در روزهایی که شبکه‌های اجتماعی پر شده از تبلیغ‌های رنگارنگ برای محصولات زیبایی و مکمل‌های غذایی، یک اتفاق تازه و نسبتا ناشناخته به فروش می‌رسد: «پچ آنتی هنگ‌اور» یا چسب ضد خماری. محصولی که در برخی فروشگاه‌های آنلاین ایرانی فروخته می‌شود و قولای شگفت می‌دهد: با چسباندنش روی پوست، عوارض نوشیدن الکل از بین می‌رود!

در تبلیغات پرزرق‌وبرق این پچ‌ها چه می‌خوانیم؟

در تبلیغات این پچ‌ها، همه چیز فانتزی‌ست؛ از رنگ و لعاب بسته‌بندی گرفته تا شعارهایی همانند «دیگه دلواپس افتری مشروب نباش» یا «با چسب آنتی هنگ‌اور، هر چه مقدار خواستی بنوش!» تبلیغات این محصول با زبان غیرعلمی از مخاطب می‌خواهد تا نوشیدن را بی‌واهمه توانایی کند. جملاتی از این دست در جایی ظاهر خواهد شد که بیشتر از آن‌که بازتاب‌دهنده واقعیتی علمی باشند، حامل نوعی «وعده فراموشی عواقب» می باشند.

ساده‌سازی رفتاری پرمخاطره و فروکاست پیامدهای پیچیده مصرف الکل به سطح یک چسب، تنها با حذف عرصه‌های علمی ممکن می‌شود. برچسب‌هایی که حرف های می‌شود حاوی NAC، گلوتاتیون و ویتامین‌های گروه B می باشند، اگرچه در برخی فرآیندهای متابولیک نقش دارند، اما هیچ مطالعه بالینی با معیارهای پژوهش پزشکی مدرن، اثربخشی آن‌ها را (آن هم از مسیر پوستی) در جلوگیری از حال سپس از مصرف مشروبات الکلی قبول نکرده است.

فریب با ادعای قبول FDA

یکی از پرتکرارترین تکنیک‌های بازاریابی در این محصولات، منفعت‌برداری از نام و لوگوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است؛ آن‌هم در حالی‌که این نهاد نه‌تنها هیچ‌گونه تأییدیه‌ای برای پچ‌های ضدخماری صادر نکرده، بلکه طی سال‌های تازه به برخی تولیدکنندگان مکمل‌های شبیه، اخطار رسمی مبنی بر تبلیغ گمراه‌کننده داده است.

در واقع، کلمه «FDA-registered facility» تنها به معنی ثبت صنعتی محل تشکیل است و نه به معنی تایید کارکرد دارویی یا مکملی محصول. منفعت گیری مبهم از این چنین عباراتی، تلاشی برای خلق مطمعن بدون شفافیت است؛ تلاشی که در بستری فاقد سواد سلامت عمومی، می‌تواند به‌شدت موثر واقع شود.

چه ترکیباتی در این پچ‌ها وجود دارد؟

حرف های می‌شود این پچ‌ها حاوی ترکیبی از ویتامین‌های گروه B، NAC (استیل‌سیستئین)، گلوتاتیون و آنتی‌اکسیدان‌هایی همانند چای سبز یا خارمریم می باشند. ترکیباتی که برخی از آن‌ها در بدن نقش ضد التهابی یا سم‌زدا دارند، اما تا امروز هیچ مطالعه بالینی جدا گانه و جدی نشان نداده که مصرف آن‌ها  چه خوراکی و چه پوستی  بتواند خماری ناشی از الکل را به‌طور قطعی از بین ببرد. به‌اختصاصی جذب پوستی ویتامین‌ها، تا این مدت محل تردیدهای جدی در علم پزشکی است.

مطالعات جدا گانه، اثربخشی همه این پچ‌ها را رد کرده‌اند. کارشناسان بیمارستان و مرکز تحقیقاتی کلیولند و دانشگاه مک‌گیل پافشاری دارند که هیچ مدرک علمی معتبری برای اثربخشی این محصولات وجود ندارد؛ به گزارش ژورنال  Bon Appétit، آزمایش‌ها روی این پچ‌ها نشان داده‌اند که تاثییر واقعی ندارند.  

قضیه مهمتر توهم ایمنی کاذب در مصرف کنننده است!

اما نگرانی مهم‌تر وقتی شکل می‌گیرد که مصرف‌کننده، با مطمعن به کارکرد این چسب‌ها، به مصرف  الکل ترغیب شود یا فکر کند با وجود چسب، بدنش از صدمه‌ها در امان مانده. این باور نه‌تنها علمی نیست، بلکه می‌تواند خطرناک باشد.

محصولی که به‌صراحت با شعارهایی همانند «با من هرچقدر خواستی بنوش!» تبلیغ می‌شود، نه‌تنها به‌لحاظ نمادین، بلکه در عمل، مخاطب را نسبت به پیامدهای طبیعی و قانونی این حرکت بی‌حس می‌کند. اگر خماری به‌مثابه یکی از نشانه‌های هشداردهنده بدن حذف شود، نوعی ایمنی کاذب شکل می‌گیرد که نه در خدمت سلامت است و نه در چارچوب قانون می‌گنجد.

در روزگاری که هر صفحه اینستاگرامی می‌تواند با چند عکس و ادعای پزشکی بازارسازی کند، نیاز به نظارت رسانه‌ای و قانونی بیشتر از هر زمان فرد دیگر حس می‌شود. سوال این‌جاست؛ ‌ چند بار باید از مطمعن مخاطب سوءاستفاده شود تا نهادهای مسئول بالاخره عکس العمل نشان دهند؟