اما این فقط قسمت کوچکی از ماجراست؛ چون در بازار خریدوفروش حیوانات خانگی، برخی نژادها به اندازه یک خودروی اقتصادی قیمت دارند! 

تب حیوان‌دوستی؛ جهانی و ایرانی

در چند سال تازه، علاقه به داشتن حیوان خانگی در سراسر دنیا رشد خیره‌کننده‌ای داشته است. آمارها مشخص می کند بین ۲۰ تا ۲۸ درصد از جمعیت کشورهای گسترش‌یافته همانند آمریکا، کانادا، استرالیا، فرانسه و انگلیس حرف های‌اند که در زندگی روزمره حس تنهایی می‌کنند. نتیجه؟ افزایش تقاضا برای داشتن یک همراه بی‌قضاوت و همیشه وفادار. 

در ایران هم طی یک دهه قبل، به‌اختصاصی در شهرهای بزرگ، نگهداری از حیوان خانگی به یک اتفاق اجتماعی تبدیل شده است. هرچند آمار رسمی وجود ندارد، اما برآوردهای غیررسمی از وجود نزدیک به ۶ تا ۸ میلیون حیوان خانگی در سرزمین خبر خواهند داد. یعنی تقریبا از هر ۱۰ ایرانی، یک نفر حیوان خانگی دارد. محبوب‌ترین‌شان هم مطابق معمول سگ‌ها و گربه‌ها می باشند. 

اقتصاد حیوانات خانگی

در جهان، این اتفاق آن‌قدر گسترده شده که از «اقتصاد نگهداری از حیوان خانگی» سخن می‌زنند؛ صنعتی چندصد میلیارد دلاری شامل خریدوفروش حیوان، خوراک، لوازم مراقبتی، پوشاک، خدمات دامپزشکی و حتی بیمه سلامت حیوانات! در ایران هم اکنون ردپای این اقتصاد به‌وضوح دیده می‌شود. پت‌شاپ‌ها و کلینیک‌های دامپزشکی در هر محله سر برآورده‌اند و شبکه‌ای غیررسمی از خریدوفروش حیوان در فضای مجازی فعال است. 

قیمت‌هایی به اندازه ماشین! 

در بازار حیوانات خانگی، معیارهای قیمت‌گذاری طبق معمول شامل نژاد، سن، سلامت، ظاهر و کاربرد حیوان (نگهبان یا خانگی) است. اما در کنار خریدوفروش‌های معمول، بعضی اوقات آگهی‌هایی انتشار می‌شود که چشم هر تماشاگر‌ای را خیره می‌کند. برای مثال در یکی از آگهی‌های تازه برای سگی از نژاد غول‌پیکر «سرابی»، رقم ۳۰۰ میلیون تومان درج شده می بود! برخی گربه‌های خاص و پرنده‌های زینتی هم با قیمت‌هایی از ۳۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان خرید وفروش خواهد شد. 

نژادهای محبوب؛ از پامرانین تا پرشین

در بین نژادهای رایج، سگ پامرانین با آن پوزه روباهی و موهای پف‌دار بین ۱۵ تا ۱۱۰ میلیون تومان قیمت دارد. سگ سیبرین هاسکی بین ۵ تا ۳۰ میلیون تومان و پودل عروسکی بین ۲۵ تا ۶۰ میلیون تومان خریدوفروش می‌شود. ژرمن شپرد، محبوب قدیمی نگهبان‌ها، بین ۱۵ تا ۸۰ میلیون تومان قیمت دارد. در بین گربه‌ها هم گربه پرشین از ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان، اسکاتیش فولد از ۴ تا ۱۲ میلیون تومان، چین‌چلا از ۳ تا ۹ میلیون تومان و رگ‌دال از ۲ تا ۶ میلیون تومان قیمت دارد. 

غذای حیوانات هم لوکس شد

اما خرید حیوان تازه اغاز ماجراست. خوراک حیوانات خانگی اکنون خودش تبدیل به بازار جداگانه‌ای شده است. در پت‌شاپ‌های تهران، قیمت بسته‌های غذای برند «ونپی» برای سگ‌ها سر به فلک می‌کشد؛ بسته ۴ عددی پوچ مخلوط ۴۴۰ هزار تومان، بسته ۱۰ عددی مرغ و سبزیجات یک میلیون و ۶۳۰ هزار تومان و کنسروهای برند رویال کنین مخصوص سگ‌های عقیم‌شده هر عدد ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارند. برای گربه‌ها هم وضع چندان بهتر نیست: غذای خشک بچه گربه سودمند ۲ کیلویی ۵۳۵ هزار تومان، غذای خشک گربه بالغ ۵۳۰ هزار تومان و کنسروهای برند یو. اس. پت بین ۹۰ تا ۱۴۳ هزار تومان می باشند. 

دامپزشکی؛ از چکاپ تا آرایش

در کنار خوراک، خدمات دامپزشکی قسمت پرهزینه فرد دیگر از این ماجراست. ویزیت معمولی سگ یا گربه در کلینیک‌ها نزدیک به ۵۲۰ هزار تومان است و اگر پای متخصص وسط باشد، هزینه به ۶۵۰ هزار تومان می‌رسد. دامپزشک سیار که برای معاینه به منزل می‌آید، تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌گیرد. واکسن هاری نزدیک به ۵۵۰ هزار تومان، ضدانگل تزریقی ۳۲۵ هزار تومان، شناسنامه حیوان ۶۵۰ هزار تومان و گواهی سلامت با معاینه ۷۸۰ هزار تومان هزینه دارد. این یعنی فقط برای خدمات پایه درمانی، ماهیانه باید نزدیک به یک تا دو میلیون تومان کنار گذاشت. 

زیبایی حیوان؛ از مانیکور تا اصلاح مو

احتمالا برای تعداد بسیاری شگفت باشد، اما سالن‌های آرایش حیوانات خانگی در ایران به‌شدت پرطرفدار شده‌اند. خدماتی همانند اصلاح ناخن ۳۹۰ هزار تومان، شست‌وشوی گربه ۳۷۰ هزار تومان، آرایش با قیچی ۶۰۰ هزار تومان، برس‌کشی و باز کردن گره مو ۱۷۰ هزار تومان و نظافت دهان ۱۲۰ هزار تومان هزینه دارد. اصلاح کامل موهای حیوان در برخی کلینیک‌ها تا ۲ میلیون تومان هم می‌رسد. در واقع، هزینه آراستن سگ یا گربه می‌تواند به‌اندازه یک سالن زیبایی انسانی همه‌عیار باشد! 

وسایل جانبی؛ از کیف حمل تا ظرف غذا

برای نگهداری حیوان خانگی در خانه باید به فکر وسایل ملزوم هم می بود: کیف حمل حیوانات بزرگ ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، ظرف دوقلو آب و غذا ۴۰۰ تا ۴۲۰ هزار تومان، ظرف خاک گربه همراه کیسه خاک ۴۰۰ هزار تومان و کوله‌پشتی مخصوص سگ و گربه بین یک تا ۳ میلیون تومان قیمت دارد. اگر خانه کوچک باشد و قرار باشد حیوان را به پیاده‌روی ببرید، به گمان زیاد به بند، قلاده، لباس مخصوص، کفش یا حتی عینک سگ نیاز خواهید داشت و هرکدام از این‌ها هم داستان قیمتی جداگانه‌ای دارند. 

سهم حیوان از درآمد خانوار

اگر همه این هزینه‌ها را کنار هم بگذاریم، رقم نهایی تکان‌دهنده است. نگهداری از یک حیوان خانگی معمولی (برای مثال گربه یا سگ کوچک) با احتساب غذا، خدمات دامپزشکی و لوازم الزامی، ماهانه بین ۲ تا ۷ میلیون تومان خرج دارد. این یعنی اگر خانواده‌ای با درآمد ۲۵ میلیون تومان در ماه زندگی می‌کند، دست‌کم ۲۰ تا ۳۰ درصد درآمدش باید صرف حیوان خانگی شود! برای حیوانات خاص‌تر یا نژادهای گران‌تر، این رقم به‌مراتب بالاتر است. 

هتل حیوانات؛ گزینه لوکس برای سفر

برای افرادی که سفر زیاد دارند، مراکز نگهداری حیوانات خانگی راه‌حل جانشین شده‌اند. «هتل حیوانات» اکنون در تهران و چند شهر بزرگ دیگر فعالیت دارند و هر شب اقامت حیوان بین ۲۰۰ هزار تا یک میلیون تومان هزینه دارد. برخی از این مراکز حتی امکانات اختصاصی‌ای همانند استخر کوچک، بازی گروهی، اتاق اختصاصی و دوربین آنلاین دارند تا صاحب حیوان بتواند از راه دور او را ببیند. 

هنگامی حیوان‌دوستی خرج دارد

در نهایت، نگهداری از حیوان خانگی در ایران دیگر تفریح ساده‌ای نیست بلکه تصمیمی اقتصادی است. در روزگاری که تعداد بسیاری از خانواده‌ها برای هزینه‌های الزامی تحت سختی می باشند، گروهی حاضرند قسمت قابل توجهی از درآمدشان را صرف رفاه و اسایش حیوان محبوب‌شان کنند. 

در روبه رو، عده‌ای این روال را نشانه شکاف طبقاتی می‌دانند؛ هنگامی یک خانواده برای خوراک ماهانه مشکل دارد، خانواده‌ای دیگر برای گربه‌اش پوچ خارجی و خدمات آرایش رزرو می‌کند. اما حقیقت این است که پشت این تب حیوان‌دوستی، نوعی نیاز عاطفی نهان هم وجود دارد؛ میل انسان مدرن به داشتن دوستی بی‌قضاوت، ساکت و همیشه حاضر.

احتمالا همین است که حتی گرانی، تورم و هزینه‌های سنگین هم تا این مدت نتوانسته مانع این رابطه شود. رابطه‌ای که اکنون بخشی از زندگی شهری و اقتصاد خانوار ایرانی شده است. 

گزارشی از بازار حیوانات خانگی در ایران که به سبک زندگی شهری تبدیل شده و مشاغل، بیمه، آموزش و اقتصاد نهان را شامل می‌شود. 

هزینه‌های بالای یار وفادار

در سال‌های تازه، داشتن حیوان خانگی در ایران از یک علاقه شخصی به یک سبک زندگی شهری تبدیل شده است. دیگر فقط طبقه مرفه شمال شهر نیست که سگ‌های مینیاتوری یا گربه‌های پرشین نگه می‌دارد؛ اکنون در شهرهای کوچک هم می‌توان خانواده‌هایی را دید که برای بچه‌هاشان توله‌سگی می‌خرند یا برای دلخوشیِ روزهای تنهایی، گربه‌ای به خانه می‌آورند. 

از خرید تا بیمه حیوانات

یکی از تازه ترین اتفاق‌های این سال‌ها، بیمه حیوانات خانگی است. چند شرکت بیمه خصوصی، در قالب مطرح‌های خاص، خدماتی چون پرداخت خسارت در صورت بیماری یا مرگ حیوان را اراعه می‌کنند. در برخی مطرح‌ها، سقف تعهدات تا ۲۰ میلیون تومان است و حق بیمه سالانه نزدیک به ۲ تا ۵ میلیون تومان محاسبه می‌شود. یقیناً تا این مدت این مطرح‌ها زیاد تر در تهران و چند کلان‌شهر دیگر در دسترس‌اند، ولی نشان از شکل‌گیری یک نگاه تازه دارد؛ نگاهی که حیوان خانگی را نه فقط به گفتن موجودی زنده، بلکه به گفتن «دارایی عاطفی و اقتصادی» می‌بیند. 

مشاغل تازه و کسب‌وکارهای پررونق

با گسترش نگهداری حیوانات، شغل‌هایی به وجود آمده که چند سال پیش حتی نامی از آن‌ها نبوده است. آرایشگر حیوانات (Pet Groomer)، رفتاردرمانگر حیوانات (Animal Behaviorist)، مربی توله‌سگ‌ها، پت‌سیتر یا نگهبان حیوان در خانه صاحبش و حتی عکاس حیوانات اکنون مشتری‌های ثابت دارند. 

برخی از این افراد در شبکه‌های اجتماعی ده‌ها هزار جستوجو‌کننده دارند و ویدیوهای آموزش مراقبت یا اصلاح حیوانات را انتشار می‌کنند. در پلتفرم‌های کاریابی نیز آگهی‌های بسیاری برای «پرستار گربه در منزل» یا «مربی سگ با توانایی» به چشم می‌خورد، با دستمزدهایی بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در هر ساعت. 

حیوانات خانگی در دوران بحران اقتصادی

افزایش هزینه‌های نگهداری علتشده برخی صاحبان حیوانات در ماه‌های تازه به فروش یا واگذاری حیوان‌شان فکر کنند. شبکه‌هایی در اینستاگرام و تلگرام برای «واگذاری حیوان به خانواده تازه» شکل گرفته‌اند. برخی از این موارد از سر دلسوزی است، اما در عمل به نوعی بازار ثانویه تبدیل شده‌اند که در آن حیوانات دست‌به‌دست خواهد شد. 

در عین حال، عده‌ای دیگر برای افت هزینه‌ها به ساخت غذای خانگی برای حیوانات روی آورده‌اند؛ ترکیبی از مرغ، برنج و سبزیجات که جانشین غذای خشک آماده می‌شود. با وجود این صرفه‌جویی‌ها، هزینه‌های دامپزشکی و واکسن هم چنان سختی بسیاری بر بودجه خانوار دارد.