به گزارش آفتاب شرق
سندرم دامپینگ (Dumping syndrome) یکی از عوارض شایع جراحی‌های معده است که به‌علت تخلیه سریع غذا از معده به روده کوچک رخ می‌دهد. این اختلال می‌تواند علائمی همانند تهوع، سرگیجه، تعریق، اسهال و کم شدن ناگهانی قند خون را به‌جستوجو داشته باشد. شدت علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد اما در زیاد تر موارد، با اصلاح رژیم غذایی و تحول سبک زندگی قابل‌کنترل است. در این مقاله از دیجیاتو سندرم دامپینگ را تعریف می‌کنیم و به بازدید علت، علائم، تشخیص و نحوه درمان آن و این چنین رژیم غذایی مناسب برای بهبود این سندرم می‌پردازیم.
سندرم دامپینگ چیست؟
سندرم دامپینگ مجموعه‌ای از علائم همانند اسهال، تهوع، سرگیجه یا خستگی بعد از صرف غذا است که به‌علت تخلیه سریع معده رخ می‌دهد. در این حالت، غذا، به‌اختصاصی قند، زیاد سریع از معده به دوازدهه (قسمت ابتدایی روده کوچک) منتقل می‌شود.
سندرم دامپینگ طبق معمولً در افرادی دیده می‌شود که عمل جراحی معده یا مری انجام داده‌اند اما می‌تواند به‌علت دیابت یا مصرف برخی داروها نیز تشکیل شود. علت مهم آن، کارکرد ناکافی یا نبوده است بنداره پیلور (Sphincter Pylore)، دریچه‌ای که بین معده و دوازدهه قرار دارد، است.
چه افرادی به سندرم دامپینگ مبتلا خواهد شد؟
سندرم دامپینگ طبق معمولً به‌گفتن یک عارضه بعد از جراحی‌های معده یا جراحی‌هایی که روی مری در محل اتصال آن به معده انجام خواهد شد، ابراز می‌کند. تخمین زده می‌شود که ۲۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که تحت جراحی معده قرار می‌گیرند، درجاتی از علائم این سندرم را توانایی کنند.
آخرین اخبار
- شرکتهای هوش مصنوعی چین برای مقابله با تحریمهای آمریکا متحد شدند_آفتاب شرق
- خط و نشان پلیس برای مالکان این خودروها_آفتاب شرق
- وزارت سرزمین متولی مجوزدهی به تاکسیهای اینترنتی_آفتاب شرق
- پیشنهاد های طب سنتی برای پیاده روی اربعین_آفتاب شرق
- درآمد ایرانسل در جنگ ۱۲ روزه ۱۰۰۰ میلیارد تومان افت یافت_آفتاب شرق
این حالت در بیمارانی دیده می‌شود که قسمت بزرگی از معده آنها تحت عمل‌هایی همانند گاسترکتومی (برداشتن معده) و اسلیو برداشته شده یا تحت جراحی بای‌بعد معده قرار گرفته‌اند که مسیر گوارش را تحول می‌دهد.
سندرم دامپینگ به‌علت بیماری قبلی
در موارد نادر، این سندرم امکان پذیر به‌علت ابتلا به برخی بیماری‌های گوارشی نیز رخ دهد. بیماری‌هایی همانند:
انواع و ابراز علائم سندرم دامپینگ
این سندرم ۲ نوع دارد که بر پایه زمان ابراز علائم دسته‌بندی خواهد شد:
سندرم دامپینگ زودرس: ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از صرف غذا اتفاق می‌افتد. این حالت ناشی از ورود سریع مایعات به روده بعد از تخلیه ناگهانی حجم بسیاری از غذا از معده است. به‌خصوص درمورد غذاهای شیرین، ورود محتویات پرفشار به روده کوچک علتکشیدگی سریع آن شده و جهت علائمی همچون اسهال اسمزی، اتساع روده کوچک، دردهای شکمی و افت حجم خون می‌شود.
سندرم دامپینگ دیررس: ۲ تا ۳ ساعت بعد از صرف غذا رخ می‌دهد. در این حالت، قند بیش‌ازحد داخل روده شده و سطح گلوکز خون را افزایش می‌دهد و علتترشح بیش‌ازحد انسولین از پانکراس می‌شود. این کار تبدیل کم شدن سریع قند خون شده که به آن هیپوگلیسمی حرف های می‌شود.
علائم سندرم دامپینگ بسته به نوع آن متفاوت است و از فردی به فرد دیگر تحول می‌کند. شایع‌ترین علائم سندرم دامپینگ زودرس عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- استفراغ کردن
- درد و گرفتگی شکمی
- متورم شدن شکم
- اسهال
- حس سیری یا نفخ شدید بعد از غذا
- تعریق
- سرگیجه
- سرخ شدن یا گرگرفتگی صورت و پوست
- تپش قلب یا ضربان نامنظم
علائم سندرم دامپینگ دیررس
- ضعف
- خستگی
- حس لرز و عرق سرد
- کم شدن قند خون (هیپوگلیسمی)
- گرگرفتگی و قرمز شدن پوست
- ازدست‌دادن تمرکز یا آشفتگی ذهنی (مه مغزی)
نزدیک به ۷۵ درصد افراد مبتلا به این سندرم، علائم نوع زودرس و ۲۵ درصد علائم نوع دیررس را توانایی می‌کنند. برخی نیز ترکیبی از هر ۲ نوع را دارند.
چرا سندرم دامپینگ رخ می‌دهد؟
در حالت طبیعی، غذا و مایعات بعد از ورود به معده مدتی در آن باقی می‌همانند و با اسید معده ترکیب خواهد شد. در این مرحله، تجزیه اولیه مواد غذایی صورت می‌گیرد و سپس غذا به روده کوچک منتقل شده و روال هضم ادامه می‌یابد.
این فرایند که به آن حرکات گوارشی معده حرف های می‌شود، تحت‌تأثیر عضلات، اعصاب و سیگنال‌های هورمونی انجام می‌شود که با هماهنگی یکدیگر زمان و نحوه تخلیه معده را تنظیم می‌کنند. اگر این سیستم دچار اختلال شود، این هماهنگی از بین رفته و فرایند تخلیه معده کنترل‌نشده می‌شود.
هرگونه تحول در شکل و ابعاد معده بر تاثییر جراحی می‌تواند کارکرد طبیعی آن را مختل کند. در افرادی که به دلایلی همانند چاقی تحت عمل جراحی معده قرار می‌گیرد، بخشی از معده یا در برخی موارد کل آن برداشته می‌شود. این افراد بعد از جراحی با عوارض بسیاری روبه رو خواهد شد که یکی از رایج‌ترین آنها سندرم دامپینگ است.
در سندرم دامپینگ، دریچه پیلور که در انتهای معده قرار دارد، یک دفعه باز شده و همه محتویات معده را قبل از تکمیل فرایند هضم، به روده کوچک تخلیه می‌کند. ورود حجم بسیاری از غذای نیمه‌هضم‌شده به روده کوچک علتمی‌شود که روده برای سازگاری با این حالت، مقدار بسیاری مایعات جذب کرده و هورمون‌های خاصی ترشح کند.
این چنین، اگر روده کوچک مقدار بسیاری قند را به‌صورت ناگهانی دریافت کند، امکان پذیر علت تحریک بیش‌ازحد سیستم گوارشی شود. در این شرایط، روده کوچک به پانکراس مطلب می‌دهد تا انسولین بیشتری برای تنظیم قند خون ترشح کند. این قضیه می‌تواند تبدیل افت ناگهانی قند خون (هیپوگلیسمی) شود که علائمی همانند سرگیجه، لرزش بدن و تپش قلب را به‌همراه دارد.
در سندرم دامپینگ، ازآنجاکه شدت عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش افزایش می‌یابد، زیاد تر افراد مبتلا دچار اسهال خواهد شد.
سندرم دامپینگ را چطور تشخیص خواهند داد؟
پزشک طبق معمولً این سندرم را بر پایه علائم بیمار تشخیص می‌دهد. این چنین، برخی آزمایش‌ها می‌توانند برای تشخیص ابتلا به این سندرم انجام شوند:
تست تحمل گلوکز خوراکی: این آزمایش مقدار قند خون را قبل و سپس از نوشیدن محلول گلوکز اندازه‌گیری می‌کند. این چنین مقدار هماتوکریت (تعداد گلبول‌های قرمز) را نیز اندازه‌گیری می‌کند. افزایش هماتوکریت بعد از نوشیدن گلوکز نشان‌دهنده حرکت حجم بسیاری از مایعات از خون به داخل روده‌ها است. افت قند خون یک تا ۳ ساعت سپس از آن، نشان‌دهنده سندرم دامپینگ دیررس است.
تست تنفس هیدروژن: این آزمایش مقدار هیدروژن حاضر در تنفس بیمار را بعد از نوشیدن محلول گلوکز اندازه‌گیری می‌کند. آزمایش تنفس مثبت برای هیدروژن نشان‌دهنده این است که گلوکز به‌خوبی در روده کوچک جذب نشده، چون حجم بسیاری از مواد غذایی به‌طور سریع داخل آن شده است.
اسکن تخلیه معده با رادیوایزوتوپ: در این آزمایش، بیمار وعده غذایی ساده حاوی ماده رادیواکتیو مصرف می‌کند و اسکنر خارجی با ردیابی آن، شدت تخلیه معده را اندازه‌گیری می‌کند.
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: در این آزمایش، پزشک با منفعت گیری از لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ که دوربین کوچکی به آن متصل است، داخل مری، معده و دوازدهه فرد را بازدید می‌کند. این آزمایش می‌تواند به شناسایی مشکلات ساختاری و دیگر علل احتمالی علائم فرد پشتیبانی کند.
رادیولوژی دستگاه گوارش فوقانی و بازدید روده کوچک: در این آزمایش، بیمار مایعی حاوی باریم می‌نوشد تا دستگاه گوارش در تصاویر اشعه ایکس آشکار‌تر دیده شود و انسداد یا دیگر مشکلات احتمالی اشکار شوند.
سندرم دامپینگ چطور درمان می‌شود؟
بهبود علائم سندرم دامپینگ شامل تحول رژیم تغذیه، مصرف دارو و در برخی موارد جراحی است. تعداد بسیاری از افراد مبتلا علائم خفیفی دارند که با تحول رژیم غذایی بهبود می‌یابد.
اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی
با اهمیت ترین عمل، تحول در نحوه غذا خوردن و رژیم غذایی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- غذای خود را در حالت نشسته بخورید.
- آب کافی بنوشید.
- به‌جای ۳ وعده بزرگ (صبحانه، ناهار، شام) ۵ تا ۶ وعده غذایی کوچک طی روز مصرف کنید.
- از نوشیدن مایعات تا ۳۰ دقیقه بعد از غذا خودداری کنید.
- پروتئین، فیبر و کربوهیدرات‌های پیچیده (همانند جو دوسر و برنج) بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- از مصرف قندهای ساده همانند قند سفید، آبنبات، شربت، نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی پرهیز کنید.
- تا حد امکان از مصرف لبنیات پرهیز کنید.
- غذای خود را با افزودن پکتین یا گوارگام (افزودنی‌های گیاهی غلیظ‌کننده) غلیظ‌تر کنید.
- به‌آرامی غذا بخورید و آن را خوب بجوید.
- غذاها و نوشیدنی های مجاز را در دمای متعادل میل کنید، چون دمای زیاد سرد و زیاد گرم علتتشدید علائم سندرم دامپینگ می‌شود.
دارودرمانی
در برخی موارد، پزشک اکتروتید استات را به‌صورت تزریقی تجویز می‌کند. این دارو با افت شدت تخلیه معده و مهار ترشح انسولین و دیگر هورمون‌های گوارشی، به افت علائم پشتیبانی می‌کند.
جراحی
اگر سندرم دامپینگ ناشی از جراحی‌های قبلی معده باشد و به دیگر درمان‌ها جواب ندهد، امکان پذیر نیاز به جراحی اصلاحی باشد. بااین‌حال، طبق معمولً راه‌حل جراحی در درمان این سندرم چندان پیروزی‌آمیز نیست.
برای بهبود سندرم دامپینگ چه غذاهایی بخوریم؟
در جدول زیر، مواد غذایی که افراد مبتلا به سندرم دامپینگ باید مصرف کنند و مواد غذایی که باید از مصرف آنها خودداری کنند، آورده شده است.
| مواد غذایی ملزوم | مواد غذایی که باید از مصرف آنها پرهیز شود |
| پروتئین: تخم‌مرغ، گوشت، مرغ، ماهی، آجیل و کره آجیل، لوبیا و حبوبات | شیرینی‌ها: کیک، آبنبات، غلات صبحانه بسته‌بندی‌شده، نوشیدنی‌های شیرین و دسر |
| چربی‌ها: کره، سس مایونز، سس سالاد، آووکادو، ماهی روغنی، آجیل و کره آجیل | لبنیات: شیر، خامه، ماست و پنیر |
| کربوهیدرات‌های پیچیده: غلات سبوس‌دار شیرین‌نشده، بلغور جو دوسر، نان، برنج و پاستا | کربوهیدرات‌های ساده: محصولات نان سفید، کراکر و چیپس، آبمیوه و شیرین‌کننده‌ها. |
| فیبر محلول: نخود، لوبیا، سیب، پرتقال، هویج، کلم‌بروکلی | نوشیدنی‌های پرکالری: شیک‌های تغذیه‌ای و مکمل‌های غذایی مایع |
خلاصه؛ سندرم دامپینگ و درمان آن
سندرم دامپینگ یکی از شایع‌ترین عوارض بعد از جراحی معده یا مری است که افراد در دوره بهبودی بعد از جراحی با آن روبه رو خواهد شد. گمان بسیاری وجود دارد که بلافاصله بعد از عمل، برخی از علائم این سندرم را توانایی کنید. خوشبختانه، زیاد تر موارد خفیف می باشند و طی چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابند. در این زمان، می‌توان با اصلاح رژیم غذایی علائم را کنترل کرد.
اگر در آینده تحت عمل جراحی قرار خواهید گرفت، بهتر است از قبل برای رژیم غذایی مناسب جهت پیشگیری از سندرم دامپینگ برنامه‌ریزی کنید. مواد غذایی موردنیاز را تهیه کرده و برنامه‌های غذایی مشخصی در نظر بگیرید.
اگر باوجود تغییرات غذایی، علائم بهبود نیافت، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند داروهایی را برای پشتیبانی به مدیریت این دوره تجویز کند.
سؤالات متداول
در موارد شدید، برخی افراد برای جلوگیری از علائم، از خوردن غذا پرهیز می‌کنند که می‌تواند تبدیل افت وزن شدید و سوءتغذیه شود.
در شرایط عادی، سندرم دامپینگ خطرناک یا تهدیدکننده زندگی نیست. در موارد شدید، این حالت می‌تواند تبدیل افت سریع وزن و کمبودهای تغذیه‌ای شود. اسهال مداوم و بدون درمان نیز می‌تواند تبدیل کم‌آبی بدن شود اما این عوارض طبق معمولً با مراقبت‌های شخصی قابل‌مدیریت یا پیشگیری می باشند. زیاد تر افراد علائم مقداری دارند که با گذشت زمان بهبود می‌یابند.
سندرم دامپینگ طبق معمولً موقتی است و به‌طور دائمی باقی نمی‌ماند. موارد خفیف‌تر ابتلا طبق معمولً در عرض ۳ ماه بهبود می‌یابند. در موارد شدیدتر، علائم امکان پذیر تا ۱۸ ماه نیز ادامه یابند. اصلاح رژیم غذایی با اهمیت ترین راه‌حل برای افت دوره نقاهت این سندرم است.
این سندرم طبق معمولً در افرادی رخ می‌دهد که جراحی معده یا مری انجام داده‌اند.
نزدیک به ۱ نفر از هر ۱۰ نفر که جراحی معده انجام خواهند داد، به این سندرم مبتلا می‌شود. این عارضه بعد از برخی جراحی‌ها شایع‌تر است، به‌اختصاصی: جراحی بای‌بعد معده (رایج‌ترین جراحی افت وزن) و گاسترکتومی کامل (برداشتن کل معده) در قیاس با گاسترکتومی جزئی (برداشتن بخشی از معده).
اگر علائم سندرم دامپینگ شدید باشد و باوجود اصلاح رژیم غذایی ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید. افت وزن غیرعمدی، ضعف و سرگیجه مداوم، اسهال شدید، علائم کم‌آبی بدن، افزایش ضربان قلب، تعریق شدید و حس ضعف ناگهانی بعد از غذا خوردن از نشانه‌هایی می باشند که نیاز به بازدید پزشکی دارند.
دسته بندی مطالب
اخبار سلامتی
