افسردگی فصلی که به اختصار با نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) شناخته می‌شود، نوعی از افسردگی است که با تحول فصل‌ها به‌اختصاصی در پاییز و زمستان ابراز می‌کند. 

این نوع افسردگی زیاد تر به طور خستگی مفرط، افتانرژی و بدخلقی خود را مشخص می کند و طبق معمول با اغاز پاییز اغاز شده و تا ماه‌های سرد زمستان ادامه دارد. افسردگی فصلی پاییز به علت افت نور روز و تغییرات شیمیایی در مغز به وجود می‌آید که بر خلق و خوی فرد تاثییر منفی می‌گذارد.

تحقیقات مشخص می کند که خانم‌ها زیاد تر از آقایان به افسردگی فصلی پاییز مبتلا خواهد شد. این گمان می‌تواند به تغییرات هورمونی و فشارهای اجتماعی مرتبط باشد.

 جوانان نسبت به افراد میانسال و سالمند، زیاد تر در معرض خطر افسردگی فصلی قرار دارند. به خصوص در دوره‌های تحولی همانند نوجوانی و جوانی، این حساسیت افزایش می‌یابد.

 افرادی که در مناطق سردسیر و عرض‌های جغرافیایی بالاتر زندگی می‌کنند، به علت افتنور خورشید زیاد تر مستعد این نوع افسردگی می باشند. نور خورشید نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های نشاط‌قسمت مغز همانند سروتونین دارد.

 اگر در خانواده سابقه ابتلا به افسردگی اساسی یا اختلال دوقطبی وجود داشته باشد، گمان ابتلای فرد به افسردگی فصلی نیز افزایش می‌یابد. عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو در این عرصه اثرگذار می باشند.

در نظر داشته باشید که شناخت این عوامل می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر افسردگی فصلی پاییز پشتیبانی کند. در صورت ابراز علائم، مشاوره با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشکی پیشنهاد می‌شود.

جمال شمس، استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با گفتن این که در برخی از فصول سال به دلایل نامعلوم امکان پذیر خلق برخی از افراد دستخوش تغییراتی شود اظهار کرد: افسردگی فصلی اختلالی است که طبق معمول با تحول فصل به بیشترین مقدار خود می رسد.

 او گفت: به طور کلی افسردگی فصلی نوعی اختلال است که در آن فرد در دیگر زمان‌های سال شرایطی عادی دارد ولی در فصلی خاص حس اضطراب و افسردگی می‌کند.

شمس با اشاره به این که تابش نور خورشید و ساعت بیولوژیکی بدن که تنظیم کننده ترشح هورمون‌ها است می تواند خلق وخو و خواب را تحت تاثییر قرار دهد اصرار کرد: افرادی که با تحول فصل دچار افسردگی خواهد شد، به هر مقدار نور بیشتری دریافت کند سریعتر از افسردگی و تنگی خلق رهایی می یابند.

 عضو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه او گفت: خلق ۱۱ درصد از عموم مردم با اغاز فصل پاییز و سرد شدن هوا افت اشکار می‌کند.

وی با اصرار بر این که همه افرادی که دچار افسردگی فصلی می شوند ضرورتا مبتلا به اختلال افسردگی نیستند گفت: امکان پذیر درصد مقداری از افرادی که به یک باره با تحول فصل دچار اضطراب و افسردگی می شوند به درمان‌های مداخله‌ای نیاز داشته باشند.

 این متخصص روانپزشکی دانشگاه با گفتن این که اختلال عاطفی و یا افسردگی فصلی افراد را به شکل‌های متغیری تحت تاثییر قرار می‌دهد، افزود: گمان تحول خلق در فصل بهار نیز وجود دارد.

شمس با اشاره به این که گمان ابراز افسردگی با اغاز فصل پاییز به مراتب زیاد تر از بهار است گفت: شیدایی یا مانیا حالتی از افسردگی است، در این مدل از اختلال خلق که همزمان با فصل بهار اغاز می‌شود انرژی فرد زیاد زیاد می‌شود  به شکلی که این اختلال با تظاهراتی همانند نشاط ‌زدگی، تحریک‌پذیری، فعالیت بیشتر از حد، خلق بالا به طور نشاط، خوش‌بینی افراطی، بیقراری حرکتی، اشکال در تمرکز و برنامه‌ریزی‌های بلندپروازانه دیده می‌شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه او گفت: در مبتلایان به بیماری دوقطبی، علائم مانیا و شیدایی با اغاز فصل بهار و اختلال افسردگی در فصل پاییز عود می‌کند.

متخصص روانپزشکی دانشگاه با گفتن این که علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی با اختلال افسردگی دائم شباهت بسیاری دارد خاطرنشان کرد: افت انرژی، تغییرات محسوس در مقدار خواب، میل جنسی، دقت و تمرکز و تحول در مقدار اشتها از نشانه‌های افسردگی است.

 این عضو هیئت علمی دانشگاه تنها فاکتوری که افسردگی فصلی را نسبت به دیگر اختلالات روانی و افسردگی ها  متفاوت می‌کند، زمان ابراز افسردگی فصلی دانست و او گفت: افسردگی فصلی در بازه وقتی خاص در سال عود می‌کند.

شمس با گفتن این که گمان ابراز همه بیماری‎‌ها و اختلالات روان تقریبا یکسان است خاطرنشان کرد: به طور مثال بیشترین سن ابراز افسردگی بین ۳۰ تا ۴۰ سال است و یا اختلال دوقطبی و یا ابراز شیدایی در ۲۰ تا ۲۵ ساله ها زیاد تر دیده می‌شود.

 این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به این که به طور کلی انواع بیماری‌ها، که اختلالات روان هم از این قاعده مستثنی نیست تاریخ دقیق اغاز و یا سن خاصی ندارد اصرار کرد: حتی امکان پذیر فردی در سن بالای ۵۰ یا کمتر از ۲۰ سال دچار افسردگی یا افسردگی فصلی شود.

شمس با اشاره به اهمیت درمان انواع افسردگی ها اصرار کرد: اگر  این بیماری به موقع تشخیص و درمان ها پیش از شدت گرفتن علائم اغاز شود، روال درمان تا نزدیک به بسیاری از ابراز مشکلات بعدی جلوگیری خواهد کرد.

 وی منفعت گیری از درمان های دارویی، غیر دارویی و یا مشاوره را از جمله راه حلهای درمان افسردگی فصلی دانست و اصرار کرد: درمان این اختلال به پشتیبانی نور درمانی، دارو و راه حلهای روان‌ پزشکی انجام می‌شود و اگر  فرد به اختلال دوقطبی مبتلا باشد باید به پزشک خود خبر دهد چرا که این نوشته برای زمان تجویر نور درمانی و دیگر داروهای ضد افسردگی زیاد اهمیت دارد.

 این متخصص روانپزشکی دانشگاه او گفت: درمان با داروهای ضد افسردگی برای برخی از بیماران مبتلا به اختلال عاطفی فصلی، خصوصا اگر علائم شدید باشد زیاد موثر خواهد می بود.