با دقت به ماهیت مراکز شبانه‌روزی نگهداری بچه‌ها ؛ مراکزی که به ۴ دسته شیرخوارگاه‌ها (تا ۳ سال)، نونهالان (۳ تا ۶ سال)، نوباوگان (۶ تا ۱۲ سال) و نوجوانان (۱۲ تا ۱۸ سال) تقسیم خواهد شد. همین تقسیم‌بندی و عناوین علتشده تا نگرانی‌هایی بابت حالت بچه‌های بهزیستی در ۱۸ سالگی وجود داشته باشد به همین بهانه با حمیدرضا الوند، مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی سرزمین او گفت‌وگویی انجام دادیم و او نه‌تنها رهاشدن بچه‌های ۱۸ ساله بهزیستی را رد کرد، بلکه برنامه‌های حمایتی بهزیستی برای این بچه‌ها را تشریح کرد. توضیحات او را در این گزارش روایت کرده‌ایم.

زمان ترخیص بچه‌های بهزیستی

درست است که مراکز شبانه‌روزی بهزیستی برای نگهداری بچه‌های تا ۱۸ سال تقسیم‌بندی شده است، اما این به‌معنی ترخیص بچه‌ها بدون دقت به نیازهای حمایتی آنها در حساس‌ترین سن زندگی‌شان نیست. درواقع دختران تحت پوشش بهزیستی که به ۱۸ سالگی می‌رسند، اگر در دانشگاه پذیرفته شوند تا آخر تحصیلات دانشگاهی در خوابگاه‌های دانشجویی تحت حمایتبهزیستی خواهند می بود و درغیراین صورت تا وقتی که ازدواج نکرده‌اند یا شغل مناسبی برای کسب استقلال مالی و زندگی جدا گانه اشکار نکرده‌اند، تحت حمایتمراکز بهزیستی در سراسر سرزمین خواهند می بود. در رابطه پسران هم همین‌گونه است، با این تفاوت که پسران ۱۸ ساله بهزیستی اگر بلافاصله در دانشگاه پذیرفته نشوند باید به سربازی بروند و ما در این زمان حدودا ۲ ساله حواسمان به بچه‌های سرباز هست و فضایی را برای بچه‌ها تحت گفتن خانه‌های جدا گانه مهیا می‌کنیم که در زمان مرخصی‌های سربازی و استراحت بی‌هیچ دغدغه‌ای به این مراکز مراجعه کنند. اگر هم در دانشگاه هم پذیرفته شوند همانند دختران تا آخر تحصیل در خوابگاه‌های دانشجویی تحت پشتیبانی‌های ما خواهند می بود. مسئله قابل دقت این است که طبق معمول پسران در سایه حرفه‌آموزی سریعتر زندگی جدا گانه خود را اغاز می‌کنند و به تعهدی ترخیص خواهد شد. درنهایت ۱۸ ساله‌های بهزیستی تنها درصورتی ترخیص خواهد شد که شرایط اشتغال را داشته باشند یا ازدواج کرده باشند، و این نوشته به قبول کمیته استانی سازمان بهزیستی رسیده باشد.

خانه‌های جدا گانه، سقف امن بچه‌ها

بچه‌های ۱۸ ساله دیگر دوران کودکی و نوجوانی را پشت سر گذاشته‌اند و قاعدتا زندگی آنها با بچه‌های کوچک‌تر از خودشان از جهات گوناگون مقدور نیست؛ به‌خاطر همین بهزیستی عمل به تشکیل خانه‌های جدا گانه در خارج از فضای اداری برای این بچه‌ها کرده است، خانه‌هایی که عمدتا با شراکت قسمت غیردولتی و خیران اداره خواهد شد اما در زیاد از استان‌ها هم به‌صورت کاملا دولتی فعالیت دارند. سالانه نزدیک به ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر از بچه‌های تحت پوشش بهزیستی در ۱۸ سالگی داخل زندگی جدا گانه خواهد شد و از سیستم مراقبت‌های شبانه‌روزی به ۳ شکل خارج خواهد شد: یا بازپیوند خانواده خواهد شد، یا شاغل خواهد شد، یا ازدواج می‌کنند. بچه‌هایی که راهی خانه جدا گانه خواهد شد درواقع از سیستم مراقبت‌های شبانه‌روزی خارج شده‌اند و اکنون داخل زندگی نیمه‌جدا گانه خود خواهد شد تا در سایه پشتیبانی‌های بهزیستی به لحاظ شغلی و درآمدزایی به مرحله‌ای برسند که توانایی تامین هزینه‌های زندگی خود را داشته باشند.

حمایتاز بچه‌ها تا ۵ سال

سپس از این که بچه‌های بهزیستی زیر سقف خانه‌های جدا گانه زندگی جدا گانه را تمرین کردند و آماده ترخیص شدند، باز هم از خدمات حمایتی بهزیستی برخوردارند. درواقع سازمان بهزسیتی سپس از ترخیص کامل بچه‌ها به‌زمان ۵ سال آنها را حمایتمی‌کند و آغوشش را به‌روی این بچه‌ها باز نگه می‌دارد، بچه‌هایی که امکان پذیر به‌خاطر حالت اقتصادی با چالش‌های مالی در کسب‌وکارشان مواجه شوند، یا افرادی که امکان پذیر ازدواج موفقی نداشته باشند. همه این بچه‌ها می‌توانند در هر زمان که نیاز اشکار کنند به مراکز بهزیستی مراجعه و از خدمات حمایتی آن منفعت‌مند شوند. اکنون زیاد از افرادی که درخانه‌های جدا گانه بهزیستی به‌سرمی‌برند حتی سن ۲۴ تا ۲۸ سالگی را هم پشت سر گذاشته‌اند. درواقع خانه‌های جدا گانه پلی بین خانه‌های بهزیستی و زندگی جدا گانه جوانان است. برگزاری دوره‌های آموزشی با محوریت گسترش فردی یکی از مزایای این خانه‌ها است. اتفاق خوب افزایش ۴۰ درصدی اعتبارات دفتر مراقبت و توانمندی کودکان و نوجوانان بهزیستی برای بچه‌های ۱۸ سال به بالاست که ردیف اعتباری سپس از سال‌ها به‌منظور حمایتاز این قشر تعریف و تبیین شده است.

۱۸ ساله‌هایی که ترخیص خواهد شد!

در کنار ۱۸ ساله‌هایی که ترخیص نمی‌شوند و راهی خانه‌های جدا گانه خواهد شد، بچه‌هایی می باشند که در ۱۸ سالگی امکان ترخیص کامل آنها از بهزیستی وجود دارد. این بچه‌ها به دلایل گوناگون در نوجوانی به بهزیستی سپرده شده‌اند، حال یا به‌خاطر بدسرپرستی یا به علت مناسب‌نبودن شرایط واگذاری‌شان به اولیای قهری. تیم مراقبت برتری تربیتی و آموزشی این فرزندان را، ازآنجاکه در سایه فراهم‌نبودن شرایط زندگی ایده‌آل امکان تحصیل را نداشته‌اند و از سن تحصیل آنها در دوره ابتدایی زیاد قبل است، برمبنای حرفه‌آموزی تعریف می‌کند؛ به این علت در چارچوب اهداف توانمندسازی بهزیستی در دوره‌های آموزشی مهارتی شرکت می‌کنند و در ۱۸ سالگی با دقت به تسلط بر حرفه و کسب توانایی در بازار کار آمادگی اغاز زندگی جدا گانه را دارند. این بچه‌ها گروهی می باشند که در ۱۸ سالگی در سایه نظارت بهزیستی به‌طور کامل از بهزیستی ترخیص خواهد شد.