حتماً شما هم شنیده‌اید که ویتامین‌ها از ارکان مهم سلامت بدن می باشند و افتآن‌ها می‌تواند تأثیرات جدی بر کارکرد طبیعی بدن بگذارد. فراهم ویتامین‌های مورد نیاز، برای همه افراد جامعه الزامی است، اما در برخی از گروه‌ها، این نیاز اهمیت و فوریت بیشتری اشکار می‌کند. افرادی که با بیماری‌های خاص دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بیشتر از دیگران به این ترکیبات حیاتی نیاز دارند؛ چراکه ویتامین‌ها می‌توانند به آن‌ها در فراهم نیازهای روزانه‌ بدن و این چنین در کنترل و مدیریت علائم بیماری پشتیبانی کنند. یکی از این بیماری‌ها، پارکینسون است. در این مقاله هم با ماهیت و علائم بیماری پارکینسون آشنا خواهید شد و هم با ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که امکان پذیر در روال بهبود کیفیت زندگی این بیماران نقش مؤثری ایفا کنند.

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که به‌مرور زمان کارکرد سیستم عصبی مرکزی را مختل می‌کند. این بیماری طبق معمولً در سنین بالا ابراز می‌یابد و در طویل مدت علتکاهش کنترل فرد بر حرکات عضلانی می‌شود. افراد مبتلا به پارکینسون امکان پذیر با کندی حرکت، لرزش‌های غیرارادی (رعشه) و سفتی عضلات روبه رو شوند که انجام فعالیت‌های روزمره را برای آن‌ها دشوار می‌سازد.

علائم بیماری پارکینسون تنها به جنبه‌های حرکتی و جسمانی محدود نمی‌شود. تعداد بسیاری از بیماران، به‌اختصاصی در مرحله های گسترش یافتهتر بیماری، دچار مشکلات روانی همانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب نیز خواهد شد. این چنین در برخی موارد، این بیماری با علائم شناختی نظیر افت تمرکز، زوال عقل و اختلال در کارکرد حواس همراه است که می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.

پارکینسون جزو بیماری‌های چندعاملی به حساب می اید؛ به این معنی که ابراز آن طبق معمولً نتیجه‌ تعامل عوامل ژنتیکی و محیطی است، نه یک عامل منفرد. هرچند تا بحال درمان قطعی برای این بیماری اشکار نشده است، اما می‌توان با اتخاذ راه حلهایی از پیشرفت آن جلوگیری کرد یا شدت علائم را افت داد. یکی از راهکارهای مؤثر در این عرصه، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی است که بتواند نیازهای خاص بدن بیماران مبتلا به پارکینسون را فراهم کند. اما این سوال نقل می‌شود که کدام ویتامین‌ها در این رژیم غذایی نقش کلیدی دارند؟

خانواده ویتامین ب

ازجمله ویتامین‌هایی که می‌توانند در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون نقش داشته باشند، ویتامین‌های گروه B می باشند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف منظم این ویتامین‌ها می‌تواند تأثیر مثبتی بر طول عمر و کارکرد عصبی این بیماران داشته باشد. نان‌های سبوس‌دار، غلات غنی‌شده و تخم‌مرغ از منبع های غنی و در دسترس برای فراهم ویتامین‌های گروه B به‌شمار می‌آیند.

یکی از با اهمیت ترین اعضای این خانواده، ویتامین B12 است. این ویتامین با افت سطح هموسیستئین در پلاسما، به بهبود کارکرد بافت عصبی مغز پشتیبانی می‌کند و جهت انتقال بهتر مطلب‌های عصبی در بدن می‌شود. منبع های مهم ویتامین B12 شامل محصولات لبنی و گوشت قرمز است. ازاین‌رو، افرادی که رژیم‌های گیاه‌خواری را جستوجو می‌کنند باید نسبت به سطح این ویتامین در بدن خود حساس باشند و در صورت لزوم، از مکمل‌های غذایی منفعت گیری کنند.

تأثیر مثبت گروه ویتامین B تنها به ویتامین B12 محدود نمی‌شود. تحقیقات تازه نشان خواهند داد که ویتامین B3 نیز می‌تواند به‌گفتن یک مکمل تخصصی برای بیماران مبتلا به پارکینسون مؤثر باشد. این ویتامین با بهبود کارکرد میتوکندری و تنظیم سوخت‌وساز سلول‌های عصبی، به افت علائم بیماری پشتیبانی می‌کند. هرچند این مطالعات تا این مدت در مرحله های ابتدایی می باشند، اما نتایج اولیه امیدبخش به نظر می‌رسند و امکان پذیر در آینده به گزینه‌ای مؤثر در درمان‌های حمایتی تبدیل شوند.

این چنین برخی تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که بیماران مبتلا به پارکینسون زیاد تر دچار کمبود ویتامین B12 و B7 می باشند. مصرف مکمل‌های این دو ویتامین می‌تواند در افت برخی از عوارض بیماری مؤثر واقع شود و به بهبود حالت عمومی این بیماران پشتیبانی کند.

پارکینسون و باکتری‌های روده

در پژوهشی که به‌تازگی در دانشگاه ناگویای ژاپن انجام شده، اشکار شده است که ترکیب جمعیت میکروبی روده در افراد مبتلا به پارکینسون با افراد سالم تفاوت چشمگیری دارد. بر پایه این تحقیق، در سیستم گوارشی مبتلایان به پارکینسون، افتنوعی باکتری مشاهده می‌شود که مسئول سنتز برخی از ویتامین‌های گروه B است؛ ازجمله ویتامین B7 و ویتامین B3. نتایج این مطالعه نیز بر نقش مثبت ویتامین‌های گروه B در پیشگیری و مدیریت بیماری پارکینسون پافشاری دارد.

ویتامین‌های گروه B از جنبه‌های مختلفی با گمان ابتلا به پارکینسون مرتبط‌اند. یکی از عملکردهای کلیدی این گروه ویتامین‌ها، حفاظت از یکپارچگی دیواره‌ داخلی روده است؛ امری که از نفوذ سموم به جریان خون جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که یکی از نشانه‌های پارکینسون، نازک شدن و تخریب پوشش داخلی روده است. در این چنین شرایطی، سموم داخل خون خواهد شد، اعصاب اطراف دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار خواهند داد، جهت فعال‌سازی سلول‌های ایمنی در مغز خواهد شد و می‌توانند عرصه‌ساز التهاب‌های مزمن عصبی شوند. مصرف ویتامین‌های B7 و B3 می‌تواند به تحکیم سد روده‌ای، افت این صدمه‌ها و حتی پیشگیری از ابراز بیماری پشتیبانی کند.

علاوه‌براین، ویتامین B6 نیز یکی دیگر از اعضای مهم این خانواده است که در افت علائم بیماری پارکینسون نقش قابل‌توجهی دارد. این ویتامین پیش‌ساز مهم دوپامین—یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم در مغز—است؛ ماده‌ای که سطح آن در مغز افراد مبتلا به پارکینسون به‌طور محسوسی افت می‌یابد. این چنین، مصرف B6 می‌تواند به افت افسردگی و اختلالات خلقی که از عوارض رایج این بیماری می باشند، پشتیبانی کند.

ویتامین ث

بر پایه منبع های علمی معتبر، ویتامین C نیز ازجمله ویتامین‌های مؤثر در مدیریت بیماری پارکینسون به حساب می اید. این ویتامین با داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی می‌تواند به‌طور مؤثری غلظت رادیکال‌های آزاد در بافت‌های عصبی را افت دهد. افت این مولکول‌های مخرب به افت صدمه‌های سلولی و التهابات بافتی در سیستم عصبی پشتیبانی می‌کند و گمان ابراز صدمه‌های اکسیداتیو ناشی از بیماری پارکینسون را تا حد بسیاری افت می‌دهد.

ویتامین C نه‌تنها در افت علائم این بیماری نقش دارد، بلکه می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به پارکینسون در افراد مستعد نیز مؤثر باشد. خوشبختانه این ویتامین به‌وفور در میوه‌ها و سبزیجات تازه یافت می‌شود و فراهم روزانه‌ آن طبق معمولً دشوار نیست. موادی همانند مرکبات، اسفناج، فلفل دلمه‌ای، کیوی و آناناس از منبع های غنی و قابل‌دسترس ویتامین C می باشند که می‌توان به‌راحتی آن‌ها را در رژیم غذایی روزانه گنجاند.

فقط باید به این مسئله دقت کرد که ویتامین C زیاد حساس به حرارت است و در فرآیند پخت‌وپز به‌شدت تخریب می‌شود؛ به این علت، برای منفعت‌مندی کامل از خواص آن، بهتر است منبع های غذایی حاوی این ویتامین به‌صورت خام و تازه مصرف شوند.

ویتامین C علاوه‌بر نقش آنتی‌اکسیدانی خود، در سنتز انتقال‌دهنده‌ی عصبی دوپامین نیز نقش دارد؛ ماده‌ای که افت سطح آن یکی از ویژگی‌های مهم بیماری پارکینسون است. این چنین، این ویتامین می‌تواند به بهبود خلق‌وخو و افزایش روحیه پشتیبانی کند. از آن‌جایی که افراد مبتلا به پارکینسون به‌علت محدودیت در تحرک، امکان پذیر زمان کمتری برای معاشرت اجتماعی و فعالیت‌های بیرون از منزل داشته باشند، خطر ابراز عوارض روحی همانند افسردگی و انزوا در آن‌ها زیاد تر است. به همین علت، مصرف ویتامین C به‌گفتن یک مکمل طبیعی برای حمایتاز سلامت روان و کارکرد عصبی در این بیماران پیشنهاد می‌شود.

ویتامین E و پارکینسون

مطالعات علمی نشان داده است ویتامین E نیز ازجمله ویتامین‌هایی است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پارکینسون پشتیبانی کند. این ویتامین محلول در چربی در منابعی همانند روغن ماهی، آجیل‌ها، دانه‌های روغنی، مارچوبه و آووکادو به‌وفور یافت می‌شود.

در یک مطالعه گسترده که در سوئد انجام شد، سطح ویتامین‌های C و E در بدن بیشتر از ۴۱ هزار نفر بازدید گردید، که در بین آن‌ها افراد مبتلا به پارکینسون نیز وجود داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که مقدار ویتامین‌های C و E در بدن بیماران پارکینسون نسبت به افراد سالم به‌طور معناداری پایین‌تر است. این چنین، محققان دریافتند که مصرف روزانه ویتامین‌های C و E در دوزهای بالا می‌تواند گمان ابتلا به بیماری پارکینسون را تا نزدیک به ۳۲ درصد افت دهد.

ویتامین دی و پارکینسون

ویتامین D یکی دیگر از ویتامین‌های مهم است که به بیماران مبتلا به پارکینسون پیشنهاد می‌شود. این ویتامین به‌طور طبیعی در پوست تحت تأثیر تابش نور خورشید ساخته می‌شود و می‌تواند به افت علائم بیماری پشتیبانی کند. بااین‌حال، تعداد بسیاری از بیماران پارکینسون به‌علت محدودیت‌های حرکتی، زمان کمتری را در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و درنتیجه در معرض افتیا حتی محرومیت شدید از ویتامین D قرار دارند. به این علت، ملزوم است سطح ویتامین D این افراد به‌صورت دوره‌ای بازدید شود و در صورت نیاز، با مشورت پزشک، مکمل‌های آن مصرف شود.

ویتامین D نقش مهمی در افت التهاب‌های عصبی ناشی از بیماری پارکینسون دارد و این چنین به حفاظت از نورون‌ها پشتیبانی می‌کند. این ویتامین جذب کلسیم را تسهیل می‌کند؛ کلسیم برای انتقال صحیح مطلب‌های عصبی حیاتی است و سطح مناسب آن می‌تواند در افت علائم پارکینسون مؤثر باشد.

برای روشن‌تر شدن اهمیت ویتامین D، می‌توان به یک مطالعه انجام‌شده در فنلاند اشاره کرد. در این مطالعه، سطح ویتامین D خون افراد در سنین گوناگون اندازه‌گیری شد و سپس پیگیری شد که آیا آن‌ها در سنین بالاتر به پارکینسون مبتلا شده‌اند یا خیر. نتایج نشان داد افرادی که در میانسالی سطح پایینی از ویتامین D داشتند، گمان ابتلای بیشتری به پارکینسون در سنین بالاتر داشتند. بر پایه این آمار، مصرف مناسب ویتامین D می‌تواند تا ۶۵ درصد گمان ابتلا به بیماری پارکینسون را افت دهد.

این یافته‌ها نشان خواهند داد که ویتامین D از جهات مختلفی با افت ریسک ابتلا به پارکینسون مرتبط است و نقش مهمی در تنظیم متابولیسم و جذب کلسیم ایفا می‌کند. مسئله قابل‌دقت دیگر این است که در دو دهه تازه، افتویتامین D به‌طور گسترده‌ای افزایش یافته است که یکی از دلایل مهم آن، آلودگی هواست. آلودگی‌های جوی مانع از رسیدن کافی اشعه‌های خورشید به زمین خواهد شد و این نوشته در تعداد بسیاری از مناطق جهان مشکل‌ساز شده است.

جمع‌بندی

در این مقاله، ویتامین‌های الزامی برای فراهم نیازهای تغذیه‌ای افراد مبتلا به پارکینسون را بازدید کردیم. زیاد مهم است که مراقبان و خانواده‌های این بیماران با این نیازهای خاص آشنا باشند تا بتوانند با تنظیم یک رژیم غذایی مناسب، به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان پشتیبانی کنند.

این چنین، ملزوم است به این مسئله دقت شود که بر پایه تحقیقات، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که شامل مقادیر بالایی از آجیل‌ها، حبوبات، ماهی‌ها و روغن‌های گیاهی است، می‌تواند تا حد بسیاری در پیشگیری از ابتلا به بیماری پارکینسون مؤثر باشد.

سوالات متداول