این در حالی است که به حرف های عضو هیئت‌مدیره انجمن متخصصان پوست ایران، «زیاد تر کلینیک‌های زیبایی مجوز فعالیت ندارند و برخی از کلینیک‌های دارای مجوز نیز بدون مراعات استانداردهای ملزوم به فعالیت مشغول‌اند که از مثالهای آن می‌توان به کلینیکی اشاره کرد که با تزریق ژل غیراستاندارد علتمرگ آن زن جوان شد».

مراکز زیبایی بدون مجوز که تعدادشان رو به گسترش است، به خدماتی از قبیل تزریق ژل، بوتاکس و چربی، کاشت مو، ابرو و مژه می‌پردازند و خدمات خود را از طریق تبلیغات فریبنده در فضای مجازی به‌اختصاصی اینستاگرام انتشار می‌کنند. عمق فاجعه هنگامی زیاد تر می‌شود که ناظر تبلیغات اراعه خدمات زیبایی در آرایشگاه‌ها نیز هستیم.

از تزریق ژل و بوتاکس تا لیزر، تتو و فروش لنزهای رنگی چشم؛ خدماتی که از طرف افراد غیرمتخصص و در محیط‌هایی غیراستاندارد انجام می‌شود، اما چرا مردم به کلینیک‌های زیبایی غیرمجاز مراجعه می‌کنند؟ عوارض مراجعه به این کلینیک‌ها و مراکز غیرمجاز چیست؟ و چرا این کلینیک‌ها به‌شدت در شهرهای سرزمین به‌اختصاصی پایتخت رشد قارچ‌گونه اشکار کرده‌اند و راه‌های مقابله با آن‌ها چیست؟ 

تبلیغات گسترده در فضای واقعی و مجازی

علیرضا محبی‌پور، نایب‌رئیس و سخنگوی انجمن متخصصان پوست ایران، دراین‌باره می‌گوید: «از نظر وزارت بهداشت، واژه‌ای به نام کلینیک زیبایی تعریف نشده است. آنچه وجود دارد، درمانگاه تخصصی پوست و مو است که پروانه آن از طرف وزارت بهداشت صادر می‌شود. به این علت هزاران مرکزی که شما در فضای مجازی به‌اختصاصی اینستاگرام و فضای حقیقی با نام کلینیک زیبایی می‌بینید، زیاد تر مطب‌های پزشکی، سالن‌های آرایش، مراکز کاشت زیرزمینی و… می باشند که به طور غیرقانونی از گفتن «کلینیک زیبایی» برای فریب مردم منفعت گیری می‌کنند».

از برخی از خیابان‌های تهران همانند صادقیه که می‌گذری، عده‌ای تراکت‌هایی به دستت خواهند داد که روی آن انواع خدمات زیبایی درج شده؛ از تزریق ژل و بوتاکس و کاشت مژه و ابرو تا وعده عقد قرارداد برای ضمانت ۲۰ساله برای اراعه خدماتی همانند لمینیت و کامپوزیت دندان. فضای مجازی به‌اختصاصی اینستاگرام نیز مملو از این تبلیغات است؛ از برپایی جشنواره‌های تخفیفی یا عبارت‌های فریبنده همانند پرداخت اقساطی خدمات زیبایی تا تخفیف به مناسبت «بلک‌فرایدی».

منفعت‌گیری از اینفلوئنسرها در این عرصه جهت جذب تعداد بسیاری از افراد به‌اختصاصی دختران جوان به این قبیل عمل های زیبایی شده است. تا این مدت هیچ آماری از تعداد کلینیک‌ها و مراکز غیرمجازی که در حوزه زیبایی به فعالیت مشغول‌اند، در دسترس نیست.

از نظر دیگر نبوده است یک سامانه یکپارچه برای ثبت و ردیابی مراکز مجاز و غیرمجاز، تشخیص را برای مردم دشوار کرده است. علیرضا عبدالمطلبی، رئیس انجمن صنفی کلینیک‌های تخصصی پوست و موی تهران، به «شرق» می‌گوید: « این که فقط روی مجوز کلینیک‌های زیبایی تمرکز کنیم، درست نیست، چون برخی از این مراکز اگرچه مجوز دارند، اما به فعالیت‌های غیرمجاز یا فعالیت‌های پزشکی می‌پردازند که ازجمله اینها می‌توان به تزریق ژل و بوتاکس در آرایشگاه‌ها اشاره کرد.

آرایشگاه مجوز دارد، ولی نه برای انجام اموری همانند تزریق ژل و بوتاکس». او ادامه می‌دهد: «طی یک تحقیق میدانی که هشت سال پیش انجام دادیم، تنها در خیابان میرداماد تهران ۴۰۰ مرکز غیرمجاز که به فعالیت زیبایی می‌پرداختند، شناسایی شدند». 

پرونده‌های سنگین عوارض عمل های غیرتخصصی

احتمالا کمتر فردی از مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های زیبایی غیرمجاز، از صدمه‌های پزشکی جدی ناشی از عمل های زیبایی در این مراکز و هزینه‌های درمانی طویل مدت آن آگاهی داشته باشد. عوارض ناشی از تزریق ژل‌های فله‌ای و بی‌کیفیت یا تزریق این مواد به دست افراد فاقد صلاحیت پزشکی و بدون مراعات پروتکل‌های بهداشتی، عوارض بسیاری را همراه دارد؛ از نارضایتی‌های شدید مراجعان به این مراکز تا صدمه‌های جدی همانند عفونت‌های مزمن، نکروز پوستی (نوعی عفونت که علتتخریب بافت پوست می‌شود)، آمبولی (لخته‌شدن خون و انسداد رگ) و….

نایب‌رئیس انجمن متخصصان پوست ایران توضیح می‌دهد: «امروزه حجم بالایی از مراجعه به متخصصان پوست و جراحان پلاستیک ناشی از عوارض ناشی از انجام عمل های زیبایی در مراکز غیرتخصصی است. از تزریق مواد نامرغوب تا جراحی‌هایی که به دست افراد بدون صلاحیت انجام می‌شود.

این چنین تعداد بسیاری از سالن‌های زیبایی در تهران، کاشت مو و لیزر تتو انجام خواهند داد که این کار کاملا تخصصی است». او ادامه می‌دهد: «نتیجه عمل های زیبایی غیراستاندارد، تشکیل عوارض دائمی، چهره‌های صدمه‌دیده، مشکلات روانی بعد از عمل و تحمیل هزینه‌های درمانی زیاد سنگین به خود فرد و جامعه است. ما این روزها با پرونده‌های زیاد سنگینی مواجه هستیم که قربانیان آن سال‌ها است که با عوارض عمل های غیرتخصصی که روی آن‌ها انجام شده، دست‌وپنجه نرم می‌کنند». 

غیبت مسئول فنی در کلینیک‌های زیبایی

مهدی صانعی، بازپرس دادسرای جرائم پزشکی است. او هم می‌گوید: «امروزه یکی از معضلات قسمت سلامت، نوشته مراکز و مؤسسات غیرمجاز است. یک کلینیک یا یک مؤسسه پزشکی اگر بخواهد پروانه فعالیت بگیرد، باید فرایندی طویل طی کند تا از نظر وزارت بهداشت صاحب صلاحیت تشخیص داده شود که یکی از این موارد، داشتن مسئول فنی است».

بر پایه اظهار او، مسئول فنی حتما باید پزشک متخصص مرتبط با فعالیت آن کلینیک باشد. برای مثال برای کلینیک‌های زیبایی، مسئول فنی باید حتما پزشک متخصص پوست بوده و در کلینیک وجود داشته باشد؛ یعنی کلینیک‌های فعال در دو نوبت صبح و بعدازظهر باید دو مسئول فنی جداگانه داشته باشند و درصورتی‌که یک مسئول فنی خواستار فعالیت در دو شیفت صبح و عصر در آن کلینیک باشد، اجازه فعالیت در کلینیک فرد دیگر را ندارد».

سخنگوی انجمن متخصصان پوست ایران هم می‌گوید: «اگرچه از نظر قانونی وجود مسئول فنی در کلینیک‌های زیبایی الزامی است، اما این قضیه عملا مراعات نمی‌شود و مسئول فنی عموما در محل وجود ندارد. دلیلش احتمالا این باشد که قانون با مقصد تشویق کارآفرینی به هر شخصی که اندوخته دارد، به شرط معارفه دو متخصص پوست به وزارت بهداشت به‌گفتن مسئول فنی، اجازه تأسیس کلینیک زیبایی داده است. حال این فرد می‌تواند یک پزشک عمومی باشد یا یک هنرپیشه، فوتبالیست، طلا فروش، مهندس یا بازاری و…. اکنون در تهران مالکیت برخی از کلینیک‌های پوست مربوط به هنرپیشه‌ها یا فوتبالیست‌ها است». 

خدمات ارزان‌قیمت

احتمالا بتوان یکی از دلایل مراجعه افراد به کلینیک‌های غیرمجاز را در ارزان‌بودن قیمت اراعه خدمات آن‌ها دانست که با اهمیت ترین علت این ارزانی منفعت گیری از مواد مصرفی بی‌کیفیت و نامرغوب همانند ژل‌های فله‌ای و تقلبی و نیز تجهیزات و دستگاه‌های غیراستاندارد همانند دستگاه‌های لیزر موهای زائد است.

نایب‌رئیس انجمن متخصصان پوست ایران دراین‌باره توضیح می‌دهد: «قیمت ارزان‌ترین فیلر دارای مجوز برای هر سی‌سی دومیلیون‌و ۲۰۰ هزار تومان و گران‌ترین آن برای هر سی‌سی ۱۱ میلیون تومان است. به این عددها باید هزینه مواد مصرفی و دستمزد پزشک را که بر پایه تخصص، سابقه و شهرت متفاوت است، اضافه کرد و این که برای هر فرد طبق معمول بیشتر از یک سی‌سی فیلر (ژل) منفعت گیری می‌شود، به این علت هنگامی مردم در تبلیغات، قیمت‌های زیاد ارزان را می‌بینند، باید فهمید شوند که آن کلینیک از فیلرهای چینی غیراستاندارد منفعت گیری می‌کند».

در سال‌های تازه به واسطه رشد شبکه‌های اجتماعی، افزایش تقاضا برای دریافت خدمات زیبایی در دنیا رو به افزایش است. به جستوجو این افزایش تقاضا، صنعت زیبایی نیز رو به گسترش و گسترش است. اما این روال در سرزمین ما با شتاب بیشتری در حال حرکت است. نایب‌رئیس انجمن متخصصان پوست ایران می‌گوید: «در سال‌های تازه صنعت زیبایی سرزمین ما با شدت عجیبی در حال رشد است، اما این رشد در نبوده است نظارت کافی، استانداردهای اشکار و آگاهی عمومی زیاد تر همانند انفجار است تا گسترش.

نتیجه آن هم بازاری است پر از تبلیغات اغراق‌شده، مراکز غیرمجاز، افراد سودجو و جوانانی که بعضی اوقات سلامت خود را قربانی می‌کنند تا به تصویری برسند که جامعه از زیبایی ساخته است؛ اصطلاحی که به آن «زیبایی القایی» می‌گویند».

به باور محبی‌پور، نایب‌رئیس و سخنگوی انجمن متخصصین پوست ایران: «مافیای زیبایی در حال فراهم‌کردن بستری است تا از طریق فضاهای مجازی به‌اختصاصی اینستاگرام و با پشتیبانی اینفلوئنسرها مواردی را با گفتن زیبایی به جامعه القا کند. مواردی همچون مدل خاصی از شکل بینی، زاویه فک، چشم و ابرو و… که از طریق فضاهای مجازی به‌کلمه «ترند» شده است.

در مسیر همین «زیبایی القایی» هم افراد به‌اختصاصی جوانان به‌شدت جستوجو انجام این تغییرات رفته و طبیعتا از همین مسیر هم به تله می‌افتند. القای زیبایی از طریق صفحات اینستاگرام که متأسفانه از طرف نهادهای مربوط به حوزه سلامت همانند وزارت بهداشت هیچ‌گونه نظارتی روی آن‌ها وجود ندارد». 

مافیای زیبایی و گردش مالی بالای کلینیک‌های زیبایی

به حرف های سخنگوی انجمن متخصصین پوست ایران: «سالانه هزاران میلیارد تومان در حوزه زیبایی جابه‌جا می‌شود»؛ این مهم‌ترین علت تأسیس مراکز زیبایی حتی از سوی گروه‌های فاقد صلاحیت است که با طمع کسب درآمدهای سرشار داخل این حوزه خواهد شد. سودآوری این صنعت در کنار ضعف نظارت‌ها، یکی از دلایل افزایش تعداد مراکز غیرمجاز است، تا جایی که حتی افزایش چندصدبرابری جرایم و عمل های مقطعی همانند تعطیلی و پلمب این مراکز، عملا علتکاهش تعداد آن‌ها نشده است.

او درمورد نقش مافیا در صنعت زیبایی و فراهم مواد اولیه برای افرادی که عمل های زیبایی انجام خواهند داد، هم می‌گوید: «جمعیت مقصد مافیای حوزه مواد و تجهیزات زیبایی عمدتا گروه‌های غیرتخصصی است و این مافیا با توزیع ژل‌ها و مواد نامرغوب و دستگاه‌های لیزر غیراستاندارد بین پزشکان عمومی و گروه‌های فرد دیگر همانند ماماها و پرستارها و حتی آرایشگران سهم بزرگی در تشکیل صدمه به حوزه زیبایی داشته که از این راه سودهای بسیاری هم کسب می‌کنند».

به حرف های نایب‌رئیس انجمن متخصصین پوست ایران، در حالی که امروزه تجهیزات مهم پزشکی و دستگاه‌های حیاتی همانند آنژویوگرافی، ام‌آرآی، رادیوتراپی و… در برخی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به علت نبوده است قطعه، افتدلار و بعضا تحریم‌ها ماه‌ها است خراب و از کار افتاده شده است یا این که داروهای حیاتی برای بیماران قلبی، پیوند کلیه، پوست و دیگر بیماری‌های مهم نایاب و خارج از دسترس بیماران است تا جایی که بیماران در تهیه آن‌ها مستأصل مانده‌اند، چطور متقاضیان خرید مواد و تجهیزات حوزه زیبایی به‌راحتی به این مواد و تجهیزات دسترسی دارند؟

او ادامه می‌دهد: «شما می‌توانید دستگاه لیزر موی زائد یا مواد مصرفی همانند ژل و بوتاکس -حتی دارای مجوز- را بدون محدودیت خواست داده در عرض دو روز آن را تحویل بگیرید. سوال اینجاست: در صورتی که ارز ملزوم برای فراهم داروهای حیاتی و اساسی در سرزمین حاضر نیست یا مشکلات ناشی از واردات و تحریم‌ها وجود دارد، چرا تریلی‌تریلی و کشتی‌کشتی ژل و بوتاکس و دیگر تجهیزات زیبایی به‌شدت و بدون محدودیت داخل سرزمین می‌شود؟ و اساسا این سیاست یک بام و دو هوا در حوزه سلامت ناشی از چیست؟ به نظر می‌رسد وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت مجلس باید در این عرصه جواب‌گو باشند». 

درآمد پایین پزشکان عمومی

افتدرآمد پزشکان به‌اختصاصی پزشکان عمومی به علت تعرفه‌های پایین تعیین‌شده، برای آنان و جواب‌گونبودن درآمد برای گذران زندگی، یکی از دلایل همکاری پزشکان عمومی با کلینیک‌های غیرمجاز است.

سخنگوی انجمن متخصصین پوست ایران می‌گوید: «ناترازی در حوزه تعرفه‌های پزشکی جهت شده پزشکان جوان برای فراهم معیشت خود سه راه اینده داشته باشند: مهاجرت از سرزمین، ورود به حوزه زیبایی و افتادن در دام مافیای واردات مواد و تجهیزات زیبایی و در نهایت تحول شغل».

بر پایه اظهار او، پایین‌بودن تعرفه‌های پزشکی علتشده پزشکی که روزانه ۱۰ مریض دارد، حتی از مسئولیت فراهم مخارج مربوط به اجاره مطب برنیاید، چه برسد به فراهم هزینه‌های زندگی. به این علت به اجبار به سمت عمل های زیبایی می‌رود.

او با اشاره به سخن بگویید‌های یک نماینده مجلس مبنی بر گم‌شدن ۳۰ هزار پزشک عمومی، توضیح می‌دهد: «این گروه گم نشده‌اند، بلکه مهاجرت بین‌رشته‌ای داشته‌اند. آن‌ها درمانگاه را رها کرده‌اند، چون برای هر شیفت شب به آن‌ها فقط یک میلیون تومان پرداخت می‌شود که با دقت به این که در هر ماه ۱۵ شب شیفت شب دارند، درآمد ماهانه آن‌ها به ۱۵ میلیون تومان می‌رسد که کافی نیست. به این علت برای جبران هزینه‌های زندگی ترجیح خواهند داد در مراکز زیبایی ژل و بوتاکس تزریق کنند». 

نبوده است قوانین بازدارنده

هنگامی شدت رشد یک بازار از شدت نظارت و قانون‌گذاری زیاد زیاد تر باشد، زیاد تر همانند آشفته‌بازار می‌شود؛ حال چه خدمات پزشکی باشد، چه زیبایی و چه غیرپزشکی. خدمات زیبایی در سال‌های تازه به حدی گسترش اشکار کرده که عملا کیفیت، تخصص و استانداردها زیر سایه سودجویی مافیای زیبایی قرار گرفته‌اند.

از سال قبل جرایم دخالت غیرپزشکان در امور پزشکی بر پایه مصوبه هیئت دولت از پنج میلیون به ۵۸۰ میلیون برای بار اول و یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومان برای بار دوم به سپس افزایش یافته است. هرچند به علت سودآوری صنعت زیبایی متأسفانه این افزایش چندصدبرابری هم نتوانسته بازدارنده باشد و مراکز غیرمجاز نه‌تنها به فعالیت خود ادامه خواهند داد، بلکه هر روز به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.

عضو هیئت‌مدیره انجمن متخصصین پوست ایران یکی دیگر از معضلات حوزه زیبایی را آموزش‌های غیرقانونی می‌داند و می‌گوید: «بر پایه قانون، افرادی که تصمیم آموزش در حوزه زیبایی را دارند، باید تقاضای خود را به «کمیته ملی آموزش توانایی» وزارت بهداشت اراعه داده و خواست مجوز کنند. در حالی که تا به حال مجوزی از سوی این کمیته صادر نشده و درخواستی هم نشده است».

او با ابراز تأسف از زیادبودن مراجع و افراد متخلف که به امر آموزش می‌پردازند، اضافه می‌کند: «اکنون جهاد دانشگاهی، دانشگاه آزاد، شرکت‌های واردکننده مواد و تجهیزات پزشکی و برخی پزشکان عمومی با دریافت مبالغی به آموزش تزریق فیلر، چربی، لیفت شقیقه و… می‌پردازند و در آخر دوره به شرکت‌کنندگان گواهی خواهند داد، در حالی که این افراد صاحب صلاحیت نبوده و مدرکی که اعطا می‌کنند نیز از نظر وزارت بهداشت اعتباری ندارد».

رئیس انجمن صنفی کلینیک‌های تخصصی پوست و موی تهران هم توضیح می‌دهد: «متأسفانه برخی از مراکز مجاز همانند مراکز فنی-حرفه‌ای به آموزش پزشکی روی آورده‌اند و حتی ادعا می‌کنند تزریق ژل و بوتاکس را آموزش خواهند داد و در آخر دوره مدرک بین‌المللی اراعه خواهند داد. در حالی که سازمان فنی و حرفه‌ای اجازه آموزش پزشکی را ندارد».

رئیس انجمن صنفی کلینیک‌های تخصصی پوست و موی تهران معتقد است با این که قانون، وزارت بهداشت را مسئول رسیدگی به جرائم مربوط به مؤسسات و کلینیک‌های زیبایی کرده است، اما این وزارتخانه به علت افتنیروی انسانی امکان نظارت بر هزاران مرکز قانونی و ده‌ها برابر زیاد تر مراکز غیرقانونی را که هر روز نیز بر تعدادشان افزوده می‌شود، ندارد. در حالی که کلینیک‌های زیبایی بخشی از کلینیک‌های حوزه پزشکی و سلامت می باشند و کلینیک‌های فرد دیگر همانند ترک اعتیاد، قلب و… نیز وجود دارد که رسیدگی به همه آنان با امکانات حاضر میسر نیست.

صانعی، بازپرس دادسرای جرائم پزشکی هم می‌گوید: «نظارت مطابق قانون و روال حاضر در درجه اول بر مسئولیت وزارت بهداشت است. بازدیدهای معمول از مراکز و بازرسی از مراکز مجاز و غیرمجاز نیز با وزارت بهداشت به‌اختصاصی معاونت درمان این وزارتخانه است. اما در یکی، دو سال تازه دادسرای جرائم پزشکی در تهران به علت زیادشدن او گفت و گو مداخله در امر پزشکی، در عرصه نظارت ورود کرده و بازدیدهایی را انجام می‌دهد. هرچند این بازدیدها به علت محدودیتی که از نظر نیروی انسانی وجود دارد، چندان گسترده نیست».