در سال‌های تازه دانشمندان زاویه نگاه خود را به خون قاعدگی تحول داده‌اند؛ مایعی که برای قرن‌ها به گفتن یک «پسماند بیولوژیکی» نادیده گرفته می‌شد، اکنون به گفتن یک «معدن طلای» اطلاعاتی برای تشخیص و مطالعه طیف وسیعی از بیماری‌ها همانند آندومتریوز، سرطان و دیابت شناخته می‌شود.

به گزارش TheConversation، خون قاعدگی برخلاف خون وریدی یک ترکیب سلولی و مولکولی بسیار غنی و بی همتا است. این مایع حاوی سلول‌هایی از لایه داخلی رحم است که اطلاعات مستقیمی از سلامت دستگاه تناسلی اراعه خواهند داد. این چنین سلول‌های ایمنی حاضر در آن می‌توانند تصویری دقیق از حالت التهابی در رحم اراعه دهند.

در این خون سلول‌های بنیادی نیز وجود دارد که پتانسیل تبدیل‌شدن به انواع دیگر سلول‌ها را دارند. این چنین زیست‌نشانگرهای این مایع شامل صدها پروتئین و لیپید است که می‌توانند نشانگر بیماری‌های گوناگون باشند. مسئله دلنشین دقت این است که جمع‌آوری این نمونه خون کاملاً غیرتهاجمی است و نیازی به راه حلهای دردناکی همانند بافت‌برداری (بیوپسی) ندارد.

تشخیص سرطان و دیابت با خون قاعدگی

خون قاعدگی تا بحال کاربردهای مختلفی در تحقیقات داشته است که یکی از آنها تشخیص آندومتریوز است. بیماری آندومتریوز ۱۰ درصد از زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به علت نیاز به راه حلهای تهاجمی برای مطالعه، اطلاعاتی مقداری از آن وجود دارد. محققان با منفعت گیری از سلول‌های آندومتر حاضر در خون قاعدگی، موفق به ساخت «ارگانوئید» (Organoids) یا مدل‌های سه‌بعدی و مینیاتوری از بافت رحم در آزمایشگاه شده‌اند. این ارگانوئیدها به آنها اجازه می‌دهد تا برای اولین‌بار این بیماری را به طور غیرتهاجمی مدل‌سازی و مکانیسم‌های آن را فهمیدن کنند.

از سویی خون قاعدگی یک منبع طبیعی، تجدیدپذیر و اخلاقی برای سلول‌های بنیادی است که جمع‌آوری آن هیچ نیازی به فرایندهای تهاجمی همانند مثالبرداری از مغز استخوان ندارد. این سلول‌های بنیادی هم‌اکنون در تحقیقات مربوط به بهبود زخم و بهبود سطح قند خون در بیماران دیابتی مورد منفعت گیری قرار گرفته‌اند.

درکل پتانسیل تشخیصی خون قاعدگی فراتر از بیماری‌های زنان است. نتایج امیدوارکننده‌ای در تشخیص بیماری‌های زیر از طریق این روش به دست آمده است:

• سرطان دهانه رحم
• کلامیدیا
• کنترل قند خون در دیابت (از طریق ابزارهایی همانند Q pad)
• بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط با سطح چربی خون.

با وجود این پتانسیل عظیم، این حوزه نوپا چالش‌هایی نیز دارد؛ سخن بگویید درمورد قاعدگی تا این مدت در تعداد بسیاری از جوامع، حتی در محافل دانشگاهی، یک تابو محسوب می‌شود که می‌تواند مانع از پیشرفت تحقیقات شود. این چنین منفعت گیری از راه حلهای گوناگون (همانند پد، تامپون یا کاپ قاعدگی) می‌تواند بر کیفیت نمونه و قابلیت مطمعن نتایج تأثیر بگذارد. یقیناً مدتی قبل محققان پد بهداشتی هوشمندی گسترش دادند که می‌تواند با تحلیل خون قاعدگی، نشانگرهای زیستی مهم مرتبط با التهاب و حتی سرطان را به‌صورت آنی تشخیص دهد. 

محققان پافشاری می‌کنند که برای منفعت‌برداری کامل از خون قاعدگی، شکستن تابوهای فرهنگی و ترویج آگاهی درمورد اهمیت تحقیقات این مایع امری مهم است. این پژوهش‌ها گامی بزرگ به سوی مراقبت‌های بهداشتی عادلانه‌تر است تا مقوله سلامت زنان را در جایگاهی قرار دهد که با لیاقت آن است.