پارکینسون یکی از بیماری‌های عصبی پیشرونده است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را دچار کرده است. در ایران نیز با افزایش سن جمعیت و رشد بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی، شناخت دقیق‌تر این بیماری بیشتر از پیش اهمیت اشکار کرده است. سوال مهم تعداد بسیاری از خانواده‌ها این است: علت مهم ابراز پارکینسون چیست و چطور می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد؟

پارکینسون چیست و چطور ابراز می‌کند؟

پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن است که به مرور زمان قسمت‌هایی از مغز را که مسئول کنترل حرکات بدن می باشند، دچار می‌کند. این اختلال به‌اختصاصی در ناحیه‌ای به نام سابستانسیا نیگرا (Substantia Nigra) ابراز می‌یابد؛ بخشی از مغز که سلول‌های عصبی تولیدکننده‌ی دوپامین را در خود جای داده است.

هنگامی تشکیل دوپامین افت اشکار می‌کند، ربط بین سلول‌های عصبی دچار اختلال شده و علائمی همانند لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکات و اختلال در اعتدال ظاهر می‌شود.

علت مهم بیماری پارکینسون چیست: ژنتیک یا محیط؟

دانشمندان تا این مدت نتوانسته‌اند تنها یک علت قطعی برای پارکینسون معارفه کنند. در واقع، ابراز بیماری نتیجه‌ تعامل پیچیده بین عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی است.

عوامل ژنتیکی

تحقیقات نشان داده‌اند که در نزدیک به ۱۵ درصد از مبتلایان، سابقه‌ی خانوادگی پارکینسون وجود دارد. جهش در ژن‌هایی همانند LRRK2، PARK7، SNCA وPINK1 از جمله دلایل شناخته‌شده‌ ژنتیکی می باشند. یقیناً در زیاد تر موارد، این جهش‌ها تنها گمان ابتلا را افزایش خواهند داد و به‌تنهایی جهت بیماری نمی‌شوند.

عوامل محیطی

تماس طویل‌ زمان با مواد سمی همانند آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین یا برخی حلال‌های صنعتی می‌تواند خطر ابتلا را بالا ببرد. این چنین زندگی در مناطق روستایی، مصرف آب آلوده و تماس با سموم کشاورزی از جمله ریسک ‌فاکتورهای مهم به ‌شمار می‌روال.

سبک زندگی و عوامل متابولیک

کم ‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، مصرف دخانیات و استرس مزمن نیز از جمله عواملی می باشند که امکان پذیر روال تخریب سلول‌های عصبی را تسریع کنند.

نشانه ‌های اولیه‌ پارکینسون چیست؟

پارکینسون طبق معمولً به‌صورت تدریجی اغاز می‌شود و علائم اولیه آن امکان پذیر به‌راحتی نادیده گرفته شوند. از جمله:

لرزش‌های خفیف در دست یا انگشتان

تحول در حالت چهره یا افت پلک‌زدن

کندی در حرکت یا تحول در نحوه‌ی راه رفتن

خستگی و افسردگی غیرقابل توضیح

اختلال در خواب و تمرکز

تشخیص زودهنگام پارکینسون، نقش مهمی در کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار دارد.

درمان پارکینسون چطور است؟

اکنون درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد، اما با درمان دارویی، فیزیوتراپی و مراقبت مستمر می‌توان علائم را کنترل و روال پیشرفت بیماری را کند کرد. داروهایی همانند لوودوپا (Levodopa) یا مهارکننده‌های MAO-B به برگشت دادن سطح دوپامین در مغز پشتیبانی می‌کنند.

از نظر دیگر، ورزش‌های منظم، تغذیه‌ی سالم و مراقبت‌های روانی در بهبود حالت بیمار تأثیر مستقیم دارند.

اهمیت مراقبت خانگی در بیماران پارکینسونی

با پیشرفت بیماری، انجام فعالیت‌های روزمره برای بیمار مبتلا به پارکینسون دشوار می‌شود. در این مرحله، خانواده‌ها طبق معمولً با دو انتخاب مواجه می باشند: بستری در مراکز درمانی یا مراقبت در منزل. توانایی نشان داده است که مراقبت خانگی برای بیماران پارکینسونی می‌تواند نتایج بهتری از نظر روحی و جسمی به همراه داشته باشد.

در این چنین شرایطی وجود پرستار حرفه ای در خانه نقش کلیدی اشکار می‌کند. این پرستار می‌تواند به بیمار در انجام تمرینات حرکتی، مصرف داروها در زمان اشکار، پیشگیری از زمین‌خوردگی و نگه داری استقلال فردی پشتیبانی کند. علاوه بر این، وجود فردی متخصص در منزل، استرس خانواده را افت داده و روال درمان را پایدارتر می‌سازد.

نقش خانواده در بهبود کیفیت زندگی بیمار

گرچه وجود پرستار و تیم درمانی زیاد مؤثر است، اما نقش خانواده در تشکیل محیطی امن و آرام برای بیمار غیرقابل‌تکذیب است. حمایتعاطفی، تشویق بیمار به تحرک، همراهی در فعالیت‌های سبک روزانه و گوش دادن به دغدغه‌های او می‌تواند تأثیر چشمگیری در نگه داری روحیه‌ی بیمار داشته باشد.

آینده‌ درمان پارکینسون

پژوهش‌های تازه بر درمان‌های ژنی، پیوند سلول‌های بنیادی و منفعت گیری از تحریک عمقی مغز (Deep Brain Stimulation) متمرکز شده‌اند. هرچند این راه حلها تا این مدت در مرحله های تحقیقاتی می باشند، اما امید می‌رود در آینده‌ی نزدیک بتوانند به‌گفتن درمان‌های مؤثر برای پارکینسون شناخته شوند.

جمع‌بندی

پارکینسون بیماری پیچیده‌ای است که علت مهم آن را باید در ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی جست‌وجو کرد. آگاهی، تشخیص به‌موقع و مراقبت مداوم، کلیدهای مهم در کنترل این بیماری محسوب خواهد شد.

در نهایت، انتخاب مراقبت خانگی و منفعت‌گیری از پرستاران آموزش‌دیده می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. موسساتی همانند زندگی برتر اکسین با اراعه‌ خدمات تخصصی در حوزه‌ی پرستاری و مراقبت‌های خانگی، می‌توانند خانواده‌ها را در مسیر دشوار اما امیدبخش مراقبت از بیماران پارکینسونی همراهی کنند.