نشست سه‌ساعته بانک مرکزی با فعالان حوزه فین‌تک و اقتصاد دیجیتال ابتدای هفته برگزار شد. فعالان اقتصاد دیجیتال با استقبال از گفتگوی مستقیم با رئیس بانک مرکزی، آن را نشانه‌ای از تمایل به تعامل دانستند. با این حال به باور آنها بانک مرکزی نباید تنها شنونده سخن‌های قسمت خصوصی باشد، بلکه باید عمل های اصلاحی را در راستای این انتقادات انجام دهد. به باور قسمت خصوصی، بانک مرکزی تنها می‌خواهد ناظر اقتصاد دیجیتال باشد و هیچ ریسکی را در حوزه نوآوری نمی‌پذیرد.

در نشست تازه رئیس بانک مرکزی با فعالان اقتصاد دیجیتال، بر اهمیت گسترش فعالیت‌های نوآورانه در چارچوب قوانین پافشاری شد. فرزین این چنین سه خط‌قرمز مهم بانک مرکزی را ترسیم کرد: 

• مبارزه با پول‌شویی
• جلوگیری از خروج اندوخته از سرزمین 
• الزام به خرید واقعی پیش از فروش در پلتفرم‌های طلا (برای جلوگیری از خالی‌فروشی)

او پافشاری داشت که همه فعالان حوزه فین‌تک باید اطلاعات خود را در اختیار بانک مرکزی قرار دهند تا نظارت مؤثرتری صورت گیرد.

در نبوده است خبرنگاران، روایت رسمی بانک مرکزی تنها روایت حاضر از این نشست می بود. از همین رو در او مباحثه با چند تن از مدیران فین‌تک و نمایندگان صنفی تلاش کردیم برداشت قسمت خصوصی از این جلسه را نیز داشته باشیم. آنها ضمن استقبال از اصل او مباحثه، بر لزوم «ریسک‌پذیری زیاد تر در تنظیم‌گری» و آخر دادن به نظارت‌های محدودکننده پافشاری می‌کتند.

الزام ریسک‌پذیری در تنظیم‌گری

بردیا احمدنیا، هم‌بنیان‌گذار والکس از ذات برگزاری این چنین جلسه‌ای استقبال کرد و به دیجیاتو او گفت: «این اولین جلسه‌ای می بود که اقتصاد دیجیتال، به خصوص فین‌تک و رمز دارایی‌ها دور یک میز با رئیس بانک مرکزی جمع شدند. سخن ها شنیده شد و دغدغه ها نقل شد، اما به نظرم مسیر عقب‌گردی [در تصمیمات بانک مرکزی] وجود ندارد.»

او در این باره زیاد تر به دیجیاتو گفت و او گفت آیین‌نامه‌ها توسط بانک مرکزی مصوب شده و این نهاد یک مبنای فکری دارد که هم چنان روی آن پافشاری می‌کند. مبنای فکری که به باور احمدنیا تبدیل گسترش فعالیت‌های اقتصاد دیجیتال نخواهد شد:

«برای مثال بازار بیست و چهار در هفت یکی از الزامات اقتصاد دیجیتال است. این که با تنظیم‌گری سفت و سخت، فضای فعالیت در حوزه رمزدارایی‌ها را محدود کنند، این به معنی عدم رشد فضای اقتصاد دیجیتال است. رئیس بانک مرکزی هم چنان روی این موارد پافشاری دارد»

هم‌بنیان‌گذار والکس با قبول قسمت‌هایی از نظرات رگولاتور، پافشاری کرد تنظیم‌گر حوزه نوآوری باید ریسک پذیر باشد: «متاسفانه بانک مرکزی به گفتن رگولاتور اصلاً نمی‌خواهد ریسکی را بپذیرد. [این نهاد می‌خواهد] ریسک را پلتفرم‌ها و مردم بپذیرند و در عین حال خود نیز ناظر بر موضوعات باشد.»

اتفاقی که به باور وی جهت محدود شدن فضا و فعالیت تنها چند پلتفرم خواهد شد تا بانک مرکزی بتواند روی فضای محدود شده نظارت کند.

امید به بازنگری در تعامل های

«عباس آشتیانی»، رئیس کمیسیون بلاک‌چین سازمان نصر سرزمین، این نشست را «اولین قدم جدی بانک مرکزی برای انتقال دغدغه‌های قسمت خصوصی» توصیف کرد. آشتیانی پافشاری کرد که دیدگاه بانک مرکزی نسبت به حوزه اقتصاد دیجیتال در حال تحول است: «ما ناظر یک نگاه متفاوت نسبت به آنچه تا امروز از بانک مرکزی دیده‌ایم، هستیم. باتوجه‌به تغییرات جهانی در اقتصاد دیجیتال، بانک مرکزی نیاز به بازنگری دارد.»

آشتیانی بازنگری در نحوه تعامل بانک مرکزی با کسب‌وکارها را امری الزامی برداشت کرد و او گفت: «تعامل های جاری سازنده نیستند. بانک مرکزی باید کارگروه‌های تخصصی راه اندازی دهد، همانند شورای راهبردی گسترش فناوری‌های نوین مالی که اخیراً راه اندازی شده و حکمش نیز توسط بانک مرکزی صادر شده است.»

او این چنین بر راه اندازی کارگروه‌های تخصصی برای حوزه‌های گوناگون همانند بلاک‌چین پافشاری داشت و ابراز امیدواری کرد که این کارگروه‌ها با وجود نمایندگان قسمت خصوصی راه اندازی شوند.

آشتیانی در آخر با مثبت برسی کردن این سخن بگویید‌ها، اصرار کرد که باید چشم به راه عمل های عملی در این عرصه باشیم: «تا وقتی که این قولها از سوی هر دو طرف اجرا نشوند، نمی‌توان [درباره اثرات این نشست] قضاوت کرد.»

شفافیت پلتفرم‌ها، کلیدی برای مطمعن

مصطفی اکرمی، مدیرعامل پلتفرم خرید و فروش آنلاین طلای میلی با استقبال از برگزاری این نشست، به دیجیاتو او گفت:

«صرف برگزاری این چنین جلسه‌ای مشخص می کند که می‌توان برای رسیدن به فهمیدن مشترک و مسیر همکاری امیدوار می بود. ما دغدغه‌ها و نگرانی‌های دکتر فرزین را شنیدیم و کاملاً فهمیدن می‌کنیم که سیاست‌گذار حق دارد نسبت به سلامت بازار و شفافیت مالی حساس باشد. در عین حال انتظار داریم که نگاه به سمت کسب‌وکارها نیز با همین رویکرد تعاملی و مثبت صورت گیرد.»

او با اشاره به این که قسمت بسیاری از نگرانی‌های نقل‌شده از سوی بانک مرکزی پیش از این از سوی پلتفرم‌های قانونمند مراعات شده است، در ادامه گفت: «تقریباً همه مواردی که به گفتن محورهای مورد پافشاری آقای فرزین نقل شد از جمله شفاف بودن تراکنش‌ها، منع خالی‌فروشی و الزام به خرید واقعی پیش از فروش در پلتفرم میلی از ابتدا اجرا شده است. ما خرید و فروش واقعی انجام می‌دهیم، همه تراکنش‌ها از مسیر شبکه بانکی سرزمین می‌گذرد و هیچ‌گونه سپرده‌پذیری یا فعالیت شبه‌بانکی در کار نیست.»

اکرمی معتقد است در واقع همین ساختار علتشده فضای پلتفرم‌ها شفاف‌تر از بازار سنتی عمل کند: «ما در میلی بیشتر از ۱۴ تن طلا خرید وفروش کرده‌ایم و بیشتر از ۲۵۰ کیلوگرم طلای فیزیکی تحویل کاربران شده، بدون حتی یک شکایت درمورد کیفیت یا اصالت کالا. این یعنی زیرساخت شفافیت از ابتدا در این بازار شکل گرفته و قابل رصد و نظارت است.»

او با اشاره به دیگر موضوعات نقل شده همانند نحوه زمان‌بندی معامله های یا مدیریت بازار در ساعات غیرکاری، اظهار داشت این موضوعات نیازمند بازدید دقیق‌تر می باشند و آنها هم از این نگاه کارشناسی استقبال می‌کنند:

«در همه کشورهای دنیا بازار طلا مدام و بدون توقف فعال است و تقاضا در ساعات غیرکاری هم وجود دارد. پلتفرم‌ها دقیقاً برای جواب به همین نیاز تشکیل شده‌اند تا معامله های در بستری شفاف و رسمی انجام شود، نه در فضای غیررسمی یا غیرقانونی.»

اکرمی به توانایی فعالیت میلی اشاره کرد و او گفت بیشتر از ۶۵ درصد معامله های کاربران در ساعات غیراداری انجام می‌شود: «با دقت به انطباق کامل قیمت‌ها با نرخ جهانی انس و بازار، هیچ‌گونه اختلال یا نوسان غیرواقعی رخ نداده است. در این فضا اگر پلتفرمی قیمت غیرواقعی اراعه کند، بلافاصله از سوی بازار و کاربران بعد زده می‌شود، چون مطمعن مبنا بقا در این صنعت است.»

مدیرعامل میلی در آخر پافشاری کرد: «ما از این او گفت‌وگوها استقبال می‌کنیم و امیدواریم روال جلسات مشترک ادامه‌دار باشد. مقصد همه ما، چه بانک مرکزی و چه کسب‌وکارها، نگه داری شفافیت، مطمعن عمومی و ارامش بازار است. اگر سیاست‌گذار و فعالان قسمت خصوصی در کنار هم بایستند، می‌توانیم الگوی موفقی از همکاری در اقتصاد دیجیتال ایران اراعه دهیم.»

نشست بانک مرکزی با فعالان فین‌تک، علی‌رغم چالش‌ها، سیگنالی مثبت برای اقتصاد دیجیتال ایران است. قسمت خصوصی آماده همکاری است و بانک مرکزی نیز تمایل به شنیدن دارد. اما برای تبدیل این او گفت‌وگوها به حقیقت، نیاز به بازنگری در رویکردهای تنظیم‌گری و پذیرفتن ریسک‌های معقول است. در غیر این صورت، پتانسیل عظیم اقتصاد دیجیتال هدر خواهد رفت.