کودکان، به‌اختصاصی خردسالان، از گروه‌های پرخطر می باشند که بیشتر از دیگران در معرض پیامدهای شدید این بیماری قرار دارند.

مطابق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، در هر فصل سرما بین ۵ تا ۱۵ درصد جمعیت جهان به آنفلوآنزا مبتلا خواهد شد. این بیماری سالانه جهت ۳ تا ۵ میلیون مورد ابتلای شدید و نزدیک به ۲۹۰ تا ۶۵۰ هزار مرگ ناشی از عوارض تنفسی می‌شود.

مسئله مهم آن‌که ۹۹ درصد مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تنفسی تحتانی مرتبط با آنفلوآنزا در کودکان زیر ۵ سال، در کشورهای در حال گسترش رخ می‌دهد. این آمار به روشنی مشخص می کند که آنفلوآنزا در کودکان، فقط یک بیماری خفیف و گذرا نیست، بلکه خطری واقعی و جدی است. 

نشانه‌ها و علائم در کودکان

آنفلوآنزا طبق معمول با تب ناگهانی، سرفه، گلودرد، آبریزش بینی، بدن‌درد، سردرد و خستگی همراه است. در کودکان، علائمی همانند تهوع، استفراغ و اسهال نیز نسبتا شایع‌تر است. این علائم امکان پذیر والدین را به نادرست بیندازد و آن را با مسمومیت یا عفونت‌های گوارشی نادرست بگیرند. 

نحوه انتقال ویروس

مطابق گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) ویروس آنفلوآنزا عمدتا از طریق قطرات تنفسی انتشار می‌شود. این قطرات زمان سرفه، عطسه یا حتی سخن بگویید کردن فرد بیمار در فضا پخش خواهد شد و می‌توانند توسط افراد دیگر استنشاق شوند.

این چنین ویروس می‌تواند از طریق تماس با سطوح آلوده همانند دستگیره در یا اسباب‌بازی و سپس لمس دهان، بینی یا چشم‌ها منتقل شود. کودکان به علت تماس نزدیک با یکدیگر در مهدکودک‌ها و مدارس، بیشتر از دیگران در معرض خطر قرار دارند.

مسئله مهم این است که فرد آلوده می‌تواند یک روز پیش از اغاز علائم و تا نزدیک به ۵ تا ۷ روز بعد از آن، ناقل بیماری باشد. در کودکان و افراد با نقص ایمنی، این بازه امکان پذیر طویل‌تر شود. همین ویژگی، کنترل و مهار بیماری را دشوارتر می‌کند

عوارض جدی و تهدیدکننده حیات

اگر چه تعداد بسیاری از کودکان بعد از چند روز بهبود می‌یابند، اما برخی به عوارض جدی دچار خواهد شد. پنومونی (ذات‌الریه)، کم‌آبی بدن، اوتیت (عفونت گوش) و سینوزیت (عفونت سینوس)، التهاب مغز (انسفالیت) از جمله این عوارض می باشند. کودکان زیر دو سال و آن‌هایی که بیماری‌های عرصه‌ای همانند آسم، بیماری قلبی یا نقص ایمنی دارند، زیاد تر در معرض خطر بستری یا حتی مرگ قرار می‌گیرند. 

نقش واکسن در پیشگیری

با اهمیت ترین راه محافظت از کودکان در برابر آنفلوآنزا، واکسیناسیون است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) و سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد می‌کنند که همه افراد بالای شش ماه، هر سال واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند. بهترین زمان برای واکسیناسیون اواخر تابستان تا اغاز پاییز است؛ اما حتی در ماه‌های سپس نیز تزریق واکسن هم چنان سودمند خواهد می بود. کودکان ۶ماهه تا ۹ساله که برای اولین بار واکسن دریافت می‌کنند نیاز به دو دُز با فاصله حداقل ۴ هفته دارند. 

انواع واکسن‌های حاضر در ایران

در سرزمین ما نیز چند نوع واکسن آنفلوآنزا در دسترس است: 

فلوگارد: واکسن نوترکیب ایرانی، بدون منفعت گیری از تخم‌مرغ، اختصاصی افراد بالای ۱۸ سال. 

اینفلوواک تترا (هلندی): واکسن غیرفعال چهار ظرفیتی، مناسب برای کودکان بالای ۶ ماه و بزرگسالان. 

واکسی‌گریپ تترا (فرانسوی): واکسن غیرفعال چهارظرفیتی، مورد منفعت گیری در کودکان بالای ۶ ماه و بزرگسالان. همه این واکسن‌ها ایمن و مؤثرند و نمی توانند جهت ابتلا به بیماری شوند، چرا که ویروس حاضر در آن‌ها غیرفعال یا از اجزای ویروس ساخته شده است. 

درمان دارویی

اگرچه واکسن با اهمیت ترین ابزار پیشگیری است، اما در صورت ابتلای کودک، درمان با داروهای ضدویروس همانند اوسلتامیویر می‌تواند شدت بیماری و گمان ابراز عوارض را افت بدهد. مسئله اساسی این است که درمان باید در ساعات اولیه اغاز شود؛ به این علت مراجعه به پزشک بلافاصله بعد از اغاز علائم در کودکان پرخطر زیاد اهمیت دارد. 

پیشنهاد پایانی به والدین

آنفلوآنزا بیماری‌ای است که نباید دست‌کم گرفته شود. مراعات بهداشت فردی، شست‌وشوی مرتب دست‌ها، پرهیز از تماس با افراد بیمار، و مهم‌تر از همه واکسیناسیون سالانه، بهترین راه‌های محافظت از کودکان می باشند. والدین باید علائم هشداردهنده همانند تنگی نفس، تب بالا، بی‌حالی شدید یا بی‌اشتهایی را جدی بگیرند و سریعا کودک را نزد پزشک ببرند. 

امروز واکسن آنفلوآنزا به گفتن یک ابزار علمی و ایمن در دسترس ما قرار دارد. منفعت گیری از این زمان می‌تواند جان هزاران کودک را نجات بدهد. ماموریت ما به گفتن والدین و جامعه، محافظت از کودکان در برابر بیماری‌هایی است که پیشگیری از آن‌ها مقدور است.