درحالی‌که تا همین چند سال پیش، بارش برف در آذرماه علتتعطیلی مدارس می‌شد، در سال جاری، نه‌تنها برف و بارانی سهم مردم نشده، بلکه علاوه بر آلودگی هوای سالانه، ویروس آنفلوانزا نیز با فراگیری خود، به تعطیلی‌ها افزوده است؛ آن‌چنان که ۳۶ شهر از هفت استان سرزمین، در روزهای شنبه و یکشنبه (یکم و دوم آذرماه) با تعطیلی ناشی از ویروس آنفلوانزا و آلودگی هوا روبه رو شده‌اند. این گزارش در حالی انتشار می‌شود که کارگروه‌های جدیدی در استان‌های دیگر، تصمیم به تعطیلی روز یکشنبه (دوم آذر) گرفته‌اند. 

تعطیلی ۳۶ شهر از ۷ استان سرزمین

آذرماه امسال با اطلاعیه‌های تعطیلی پشت سر هم در اقصی نقاط سرزمین اغاز شد. بر پایه تصمیم کارگروه ضروری آلودگی هوای استان تهران، فعالیت همه مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌های استان تهران به‌جز فیروزکوه از شنبه اول آذر تا چهارشنبه پنجم آذر تعطیل است و مطرح زوج و فرد شهر تهران از در منزل اجرا می‌شود. این چنین فروش مجوز روزانه مطرح ترافیک توسط شهرداری ممنوع شد.

این کارگروه این چنین مقرر کرد کارمندان دارای بیماری عرصه‌ای و تنفسی و قلبی و زنان باردار و دارای کودک خردسال با اراعه مستندات و هماهنگی می‌توانند از دورکاری منفعت گیری کنند.

غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی نیز از غیرحضوری‌شدن مدارس خبر داد و او گفت: «به علت جلوگیری از شیوع آنفلوانزا در بین دانش‌آموزان مدارس مشهد، امروز هم به طور غیرحضوری برقرار خواهد می بود».

او این چنین گفت: «تصمیم‌گیری این می بود که مدارس مشهد شنبه و یکشنبه تعطیل شوند و ادارات دایر خواهند می بود و مشکلی در این عرصه نداریم؛ چراکه بیشترین گسترش بر پایه برآوردها در بین دانش‌آموزان و مدارس بوده است و آن‌ها غیرحضوری می باشند».

تعطیلی‌ها در آذربایجان شرقی هم برقرار شدند. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی و رئیس کارگروه مدیریت ضروری آلودگی هوا خبرداد: «مدارس تبریز، اسکو و بناب در روزهای شنبه و یکشنبه غیرحضوری اظهار می‌شود».

ظفرمحمدی عصر جمعه هم با صدور اطلاعیه‌ای خبرداد: «برابر مصوبه کمیته ضروری آلودگی هوای استان آذربایجان شرقی، با دقت به افزایش غلظت آلاینده‌های جوی و آلودگی هوا، مقرر شد شنبه و یکشنبه، اول و دوم آذرماه، مدارس شهرستان تبریز (شامل نواحی پنج‌گانه، خسروشاه، باسمنج و سردرود) و مدارس شهرستان‌های اسکو و بناب در همه مقاطع تحصیلی در نوبت‌های صبح و بعدازظهر، به طور غیرحضوری و از طریق سامانه شاد آموزش و پرورش برگزار شود. این چنین فعالیت مراکز سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان نیز در مناطق یادشده تعطیل خواهد می بود. این چنین مقرر شد حمل‌ونقل عمومی سطح شهر تبریز ازجمله مترو و اتوبوسرانی در این روزها به طور رایگان خدمت‌رسانی کنند».

کارگروه شرایط ضروری آلودگی هوای استان مرکزی نیز چهارمین استانی می بود که از تعطیلی‌ها خبر داد. این کارگروه با صدور اطلاعیه‌ای خبرداد: «با دقت به روال افزایشی شاخص آلایندگی هوای شهرهای اراک، ساوه و شازند، همه دوره‌های آموزشی ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم در شهرهای اراک، ساوه و شازند و روستاهای کزاز، قدمگاه، اکبرآباد، رباط‌میل، ضامنجان، چقا، شهرجرد و حاجی‌آباد به طور مجازی و در بستر شاد برگزار خواهد شد».

این چنین با دورکاری مادران دارای کودکان زیر دو سال و کارمندان دارای بیماری عرصه‌ای موافقت شد و پایش و برخورد اختصاصی با صنایع آلاینده اطراف شهر و مستقر در شهرک‌های صنعتی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست انجام می‌شود. نظارت و جلوگیری از فعالیت کارگاه‌های عمرانی که تبدیل تشدید آلودگی هوا خواهد شد نیز مطابق این اطلاعیه توسط شهرداری‌های اراک، ساوه و شازند مورد دقت اختصاصی قرار گرفت. بر این مبنا، شهرهای اراک، ساوه، شازند و چند روستا در استان مرکزی، شهرهای اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، شوشتر، دشت آزادگان و بندر ماهشهر در استان خوزستان، شهرهای تبریز، اسکو و بناب در آذریابجان شرقی، ارومیه در آذربایجان غربی، شهرهای مشهد، تبادکان، تربت‌حیدریه، نیشابور و تربت‌جام در استان خراسان و همه مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌های استان تهران به‌جز فیروزکوه در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل شدند. 

ریسک ابتلا در بیشترین مقدار

«آمیتیس رمضانی»، استاد دانشگاه در بیماری‌های عفونی، رئیس انجمن متخصصین عفونی سرزمین و رئیس شبکه بیماری‌های نوپدپد و بازپدید، به تبیین چرخه تکراری هرساله ویروس آنفلوانزا پرداخت: «ما در سرزمین یک چرخه ثابت از وجود و ابراز ویروس آنفلوانزا داریم که سالانه با اغاز فصل سرما، یعنی پاییز اغاز می‌شود. ابتدا نشانه‌های موردی آن را داریم و به مرور افزایش اشکار می‌کند و در اواخر آذرماه به پیک خود می‌رسد. هر سال هم با نوع A اغاز می‌شود. سپس و کم کم افت ابتلا رخ می‌دهد و در میانه بهمن، نوع B این ویروس خودش را مشخص می کند.

یقیناً این نوع از هر جهت شدت کمتری دارد و در نتیجه کمتر هم خطرناک است. پیک آن خفیف‌تر است و در دسته ویروس مهاجم طبقه‌بندی نمی‌شود. اواخر فروردین این نوع از ویروس هم کمتر می‌شود و در فصل گرما به کف می‌رسد. امسال هم همان سیکل هرساله در جریان است و از نظر وقتی اکنون در بدترین زمان ممکن هستیم که ریسک ابتلا در بیشترین حد خود قرار دارد».

یکی از مواردی که جهت شده سپس از چند سال آنفلوانزا دلواپس‌کننده‌تر از قبل به نظر برسد، به گمان زیاد دورشدن از دوران پاندمی کروناست: «شیوع ویروس کرونا به مردم یاد داده می بود از ماسک منفعت گیری کنند، موارد بهداشتی را زیاد تر از حالت طبیعی مراعات کنند و این چنین به ضدعفونی‌کردن دست‌هایشان و اشیا با الکل بپردازند. با فراموش‌شدن دوران کرونا و پاندمی، گویا آن ملاحظات هم به فراموشی سپرده شده است؛ و الا ویروس آنفلوانزایی که الان با آن دچار هستیم، همان تایپ H۳N۲ است و تحول خاصی نکرده. با دقت به این که بستر میزبان ویروس هم همان انسان است، ما متغیری فرد دیگر هم نداریم؛ چون همان‌طورکه می‌دانید ویروس بسته به نوع میزبانش تحول می‌کند».

او با اشاره به افزایش تعطیلی مدارس، مشخصا به علت ویروس آنفلوانزا، به‌گفتن امری که تا به حال سابقه نداشته است، گفت: «واکسن آنفلوانزا همیشه برای گروه‌های حساس پیشنهاد می‌شود، اما ما کودکان به‌خصوص کودکان زیر پنج سال را هم در همین دسته قرار می‌دهیم؛ چراکه بدن و سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف‌تر است و امکان دارد شکل حادتری از بیماری را توانایی کنند. علت تعطیلی‌های مدارس هم به همین علت است، چون بیماری امکان دارد در بدن افراد بروزهای متغیری داشته باشد و بهتر است کودکان به‌خصوص زیر پنج‌ساله‌ها از این بیماری و ریسک بالای آن مصون بمانند». 

سختی ادغام آلودگی و بیماری

به حرف های او متأسفانه تلفیق آلودگی هوا و ویروس شرایط را دشوارتر هم کرده است: «آلودگی هوا برای همه مردم زیان اور است و تهدید مهمی برای سلامت بشر است؛ از افزایش ریسک ابتلا به سرطان تا عفونت‌های متعدد. با اهمیت ترین و محرزترین آن‌ها اما عفونت‌های تنفسی است؛ چراکه با تنفس هوای آلوده، آلودگی از همان بینی داخل می‌شود و تا تحتانی‌ترین اندام‌های تنفسی هم پیش می‌رود و کارکرد آن‌ها را مختل می‌کند. این تضعیف کارکرد سیستم تنفسی جهت می‌شود بدن مستعد ابتلا به ویروس‌های بسیاری شود. از نظر دیگر، آلودگی هوا خود می‌تواند عامل ابراز بیماری‌هایی همچون برونشیت مزمن و آسم شود».

این استاد بیماری‌های عفونی در آخر پیشنهاد‌هایی به مردم اراعه داد: «متأسفانه مردم راهکار بسیاری برای محافظت از خود ندارند، اما پیشنهاد ما این است که در این چنین ایامی تا جای ممکن از وجود در فضای باز خودداری کنند. در خانه از دستگاه تصفیه هوا منفعت گیری کنند. خوردن ویتامین‌ها و نوشیدن آب زیاد می‌تواند تا حدی پشتیبانی‌کننده باشد». 

باید تصمیمات جدی‌تری می‌گرفتند

«بهزاد اشجعی»، کارشناس آلودگی هوا نیز به هم‌پوشانی مجدد یک ویروس و آلودگی هوا در سرزمین اشاره کرد: «ما دقیقا در دوران کرونا همین توانایی را داشتیم؛ هم‌پوشانی ویروس کرونا و آلودگی هوا که جهت می‌شد شرایط برای سلامتی مردم بدتر شود؛ چراکه هم بیماری و هم آلودگی هوا مستقیم و در ابتدا دستگاه تنفسی را مقصد قرار می‌داد و بعد از آن سراغ ارگان‌هایی همچون قلب و عروق و اعصاب می‌رفت. در نتیجه، سیستم تنفسی بدن در این چنین شرایطی شکننده‌تر خواهد می بود و مراجعات بیمارستانی نیز به بیشترین حد خود می‌رسد. در آن زمان، تصمیمات اخذشده زیر سایه کرونا قرار می‌گرفت. اکنون اما اگرچه این تصمیمات، یعنی تعطیلی برخی مدارس و برخی سطوح، ریشه در آیین‌نامه شرایط ضروری دارد، اما به نظر می‌رسد با دقت به وخیم‌بودن اوضاع، احتمالا نیاز به تصمیمات جدی‌تری می بود».

به حرف های اشجعی، اکنون همه مردم تحت تأثیر قرار دارند: «اکنون نه‌فقط گروه‌های حساس، بلکه سلامت آحاد مردم جامعه در خطر است. خطراتی که برخی از آن‌ها احتمالا در لحظه خود را نشان دهد و برخی دیگر اثرات درازمدتی داشته باشد. به همین علت، انتظار می‌رود تا تصمیمات هم جدی‌تر باشند. برای مثال، محدودکردن وجود افراد در سطح جامعه با افت ساعات اداری یا دورکاری می‌تواند یکی از این راهکارها باشد. اگر مطابق آیین‌نامه شرایط ضروری تصمیم‌گیری دراین‌باره را بر مسئولیت خود رؤسای کارگروه‌ها می‌گذاشتند، می‌شد از کف آیین‌نامه عبور کرد و مداخلات نیرومندتری انجام داد، اما اکنون مسئولان به همین سطح بسنده کرده‌اند».

اگر قانون هوای پاک سال‌ها پیش در سرزمین اجرا می‌شد یا حداقل به سمت اجرای آن حرکت می‌شد، قطعا ما اوضاع بهتری داشتیم: «نه‌تنها قانون هوای پاک بلکه موارد فرد دیگر نیز در قالب پیشنهادهای کارشناسی به مسئولان اراعه شدند که هزینه و زمان کمتری می‌طلبیدند. با وجود این، اجرای با اهمیت ترین آن‌ها تا این مدت در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. اولین نوشته نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی سرزمین است. نوسازی یا تبدیل سوخت آن‌ها یکی از جدی‌ترین مطالبات آن قانون می بود.

از نظر دیگر، نوشته موتورهای کاربراتوری است که مطابق آخرین آمار بالای ۱۰ میلیون از این موتورها در سرزمین وجود دارند که منبع مهم آلودگی موتورسیکلت‌ها محسوب خواهد شد، اما اتفاقی در این عرصه هم نیفتاد. به طریق اولی منبع های ثابت همانند نیروگاه‌ها و صنایع و سوخت مایع آن‌ها ازجمله مازوت به قرار اسبق در جریان می باشند. در نتیجه، نمی‌توان انتظار داشت شرایط آلودگی هوا در سرزمین ما بهتر شود».