفرم‌ها که تحت تاثییر قطع یا اختلال اینترنت قرار بگیرد.

مدیر عامل مزدکس در ادامه سخن بگویید‌های خود با اشاره به اقبال و دقت رگولاتوری به گسترش ورود رمزارزها و دارایی‌های دیجیتال به بازار اندوخته، می‌گوید: «سازمان بورس در راستای راه اندازی بازار رمزارزها باید یک بازنگری در نگاه به این دارایی انجام دهد و این  بازار را نباید مبتنی بر نگاه سنتی و محدودیت‌های دامنه نوسان، حجم مبنا، تمرکز احراز هویت فقط در سجام و یا ورود پول فقط از طریق ریال بدون دقت به رمز ریال یا دیگر کریپتوها راه اندازی کند.»

او این چنین معتقد است که با راه‌اندازی توکن مبتنی بر زعفران، مردم می‌توانند به طور هفت در ۲۴ (هفت روز هفته و ۲۴ ساعت روز) و از طریق تسویه آنی اندوخته‌گذاری کنند و این نوشته هم با استقبال روبه رو خواهد شد و هم معامله های در این بستر رونق می‌گیرد. با این حال، نمی‌توان بلاتکلیفی حاکمیت در روبه رو با رمزارزها را نادیده گرفت. 

تا این مدت نگاه یکپارچه‌ای بین نهادهای تصمیم‌گیر وجود ندارد و بانک مرکزی با رویکرد سلبی، عملاً تعداد بسیاری از فعالیت‌ها را محدود کرده است. در نتیجه، تا وقتی که موضع کلان سرزمین در روبه رو رمزارزها شفاف و هماهنگ نباشد، هر عمل اجرایی با ریسک بالای تداخل و ناکامی روبه رو خواهد شد.