کارکرد بهینه موتور ماشین به دو عامل مهم ترکیب صحیح سوخت و هوا و تنظیم دقیق زمان جرقه‌زنی بستگی دارد. کامپیوتر ماشین (ECU) برای دستیابی به این مقصد، به اطلاعاتی از سنسورهای گوناگون ازجمله سنسور اکسیژن نیاز دارد. این سنسور با اندازه‌گیری مقدار اکسیژن در گازهای خروجی اگزوز، به ECU پشتیبانی می‌کند نسبت صحیح سوخت و هوا را تنظیم کند تا از انتشار کردن آلودگی بیش‌ازحد و مصرف سوخت بالا جلوگیری شود. علائم خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند مشکلات بسیاری را برای ماشین تشکیل کند. در این نوشته دیجیاتو به عوامل و نتایج خرابی سنسور اکسیژن خواهیم پرداخت. این چنین راه تست سنسور اکسیژن را برای شما شرح می‌دهیم.

سنسور اکسیژن چیست؟

سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی است که نسبت اکسیژن سوخته‌نشده در اگزوز را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات آن را به ECU می‌فرستد. این اطلاعات برای تعیین نسبت بهینه هوا به سوخت اهمیت بالایی دارد و ضمانت‌کننده کارکرد صحیح موتور و کنترل آلایندگی ماشین است. درصورت خرابی، سنسور نمی‌تواند این نسبت را به‌درستی گزارش کند که تبدیل مصرف سوخت زیاد تر، افزایش آلایندگی و حتی صدمه به قطعات دیگر همانند مبدل کاتالیزوری می‌شود.

خودروها حداقل یک سنسور اکسیژن قبل از مبدل کاتالیزوری و یک سنسور در هر اگزوز دارند. تعداد دقیق آن‌ها بستگی به سال تشکیل، سازنده، مدل و نوع موتور ماشین دارد. مدل‌های قدیمی طبق معمولً چهار سنسور اکسیژن دارند.

دلایل خرابی سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن یک قطعه مصرفی با عمر اشکار است، اما عوامل زیر می‌توانند علتخرابی زودهنگام آن شوند:

• افزایش بیش‌ازحد دمای گازهای آلاینده: اگر دمای گازهای خروجی از موتور از حد مجاز فراتر رود، به این قطعه الکترونیکی حساس صدمه می‌رسد.
• تجمع رسوب و آلاینده‌ها: بنزین بی‌کیفیت (با کربن زیاد) یا نشتی مایعات ماشین (همانند سیلیکات ناشی از نشت مایع خنک‌کننده یا فسفر ناشی از مصرف بیش‌ازحد روغن) می‌تواند علتتجمع رسوب روی سطح سنسور شود و کارکرد آن را مختل کند.
• خرابی واشر منیفولد اگزوز: خرابی این واشر علتتماس مستقیم سنسور با حجم بالایی از گازهای آلاینده شده و به آن صدمه می‌رساند.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

تشخیص به‌موقع خرابی سنسور اکسیژن برای جلوگیری از صدمه‌های زیاد تر و هزینه‌های اضافی الزامی است. نشانه‌های رایج خرابی این سنسور عبارت هستند از:

• روشن شدن چراغ چک موتور: این اولین و جدی‌ترین نشانه است که نیاز به دیاگ زدن برای تشخیص دقیق مشکل دارد.
• افزایش ناگهانی مصرف سوخت: خرابی سنسور علتمی‌شود نسبت سوخت و هوا به‌درستی تنظیم نشود و موتور سوخت بیشتری مصرف کند (تا ۴۰ درصد افزایش مصرف).
• خروج دود تیره و غلیظ با بوی بد از اگزوز: این نشانه ناشی از احتراق ناقص و سوختن بنزین اضافی است که می‌تواند بوی نامطبوعی همانند به «تخم مرغ گندیده» (به علت تشکیل دی‌اکسید گوگرد) تشکیل کند.
• افت کارکرد موتور و ریپ زدن: به هم خوردن نسبت سوخت و هوا، راندمان احتراق را افت داده و علتکارکرد نامنظم موتور، مکث یا از دست دادن قوت می‌شود.
• سروصدای غیرعادی موتور: امکان پذیر صداهایی همانند ضربه، دنگ دنگ یا تق تق (ناشی از شل شدن اتصالات) از موتور شنیده شود که به‌علت مخلوط سوخت و هوای نامناسب است.
• صدمه دیدن کاتالیست: افزایش دمای موتور و گازهای آلاینده به‌علت خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند به مبدل کاتالیزوری صدمه جدی داخل کند.
• گاز نخوردن ماشین: ECU در تنظیم زمان دقیق جرقه‌زنی دچار مشکل می‌شود و ماشین به درستی شتاب نمی‌گیرد.
• بالا بودن دور موتور در حالت درجا: امکان پذیر ECU حالت ماشین را نادرست تشخیص دهد و دور موتور را در حالت درجا بالاتر از حد عادی (نزدیک به ۱۰۰۰ دوربردقیقه) نگه دارد.
• رد شدن در تست معاینه فنی: به‌علت افزایش مقدار آلاینده‌های خروجی از اگزوز.
• هشدار خرابی مدار گرمایشی ماشین: این هشدار نیز می‌تواند نشانه‌ای از کارکرد نادرست سنسور اکسیژن باشد.

معاوضه سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن قابلیت تعمیر ندارد (مگر در موارد شل شدن اتصالات) و درصورت تشخیص خرابی، باید معاوضه شود.

• عمر سودمند: برای خودروهای تازه، طبق معمولً بین ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر و برای خودروهای مدل پایین‌تر یا پرکارکرد، نزدیک به ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر است.
• معاوضه هم‌زمان: اگر یکی از سنسورها خراب شد، به گمان زیادً بقیه نیز به آخر عمر خود نزدیک می باشند و بهتر است همزمان معاوضه شوند.
• مکان معاوضه: این قطعه طبق معمولً در مسیر اگزوز قرار دارد و برای معاوضه آن باید به تعمیرگاه مراجعه کنید.

پیشگیری از خرابی

• مراجعه به تعمیرکار متخصص: برای تعمیر خودروی خود به تعمیرگاه‌های متخصص مراجعه کنید.
• انجام سرویس دوره‌ای: برنامه تعمیر و سرویس دوره‌ای ماشین که توسط سازنده پیشنهاد شده را انجام دهید.
• رسیدگی سریع به مشکلات: هیچ زمان رسیدگی به علائم مشکل‌ساز را به تعویق نیندازید.
• منفعت گیری از قطعات باکیفیت: یقین شوید که تعمیرکار از قطعات اصل و باکیفیت برای جایگزینی منفعت گیری می‌کند.

همانند‌ساز سنسور اکسیژن چیست؟

همانند‌ساز سنسور اکسیژن نوعی جانشین ثانویه برای سنسور اکسیژن است که سیگنال‌های همانند‌سازی را برای برسی و منفعت گیری در خارج از جاده فراهم می‌کند.

روش تست سنسور اکسیژن چطور است؟

برای تست سنسور اکسیژن، چند راه پیش‌روی شما است. یقیناً باید دقت داشته باشید که برای تست سنسور اکسیژن به پشتیبانی یک مکانیک حرفه‌ای و این چنین ابزارهای او نیاز خواهید داشت.

روش اول، منفعت گیری از دستگاه دیاگ

این روش، دقیق‌ترین روشای است که با منفعت گیری از آن می‌توانید سنسور اکسیژن را تست کنید. درصورتی‌که این سنسور مشکل داشته باشد، خطایی تحت گفتن خطای سنسور اکسیژن روی دستگاه دیاگ به نمایش درخواهد آمد. این چنین یک سنسور اکسیژن سالم باید در حالت کارکرد آرام موتور، ولتاژی بین ۰.۱ الی ۰.۹ ولت داشته باشد. درصورتی‌که سنسور اکسیژن این چنین ولتاژی را نشان ندهد، می‌توان با مطمعن او گفت که سنسور خراب شده است.

روش دوم، منفعت گیری از دستگاه مولتی‌متر یا ولت‌متر

اگر دستگاه دیاگ در دسترس شما قرار ندارد، می‌توانید از یک ولت‌متر یا مولتی‌متر برای سنجش ولتاژ سنسور اکسیژن منفعت گیری کنید. اگر مقدار ولتاژ سنسور بین ۰.۱ الی ۰.۹ درحال تحول باشد، می‌توان مطمعن داشت که سنسور سالم است.

روش سوم، بازدید ظاهری

در مواقعی که هیچ دستگاهی برای تست در دسترس شما قرار ندارد، می‌توانید از روش بازدید ظاهری منفعت گیری کنید. وجود دوده سیاه و خشک روی سنسور و این چنین رنگ سفید یا رنگ گچی سنسور، نشان‌دهنده خرابی آن می باشند.

در حالت استاندارد، یک سنسور اکسیژن باید روشن و تمیز باشد.

روش چهارم، منفعت گیری از دستگاه تست سنسور اکسیژن

برخی تعمیرگاه‌های حرفه‌ای، به دستگاه‌های تست اختصاصی سنسور اکسیژن تجهیزمی باشند. این دستگاه‌ها با اندازه‌گیری دقیق ولتاژ خروجی سنسور اکسیژن، سلامت یا عدم سلامت آن را اشکار می‌کند.

کلام پایانی

اگر هر یک از علائم خرابی سنسور اکسیژن را مشاهده کردید، بهتر است برای جلوگیری از صدمه‌های زیاد تر و افزایش هزینه‌ها در اسرع زمان به تعمیرگاه مراجعه کنید. این سنسور نقش مهمی در سلامت ماشین و این چنین کارکرد صحیح آن دارد.

باید به این نوشته دقت داشته باشید که ابراز خطاهای الکتریکی در دیگر قطعات ماشین، تبدیل تضعیف سنسور اکسیژن خواهد شد. این قضیه از جنبه فرد دیگر نیز قابل پیگیری است، چرا که وجود یک سنسور اکسیژن معیوب در ماشین، تأثیر منفی بر کارکرد دیگر قطعات همچون دریچه گاز و کوئل‌ها می‌گذارد.

بهترین راه برای نگه داری مطمعن از کارکرد صحیح سنسور اکسیژن و دیگر قطعات الکترونیکی ماشین، بازدید دقیق آن‌ها با منفعت گیری از دستگاه دیاگ است. بهتر است تا در سرویس‌های دوره‌‌ای یا به‌صورت فصلی، ماشین را توسط یک دستگاه دیاگ مورد بازدید قرار دهید و از کارکرد صحیح آن مطمعن حاصل کنید.

سؤالات متداول