این نامگذاری «گونه زیر نظارت» به این معنی است که گونه‌های جدیدتر کروناویروس (coronavirus variants) به علت افزایش شیوع و پیامدهای بالقوه برای سلامت عمومی، نیاز به دقت و پیگیری برتری‌دار توسط مقامات بهداشتی دارند.

یکی از این گونه‌های زیر نظارت کروناویروس گونه NB.1.8.1 است که به طور غیررسمی توسط گروهی از پژوهشگران و دانشمندان «نیمبوس» (Nimbus) نامیده شده است.

گونه فرد دیگر که نگرانی‌هایی را در بین دانشمندان به وجود اورده است – اگرچه تا این مدت بوسیله سازمان جهانی بهداشت در دسته زیر نظارت قرار نگرفته است – گونه XFG است که به طور غیررسمی «استراتوس» (Stratus) نامیده می‌شود.

این دو نام از نام‌های دو نوع ابر نیمبوس (ابر خاکستری تیره باران‌زا) و استراتوس (ابرهای کم‌ارتفاع با لایه‌بندی افقی) گرفته شده‌اند.

این دو گونه به شدت در حال گسترش می باشند و اخیرا علتموجی از موارد بیماری شده‌اند – اما لزوماً خطرناک‌تر از گونه‌های دیگر نیستند. با وجود گسترش سریع این دو گونه کروناویروس تا به حال گزارشی مبنی بر ربط آنها با بیماری شدیدتر در قیاس با دیگر گونه‌های درگردش وجود ندارد.

تفاوت‌های این دو گونه ویروس با گونه‌های دیگر

گونه NB.1.8.1 یا نیمبوس دارای یک شجره‌نامه درهم‌تنیده است. این یک ویروس هیبریدی یا دورگه است که در فرآیندی به نام نوترکیبی ژنتیکی ساخته شده است. در این نوترکیبی ژنتیکی چند ویروس کرونا – همه انها از سویه اومیکرون – یک سلول را آلوده کرده و مواد ژنتیکی را مبادله می‌کنند.

این رویدادها گونه نیمبوس را با هفت جهش تازه در پروتئین اسپایک یا شاخکی، بخشی از ویروس است که به سلول‌های انسانی متصل می‌شود، به علاوه ۲۰ تحول دیگر در جاهای دیگر، تجهیزکرده است.

گونه XFG یا استراتوس ترکیبی از دو گونه قبل LF.7 و LP.8.1.2 است و چهار جهش کلیدی در پروتئین اسپایک یا شاخکی خود دارد.

گونه نیمبوس یا NB.1.8.1 توانایی بیشتری برای چسبیدن به سلول‌های ما و آلوده کردن آنها نسبت به دیگر گونه‌های کروناویروس دارد.مطالعات ویروس‌شناسی مشخص می کند که نیمبوس به شدت به گیرنده ACE2 که کروناویروس برای ورود به سلول‌های انسانی از آن منفعت گیری می‌کند، متصل می‌شود – نیرومندتر از XFG و اکثر گونه‌های دیگر.

این چنین عفونت‌زایی قوی گونه نیمبوس در سلول‌های کشت‌شده در آزمایشگاه مشخص می کند که این گونه برای شیوع به خوبی تجهیزشده است و به گمان زیاد به همین علت که این گونه افراد را به طور موثرتری آلوده می‌کند، توانسته است جای دیگر گونه‌های کروناویروس را بگیرد.

در روبه رو، گونه استراتوس یا XFG دارای دو جهش در پروتئین اسپایک یا شاخکی است که به آن پشتیبانی می‌کند تا از آنتی‌بادی‌های یا پادتن‌های دستگاه ایمنی که نقاط مشترک این پروتئین را مقصد قرار خواهند داد، بگریزد. یکی از این جهش‌ها این چنین امکان پذیر به آن پشتیبانی کند تا از دسته گسترده‌تری از آنتی‌بادی‌ها فرار کند و در نتیجه خنثی‌سازی آن برای سیستم ایمنی دشوارتر و شیوع آن آسان‌تر می‌شود.

با این حال گونه استراتوس به خوبی گونه نیمبوس به گیرنده ACE2 سلول انسانی متصل نمی‌شود، به این علت به خودی خود امکان پذیر توانایی بالای آلوده کردن سلول‌ها یا انتشار کردن را نداشته باشد – مگر این که جهش‌های اضافی در آن شناسایی شود.

آیا علائم بیماری با این دو گونه متفاوت است؟

علائم عفونت با این دو گونه تازه کروناویروس مبنا شبیه گونه اومیکرون کروناویروس است که شامل پنج علامت مهم آبریزش بینی، سردرد، خستگی، عطسه و گلودرد است.

به طور خاص برای گونه نیمبوس علائم گرفتگی صدا، حس سوزش شدید در گلو و علائم گوارشی (تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، نفخ، درد معده) نیز ذکر شده‌اند.

دیگر علائم عفونت با کروناویروس‌ها سرفه، تنگی نفس، از دست دادن حس چشایی یا بویایی و درد عضلات و بدن و خستگی می باشند.

آیا این دو گونه خطرناک می باشند؟

سازمان جهانی بهداشت گونه نیمبوس یا NB.1.8.1 را به گفتن یک «گونه زیر نظارت» (VUM) تعیین کرده است، نه یک گونه مورد دقت یا VOI یا یک گونه مورد نگرانی یا VOC.

«گونه زیر نظارت» کروناویروس به معنی این است که این که گونه قابل دقت است، اما حداقل فعلا دلواپس کننده نیست و خطر کلی آن برای سلامت عمومی اکنون «کم» برسی می‌شود.

گونه XFG یا استراتوس اکنون آنقدر تهدیدکننده نیست که در رده زیر نظارت قرار گیرد. با این حال، همانند همه گونه‌های نوظهور، تحت نظارت معمول ژنومی باقی می‌ماند و همه توالی‌های ویروسی ثبت‌شده آن نظر تغییرات در شیوع، جهش‌ها یا تأثیر بالقوه بر سلامت عمومی به دقت ردیابی خواهد شد.

گرچه بازدید‌های آزمایشگاهی با منفعت گیری از مثالهای خون افراد واکسینه شده و قبلاً آلوده نشان‌دهنده افت اثربخشی آنتی‌بادی‌ها نسبت به این دو گونه است.

با این وجود، افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند – به اختصاصی افرادی که واکسن‌های یادآور به‌روزرسانی‌شده را زده‌اند – تا این مدت هم به گمان زیادً به اختصاصی در برابر بیماری شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ محافظت خواهد شد.

تقسیم‌بندی گونه‌های ویروس کرونا از لحاظ تهدید برای سلامت عمومی

سازمان جهانی بهداشت گونه‌های تازه یافت‌شده کروناویروس را برسی و آنها را به ترتیب شدت خطر با یکی از عناوین زیر طبقه‌بندی می‌کند:

– گونه زیر نظارت یا VUM به گونه‌هایی اشاره دارد که امکان پذیر نیاز به دقت و نظارت زیاد تر داشته باشند تا معلوم شود آیا در قیاس با دیگر گونه‌ها، تهدید بیشتری برای سلامت عمومی جهانی تشکیل می‌کنند یا خیر.

-گونه مورد دقت یا VOI به گونه‌هایی از کروناویروس اشاره دارد که دارای تغییراتی می باشند که می‌توانند بر نحوه حرکت ویروس و تأثیر بالقوه آن بر سلامت فرد تأثیر بگذارند. این تغییرات می‌توانند شامل توانایی زیاد تر این گونه‌ها در شیوع و تشکیل بیماری جدی و نحوه تشخیص و درمان آن باشد.

– گونه مورد نگرانی یا VOC به گونه‌های از کروناویروس اشاره دارد که معیارهای «گونه مورد دقت» را به همراه یک یا چند مورد از معیارهای زیر دارند:

به شدت گسترش می‌یابد

علتبیماری شدیدتری می‌شود

تغییراتی در تظاهرات بالینی دارند

از جواب ایمنی بدن می‌گریزند

اثربخشی عمل های بهداشت عمومی، تشخیص‌ها، واکسن‌ها یا درمان‌ها بر روی آنها افت یافته است.