او گفت و گو تزریق یا عدم تزریق واکسن آنفلوآنزا هم بین مردم داغ شده و یقیناً در برخی موارد مردم می‌گویند که به‌راحتی به واکسن دسترسی ندارند.

برای بازدید جزئیات زیاد تر آنفلوآنزای نوع A که هم‌اکنون در کشورمان شیوع اشکار کرده، با سیدعلیرضا ناجی، ویروس‌شناس بیمارستان مسیح دانشوری و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفتگو کرده‌ایم.

این ویروس‌شناس درمورد بیماری آنفلوآنزا می‌گوید: هیچ مستندی وجود ندارد که بگوییم ویروس تازه آنفلوآنزایی که تایپ H3N2 است و هم‌اکنون شیوع اشکار کرده، وخیم‌تر از گونه‌های قبلی آن است و بیماری شدیدتری را به وجود می‌آورد و علتکشندگی بیشتری خواهد شد؛ اما چیزی که می‌بینیم این است که اکنون این ویروس در حال گردش زیاد زیاد بالایی است. به‌طور کلی، اگر به حافظه قبلی و اتفاقات قبل نگاه کنیم، می‌بینیم که تایپ H3N2 بیماری آنفلوآنزا شدیدتر از H1N1 بوده و مقابله با آن سخت‌تر بوده است و اکنون هم همین اتفاق در حال رخ دادن است.

سال قبل زیرگروهی که در ویروس آنفلوآنزا بارز می بود، ساب‌تایپ H1N1 می بود که می‌چرخید. فصل سرمای کشورهایی همانند استرالیا در نیم‌کره جنوبی، برخلاف ما است و در آنجا اغاز سال، نوع ویروس آنفلوآنزایی که غالب بوده، نوع H1N1 بوده است و در انتهای زمستان، نوع H3N2 ویروس بارز شده که جهش‌های زیاد بسیاری هم داشته است. هفت تا از جهش‌های ویروس H3N2 آنفلوآنزا در تابستان امسال در استرالیا وجود داشته و ویژگی‌هایی تشکیل کرده که شامل دور زدن سیستم ایمنی است و به همین علت شیوع زیاد بالایی اشکار کرده و انتقال آن هم زیاد افزایش یافته و علتشده زیرشاخه جدیدی از آنفلوآنزا به وجود بیاید.

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید:

آیا ویروس آنفلوآنزای جاری قوت کشندگی بیماران را دارد؟

هیچ مستندی وجود ندارد که بگوییم ویروس تازه آنفلوآنزایی که تایپ H3N2 است و هم‌اکنون شیوع اشکار کرده، وخیم‌تر از گونه‌های قبلی آن است و بیماری شدیدتری تشکیل می‌کند و علتکشندگی بیشتری می‌شود؛ اما چیزی که می‌بینیم این است که اکنون این ویروس در حال گردش زیاد بالایی است. به‌طور کلی، اگر به حافظه قبلی و اتفاقات قبل نگاه کنیم، می‌بینیم که تایپ H3N2 بیماری آنفلوآنزا شدیدتر از H1N1 بوده و مقابله با آن سخت‌تر بوده است و اکنون نیز همین اتفاق در حال رخ دادن است.

بیشترین طوری که از نوع آنفلوآنزای A می‌چرخید، H1N1 می بود و به‌طور کلی جمعیت‌ها نسبت به گونه H3N2 ایمنی خاصی نداشتند. اکنون که این گونه برگشته است، تغییرات تازه بسیاری نیز در آن رخ داده و علتشده آنفلوآنزا زیاد افزایش یابد و این نوشته جهت شده کشورهایی همانند ایران، ژاپن، انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی در نیم‌کره شمالی، ناظر باشند که آنفلوآنزا حتی سریعتر از موعد خود فعالیتش را اغاز کرده است؛ چون از کشورهای نیم‌کره جنوبی به ما منتقل شده است.

اکنون که ویروس نوع H3N2 پخش شده، فرصتی نبوده که این ویروس در واکسیناسیون ما قرار گیرد و به همین علت اکنون در این فصل با چند نوشته مواجه هستیم: اول این که یک ویروس زیرشاخه تازه از آنفلوآنزا تشکیل شده و ویژگی‌هایی دارد که می‌تواند زیاد سریع و شدید، سیستم ایمنی‌ای را که قبلاً با این نوع ویروس (H3N2) برخوردی نداشته، دور بزند؛ دوم این که حتی اگر فرد واکسن هم بزند، واکسن امکان پذیر در برابر این نوع ویروس محافظت مناسبی تشکیل نکند و به همین علت گسترش ویروس H3N2 در همه کشورها زیاد زیاد شده است.

آمارها مشخص می کند که تا ۹۰ درصد از موارد آنفلوآنزای نوع A در برخی کشورها مربوط به این نوع ویروس H3N2 زیرشاخه K می‌شود.

تازه ترین آماری که در سرزمین ما روز قبل از طرف وزارت بهداشت اظهار شد این است که مطالعه دیده‌وری مشخص می کند بیشتر از ۳۰ درصد موارد مراجعه به بیمارستان‌ها و مثالهای تنفسی حاضر، مربوط به آنفلوآنزا است و مطالعات فرد دیگر در قسمت‌های دیگر نشان داده است که بیشتر از ۸۰ درصد آنفلوآنزاهای نوع A از زیرشاخه H3N2 می باشند و به گمان قوی هم همان زیرسویه K است.

ویروس جاری آنفلوآنزا چه تغییری کرده است؟

اولین تحول این است که مقدار انتقال آن زیاد زیاد شده است؛ تحول دیگر این است که سیستم ایمنی را دور می‌زند.

آیا واکسن آنفلوآنزا حاضر می‌تواند جلوی ابتلا را بگیرد و مناسب باشد؟

بله می‌تواند؛ علی‌رغم این که واکسنی که اکنون داریم، این نوع ویروس در آن جانشین نشده است، اما همین واکسن می‌تواند برای جلوگیری از ابتلای شدید به آنفلوآنزا مؤثر باشد و از بستری شدن در بیمارستان جلوگیری کند.

اطلاعات اولیه مشخص می کند واکسن حاضر، ۳۰ تا ۵۰ درصد از ابتلای نوع شدید آنفلوآنزا و ۶۰ تا ۷۰ درصد از مرگ‌ومیر در افرادی که بیماری خاص یا سن بالای ۶۵ سال دارند یا به علت بیماری عرصه‌ای و ابتلا به بیماری‌های متابولیک همانند دیابت و بیماری‌های تنفسی در معرض خطر می باشند و این چنین در زنان باردار، جلوگیری می‌کند.

تا کنون نشان داده شده که واکسن آنفلوآنزا در گروه‌های سنی گوناگون، علی‌رغم این که کفایت ملزوم را در گونه H3N2 ندارد، اما می‌تواند از مرگ‌ومیر ناشی از نوع شدید این بیماری جلوگیری کند.

پیشنهاد شما به افراد در تزریق واکسن آنفلوآنزا چیست؟

پیشنهاد می‌کنم اگر تا بحال واکسن نزده‌اند، اولین کار این باشد که واکسن را تزریق کنند؛ اگر هم تست داده و می‌دانند که مبتلا به آنفلوآنزا شده‌اند، فعلاً از تزریق واکسن خودداری کنند. اکثر افراد تست نمی‌دهند و فکر می‌کنند فقط سرماخورده‌اند و ما نمی‌دانیم آیا آنفلوآنزا هست یا خیر؛ اگر فردی تصمیم تزریق واکسن دارد و در عین حال علائمی دارد، بهتر است تست بدهد. یقیناً پیشنهاد برای تست دادن طبق معمولً به این صورت نیست؛ نیازی نیست همه تست بدهند، همان گونه که درمورد کووید هم همین اتفاق افتاد.

زدن واکسن یک امر بهداشتی زیاد سودمند است؛ این را هم در نظر بگیرید که واکسن آنفلوآنزا فقط مربوط به زیرسویه H3N2 نیست و علیه زیرسویه‌های فرد دیگر همانند H1N1 و این چنین آنفلوآنزای نوع B نیز مصونیت تشکیل می‌کند.

به‌طور کلی پیشنهاد بر این است که در اولین زمان، تزریق واکسن با تقدم افراد در معرض خطر انجام شود و کلید ماجرا همین واکسن زدن است. بعد اگر به واکسن آنفلوآنزا دسترسی دارید، آن را تزریق کنید.

پیشنهاد‌های دیگر شامل مواردی چون زدن ماسک، عدم ورود به جمع‌های بزرگ، شستن مرتب دست‌ها و مراعات بهداشت اجتماعی است که علتمی‌شود گردش ویروس آنفلوآنزا کم شود و به افرادی که نسبت به ویروس حساس می باشند، کمتر سرایت کند.

آیا ویروس جاری آنفلوآنزا شدیدتر از انواع قبلی آن است؟

ما هم چنان در حال کسب اطلاعات هستیم و نمی‌توانیم اکنون بگوییم ویروس آنفلوآنزا نوع A و زیرسویه H3N2 که قبلاً هم وجود داشته، نوع شدیدتری تشکیل می‌کند و کشندگی بیشتری دارد؛ اما فراگیری و چرخش ویروس بالا است و سریع تر منتقل می‌شود.

آیا تعطیلی مدارس و دورکاری ادارات در شرایط شیوع آنفلوآنزا را نظر می‌کنید؟

در اخبار می‌بینید که برای مثالً در فلان شهرستان مدارس را به علت شیوع بالای آنفلوآنزا تعطیل کرده‌اند یا دورکاری و تعطیلی ادارات به‌خاطر آلودگی هوا اعمال شده است؛ بله، من هم به تعطیلی مدارس و دورکاری ادارات در صورت بالا بودن شیوع ویروس پیشنهاد می‌کنم و این در واقع یک پیشنهاد بهداشتی برای کنترل بیماری است تا لجام‌گسیخته منتقل نشود.

کودکان و بچه‌هایی که در سنین مدرسه می باشند، جزو افرادی محسوب خواهد شد که کانون انتقال ویروس آنفلوآنزا می باشند؛ امکان پذیر خودشان کمتر به نوع خطرناک بیماری که تبدیل مرگ می‌شود مبتلا شوند، اما جهت انتقال آن در خانواده خواهند شد.

اما سوال این است که چه مقدار می‌توان مدارس را تعطیل کرد؟ پدر و مادرها کارمندند، خانواده‌ها محدودیت‌های خاصی دارند و همه نمی توانند بچه‌ها را در خانه نگه دارند؛ این که چه مقدار سیستم‌های آنلاین آموزشی فراهم است نیز مهم است. یقیناً زیاد تر تعطیلی‌ها به علت آلودگی هواست؛ هرچند مواردی از تعطیلی به علت آنفلوآنزا هم بوده است و در صورت شیوع زیاد تر چاره‌ای جز این نیست. باید از قبل به این نوشته فکر می‌کردیم؛ ما یک سابقه چندین‌ساله از کووید داریم که تعطیلی‌های تعداد بسیاری در مدارس اتفاق افتاد و باید بسترهای آموزش آنلاین را برقرار می‌کردیم.

مطمئناً تعطیلی مدارس و تشکیل محدودیت در جامعه (قفل کردن جامعه) در زمان شیوع بالای آنفلوآنزا به افت شیوع ویروس و قطع زنجیره انتقال پشتیبانی می‌کند؛ یقیناً به شرط این که واقعاً این اتفاق بیفتد، نه این که خانواده‌ها سپس از تعطیلی به مسافرت بروند. همه باید نسبت به این نوشته متعهد باشند.

آیا آلودگی هوا می‌تواند در ماندگاری ویروس آنفلوآنزا و بدتر شدن بیماری مؤثر باشد؟

بله، آلودگی هوا می‌تواند علتبدتر شدن بیماری آنفلوآنزا شود؛ چون آلودگی هوا بر ریه فرد تأثیر می‌گذارد و یکی از مکان‌هایی که ویروس تمایل دارد علتآلودگی و بیماری شدید شود، ریه است. بیماری شدید آنفلوآنزا طبق معمولً به‌صورت ذات‌الریه و عفونت ریه ابراز می‌کند و هنگامی آلودگی هوا روی سیستم تنفسی تاثییر می‌گذارد و تخریب تشکیل می‌کند، می‌تواند بیماری شدیدتری در فرد تشکیل کند.

نظر شما درمورد اخباری که از مرگ‌ومیر ناشی از آنفلوآنزا انتشار می‌شود، چیست؟

نباید فراموش کنیم که آنفلوآنزا سالانه جان تعداد بسیاری را می‌گیرد و یکی از معضلات بزرگ بهداشتی دنیا است. بر پایه آمارهای حاضر، آنفلوآنزا سالانه جهت مرگ‌ومیر ۷۰۰ هزار تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در سراسر دنیا می‌شود. این نوشته همیشه وجود داشته و ما نمی‌گوییم ویروس آنفلوآنزا علتمرگ‌ومیر نمی‌شود.

در نحوه اراعه اطلاعات به مردم باید این موارد لحاظ شود و به مردم یادآوری شود که آنفلوآنزا همیشه معضل بهداشتی بوده و این که تبدیل مرگ‌ومیر می‌شود، چیز جدیدی نیست و در انتشار کردن اخبار باید دقت شود.