مطابق جدولی که شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران انتشار کرده، از ۲۱ مهر ماه و به جستوجو افزایش غلظت آلاینده‌ها، کیفیت هوای پایتخت افت یافته و طی ۶ روز تازه، شامگاه پنجشنبه تا بامداد جمعه، آلوده‌ترین ساعات بوده که در این ساعات، غلظت آلاینده‌ها کم کم از شاخص ۱۱۵ تا ۱۳۶ افزایش یافت و سپس در صبحگاه جمعه به ۱۱۶ رسید اما مطابق گزارش سامانه پایش کیفی هوای سرزمین، پیش از ظهر دیروز شاخص ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در هوای شهر تهران ۱۰۹ می بود که شرکت کنترل کیفیت هوا در ساعات عصر این شاخص را ۱۰۳ و کیفیت هوا را برای گروه‌های حساس، ناسالم خبرداد.

مطابق گزارش سامانه پایش کیفی هوای سرزمین، شهرهای فرد دیگر در استان تهران، هوایی زیاد آلوده‌تر از پایتخت داشتند چنان‌که پیش از ظهر دیروز، باقرشهر با شاخص ۱۸۱ بابت آلاینده ذرات معلق ۲.۵ میکرون، پاکدشت ورامین با شاخص ۱۶۷ و پیشوا با شاخص ۱۶۳ به ترتیب آلوده‌ترین هوا را بین ۱۴ شهرستان استان تهران داشتند. 

بنا به گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران، هوای پایتخت در طول ۲۱۲ روز تازه در قیاس با زمان شبیه پارسال کیفیتی به مراتب بدتر داشته چنان‌که پارسال تهران ۵ روز هوای پاک (با شاخص صفر تا ۵۰) ۱۴۱ روز هوای قابل قبول (با شاخص ۵۱ تا ۱۰۰) ۶۴ روز هوای ناسالم برای گروه حساس (با شاخص ۱۰۱ تا ۱۵۰) ۲ روز ناسالم برای همه گروه‌ها (با شاخص ۱۵۱ تا ۲۰۰) داشت و روزهای با هوای زیاد ناسالم (با شاخص ۲۰۱ تا ۳۰۰) و خطرناک (با شاخص ۳۰۱ تا ۵۰۰) هم صفر می بود اما امسال، تعداد روزهای با هوای پاک در پایتخت ۶ روز بوده ولی از تعداد روزهای با هوای قابل قبول کاسته شده و به ۱۱۳ روز رسیده و تعداد روزهای با هوای ناسالم برای گروه‌های حساس به ۸۱ روز و تعداد روزهای با هوای ناسالم به ۸ روز افزایش یافته و تهرانی‌ها، ۲ روز هوای زیاد ناسالم و ۲ روز هوای خطرناک نفس کشیده‌اند. 

به جستوجو تداوم غلظت آلاینده‌ها در هوای پایتخت، دیروز رییس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با ابراز نگرانی از حالت آلودگی هوا در پایتخت و تکرار سالانه اتفاق وارونگی دما و افزایش غلظت آلاینده‌ها، خواستار بازنگری اساسی در مطرح‌های مقابله با آلودگی هوا شد. 

مهدی پیرهادی او گفت که آنچه طی دو دهه تازه و هر سال در ماه‌های سرد با گفتن برنامه‌های افت آلودگی هوا با مقصد کنترل منبع های آلاینده اجرا می‌شود، به علت نبوده است ضمانت اجرایی و نبوده است مدیریت واحد یکپارچه در هماهنگی بین دستگاه‌ها و افتمنابع مالی، تاثییر ملموسی بر کیفیت هوای تهران نداشته و در سال جاری هم وضع همین است چنان‌که شاخص آلودگی در تعداد بسیاری از روزهای مهر و نیمه نخست پاییز در حالت ناسالم بوده و با اغاز پایداری جوی و وقوع وارونگی دما، انتظار می‌رود این روال همچون سال‌های قبل در فصول زمستان نیز تشدید شود.

این ابراز نگرانی عضو شورای شهر تهران، در حالی می بود که به تازگی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، با استناد به گزارش سالانه حالت کیفیت هوا و صدای تهران خبرداد که «در بازه ۱۰ ساله منتهی به ۱۴۰۳، این سال با نزدیک به ۳۹.۹درصد شاخص کیفیت هوای بالاتر از حد سلامت، دومین سال آلوده در دهه تازه بوده است. در این سال، به زمان ۱۲۳ روز ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون، ۳۹ روز آلاینده ازن و ۱۴ روز آلاینده کوچک‌تر از ۱۰ میکرون، فراتر از حد مجاز بودند. بیشترین شاخص آلودگی در سال قبل هم ۱۷۴ و در روز ۲۹ آذر بوده در حالی که با دقت به دو آلاینده مهم شهر تهران، ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون به لحاظ تعداد روزهای آلوده در رتبه دوم و آلاینده ازن در مرتبه سوم قرار داشته است.» 

 همه سرزمین از آلودگی هوا رنج می‌برد 

گزارش‌هایی که وزارت بهداشت در فاصله سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ از رصد مرگ بر تاثییر آلودگی هوا انتشار کرده هم مشخص می کند که هر سال، تاثییر مخرب آلودگی هوا بر سلامت شهروندان، شدیدتر می‌شود. 

نزدیک به دو ماه قبل، عباس شاهسونی که معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تحول اقلیم دانشگاه علوم‌ پزشکی شهید بهشتی است، در گزارشی به خبرگزاری ایسنا خبر داد که در سال ۱۴۰۳ بیشتر از ۳۵هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در سرزمین ثبت شده و با اصرار بر این که مقدار غلظت آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ افزایش داشته، در توضیح جزییات این مطالعه او گفت: «مطالعه‌ای درمورد بازدید آثار بهداشتی و اقتصادی ناشی از آلودگی هوا در سال قبل و در ۸۳ شهر سرزمین با جمعیتی بیشتر از ۵۷ میلیون نفر انجام شد که نتایج این مطالعه، مشخص می کند که تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ به‌طور میانگین ۳۵ هزار و ۵۴۰ نفر است. بر پایه نتایج این مطالعه، ۱۲.۷ درصد از مرگ‌های طبیعی در ۸۳ شهر مورد مطالعه، منتسب به روبه رو طویل‌زمان با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بوده و به‌طور میانگین ۱۴.۶۶ درصد از مرگ‌های منتسب به روبه رو طویل‌زمان با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۱۵ درصد به علت سکته مغزی، ۱۴.۴ درصد به علت سرطان ریه و بیشتر از ۱۱ درصد به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی بوده است . بر پایه نتایج این مطالعه، هزینه‌های ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۱۴ میلیارد دلار و معادل ۱۰۰۰ میلیارد تومان بوده است. نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین غلظت سالانه ذرات معلق در سال قبل نسبت به سال ۱۴۰۲ به مقدار جزیی افزایش هم یافته است.»

مطالعه فرد دیگر هم سال ۱۴۰۲ و در ۵۷ شهر سرزمین و برای جمعیت ۴۸ میلیون نفری ساکن در این شهرها انجام شد که نتایج این مطالعه وزارت بهداشت هم نشان داد که در سال ۱۴۰۲ مقدار ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، در ۷۵درصد از روزهای سال از مقدار رهنمود سازمان جهانی بهداشت زیاد تر بوده و بیشتر از ۳۰‌ هزار و ۶۰۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در این شهرها رخ داده که مقدار مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شهرهای ماهشهر، ریگان، تهران، مشهد، اصفهان و اراک از میانگین کشوری زیاد تر بوده و به ‌طور اشکار، در سال ۱۴۰۲ سهم پایتخت از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۶ هزار و ۹۳۹ نفر است. 

مطابق نتایج این مطالعه، سهم بیماری‌های مزمن انسداد ریوی از مقدار مرگ‌ و میر ناشی از بیماری‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در ۵۷ شهری که مورد رصد قرار گرفته‌اند ۸۱۹ نفر (نزدیک به ۱۱.۴درصد از مرگ‌ و میرهای ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی) سهم سرطان ریه، ۷۷۳ نفر (۱۴.۴درصد) سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از مقدار مرگ‌ و میر سرزمین در ۵۷ شهر مورد بازدید، ۷ هزار و ۳۰۸ نفر (۱۴.۷درصد) مرگ‌های سکته‌ مغزی به علت روبه رو طویل‌زمان با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز ۳ هزار و ۱۵۱ نفر (۱۴.۹درصد) بوده و درنهایت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال ۱۴۰۹۲ هم ۱۲ میلیارد دلار (معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان) برآورد شده است.

شاهسونی درمورد آمار قربانیان آلودگی هوا در سال ۱۴۰۱ هم اظهار کرده می بود: «مطابق نتایج مطالعه سال ۱۴۰۱ و بازدید آثار بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در ۳۳ شهر سرزمین، شمار قربانیان بالاتر از ۳۰ ساله، ۲۶ درصد زیاد تر از فوتی های آلودگی هوا در سال ۱۴۰۰ بوده و در این سال تعداد کل موارد مرگ منتسب به روبه رو طویل زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در افراد بالای ۳۰ سال، به‌طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر گزارش شده که بیشتر از ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. در سال ۱۴۰۱ میانگین سالانه غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در شهرهای تهران، مشهد، اهواز، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، یاسوج، همدان، خرم آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، زنجان، یزد، ارومیه، کرمان، بیرجند، قم، زابل، بجنورد، دزفول، بوشهر، شهرکرد، اردبیل، بندرعباس، شوشتر، بم، قزوین، ایرانشهر و بهبهان، بیشتر از ۷ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (پنج میکروگرم در مترمکعب) و تقریبا سه برابر استاندارد ملی (دوازده میکروگرم در مترمکعب) بوده و در این سال خسارت مرتبط با همه موارد مرگ منتسب به ذرات معلق برابر با ۴۲۱ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.» 

یکی دیگر از گزارش‌ها مربوط به حالت مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در سال ۱۴۰۰ است که شاهسونی در توضیح این گزارش اظهار کرده است:  «در سال ۱۴۰۰، تعداد همه مرگ‌های منتسب به روبه رو طویل‌زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون، بیشتر از ۸۷درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشته و در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در ۲۷ شهر مورد مطالعه (تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، ‌سنندج، همدان، خرم‌آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، شهرکرد، یزد، ارومیه، کرمان، قزوین، بیرجند، قم، ‌زابل، بجنورد، زنجان، بوشهر، اردبیل و زاهدان) با جمعیت ۳۵ میلیون نفری، ۲۰ هزار و ۸۳۷ نفر، در شهر تهران به‌ طور میانگین ۶۳۹۸ نفر و در شهرهایی نظیر اهواز، تهران، زابل، کرج، اصفهان و دزفول که با آلودگی هوای شهری و اتفاق گرد و غبار دچار می باشند، بالاتر از میانگین کشوری است آن‌هم درحالی که میانگین غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در ۲۷ شهر مورد مطالعه، بیشتر از ۶ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (۵ میکروگرم در مترمکعب) و بیشتر از ۲.۵ برابر استاندارد ملی (۱۲ میکروگرم در مترمکعب) بوده است. این چنین در این سال، تعداد مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD) منتسب به روبه رو طویل زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در شهرهای مورد مطالعه به‌ طور میانگین ۵۷۴ نفر و در شهر تهران ۱۲۰ نفر بوده در حالی که هزینه‌های مرتبط با مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی ۲۲۵ میلیون دلار تخمین زده شده است. 

میانگین تعداد مرگ در سال ۱۴۰۰ به علت سرطان ریه منتسب به روبه رو طویل زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در ۲۷ شهر مورد مطالعه به ‌طور میانگین ۵۱۳ نفر و در شهر تهران ۱۶۱ نفر و هزینه مرتبط با مرگ و میر ناشی از سرطان ریه ۲۰۱ میلیون دلار تخمین زده شده است. 

تعداد مرگ‌های سال ۱۴۰۰ به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی منتسب به روبه رو طویل زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در ۲۷ شهر مورد مطالعه به ‌طور میانگین ۴۹۲۳ نفر و در شهر تهران ۱۳۲۲ نفر گزارش شده درحالی که در این سال هزینه‌های مرتبط با مرگ و میر ناشی از ایسکمیک قلبی ۱۹۳۲ میلیون دلار تخمین زده شده است. میانگین تعداد مرگ در سال ۱۴۰۰ به علت سکته مغزی منتسب به روبه رو طویل زمان با ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در ۲۷ شهر مورد مطالعه ۱۹۷۲ نفر و در شهر تهران ۶۶۶ نفر گزارش شده در حالی که هزینه‌های مرتبط با مرگ و میر ناشی از سکته مغزی ۷۷۴ میلیون دلار تخمین زده شده است. در سال ۱۴۰۰ در کل هزینه مرتبط با مرگ و میر ناشی از همه علل منتسب به ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون معادل ۲۲۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده که این مقدار نسبت به سال ۱۳۹۹ بیشتر از ۹۰درصد افزایش یافته است.»