دهه‌ها است که دانشمندان بر این باورند که عامل مهم بیماری آلزایمر، تجمع پلاک‌های پروتئینی چسبنده در مغز است. اما اکنون محققان در پژوهش جدیدی فهمید شده‌اند چربی نیز در تشکیل این بیماری نقش مهمی دارد. تحقیقات تازه مشخص می کند که چربی می‌تواند سلول‌های ایمنی مغز را مسدود و آنقدر آنها را ضعیف کند که دیگر قادر به مبارزه با آلزایمر نباشند.

نزدیک به یک قرن پیش «آلویس آلزایمر»، روان‌پزشک آلمانی، فهمید شده می بود که در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر علاوه‌بر پلاک‌های پروتئینی، ذرات چربی نیز وجود دارد. اما برای دهه‌ها، این چربی‌ها به‌گفتن یک محصول جانبی بی‌اهمیت نادیده گرفته می‌شدند و همه تمرکز داروسازی روی مقصد قراردادن پلاک‌های پروتئین آمیلوئید بتا و کلاف‌های پروتئین تاو می بود. اما تحقیقات تازه از دانشگاه پردو آمریکا مشخص می کند که این پلاک‌های چربی امکان پذیر یکی از بازیگران مهم در پیشرفت این بیماری باشند.

تأثیر چربی بر تشکیل آلزایمر

بر پایه گزارش ScienceDaily، مغز ما دارای سلول‌های ایمنی اختصاصی‌ای به نام میکروگلیا (microglia) است. ماموریت این سلول‌ها، همانند یک تیم نظافتی، پاکسازی ضایعات، ازجمله همان پلاک‌های پروتئینی زیان اور است. اما تحقیق تازه مشخص می کند که هنگامی میکروگلیاها در نزدیکی پلاک‌های آمیلوئید قرار می‌گیرند، اتفاقی برایشان رخ می‌دهد: آنها اغاز به انباشت مقادیر بسیاری چربی می‌کنند.

این سلول‌های ایمنی که با چربی خفه شده‌اند، عملاً از کار می‌افتند. آنها توانایی خود را برای پاکسازی پلاک‌ها از دست خواهند داد و به‌جای این که سربازان خط مقدم دفاع از مغز باشند، به سلول‌هایی بی‌تاثییر و فلج تبدیل خواهد شد.

سرپرست این تحقیق می‌گوید: «از نظر ما، مقصد قراردادن مستقیم پلاک‌ها یا کلاف‌ها مشکل را حل نخواهد کرد؛ ما باید کارکرد سلول‌های ایمنی مغز را بازیابی کنیم. ما دریافته‌ایم که افت تجمع چربی در مغز بیمار اهمیت بالایی دارد.»

محققان با جستوجو‌کردن مسیر پیچیده متابولیسم چربی در این سلول‌ها، تقصیر کار مهم را اشکار کردند: یک آنزیم به نام DGAT2. این آنزیم ماموریت دارد اسیدهای چرب آزاد را به شکل چربی ذخیره‌شده (تری‌آسیل‌گلیسرول) تبدیل کند. در یک مغز سالم فعالیت این آنزیم متعادل است. اما در وجود پلاک‌های آمیلوئید، این آنزیم به درستی تجزیه نمی‌شود و در سلول می‌ماند.

این انباشتگی علتمی‌شود که میکروگلیاها به‌جای منفعت گیری از اسیدهای چرب برای تشکیل انرژی و مبارزه با بیماری، آنها را به‌طور مداوم به چربی ذخیره‌شده تبدیل کنند تا جایی که کاملاً با این ذخایر چربی پر و بی‌حرکت شوند.

خبر خوب این است که می‌توان این فرایند را معکوس کرد. تیم تحقیقاتی با شناسایی این مکانیسم، دو مولکول را آزمایش کردند: یکی که کارکرد آنزیم DGAT2 را مهار و فرد دیگر که به تجزیه آن پشتیبانی می‌کند. هر دو رویکرد پیروزی‌آمیز بودند. با افت فعالیت این آنزیم، تجمع چربی در میکروگلیاها متوقف شد و این سلول‌های ایمنی توانایی خود را برای خوردن و پاکسازی پلاک‌های آمیلوئید بازیافتند. این عمل درنهایت به بهبود سلامت نورون‌ها در مدل‌های حیوانی مبتلا به آلزایمر منجر شد.

یافته‌های این پژوهش در ژورنال Immunity انتشار شده است.