تاثییر الکل بر اسپرم

الکل تقریباً در همه مرحله های تشکیل و کارکرد اسپرم دخالت می‌کند، چون هم روی بیضه‌ها تاثییر مستقیم دارد و هم روی هورمون‌ها و حتی روی ساختار ژنتیکی اسپرم. هنگامی الکل داخل بدن می‌شود، اول در کبد متابولیزه می‌شود و در این فرآیند مقدار بسیاری رادیکال آزاد تشکیل می‌شود؛ این رادیکال‌ها به سلول‌های بیضه و DNA اسپرم صدمه می‌زنند.

از طرف دیگر، الکل علتکاهش هورمون تستوسترون و افزایش استروژن می‌شود؛ تستوسترون برای ساخت اسپرم الزامی است و هنگامی کم شود، شدت و کیفیت اسپرم‌سازی به‌شدت کم شدن می‌کند. الکل بر سلول‌های «سرتولی» و «لیدیگ» بیضه تأثیر منفی می‌گذارد و این دو سلول اگر درست کار نکنند، کیفیت اسپرم از پایه ضعیف می‌شود.

علاوه‌بر این، الکل سیستم عصبی را کند می‌کند و با افت ATP (منبع انرژی سلول)، تحرک اسپرم کم می‌شود. یعنی حتی اگر اسپرم تشکیل شود، توان حرکت مؤثر برای رسیدن به تخمک را ندارد. الکل ساختار غشای سلولی اسپرم را هم تحول می‌دهد و گمان تشکیل اسپرم‌های غیرطبیعی را زیاد تر می‌کند؛ این یعنی اسپرم‌هایی با سر یا دم ناقص، دو سر، دم پیچ‌خورده یا شکل‌های غیرطبیعی که قابلیت باروری پایینی دارند.

الکل این چنین در روال تقسیم سلولی موقع ساخته شدن اسپرم اشتباه تشکیل می‌کند و همین نوشته علتمی‌شود بخشی از اسپرم‌ها حامل DNA صدمه‌دیده باشند که می‌تواند تبدیل ناباروری، سقط جنین یا مشکلات ژنتیکی شود.

افت تعداد اسپرم

الکل کارکرد سلول‌های «سرتولی» در بیضه را مختل می‌کند؛ این سلول‌ها مسئول حمایتو تغذیه سلول‌های در حال رشد اسپرم می باشند. هنگامی کارکرد آنها کم شود، روال تشکیل اسپرم افت اشکار می‌کند. الکل این چنین سطح تستوسترون را پایین می‌آورد و در عین حال هورمون استروژن را بالا می‌برد، که این عدم اعتدال علتکاهش دیدنی تعداد اسپرم می‌شود. در مردانی که مصرف الکل مزمن دارند، ضعف کامل در روال اسپرم‌سازی (Spermatogenesis) مشاهده شده است.

افت تحرک اسپرم

تحرک اسپرم با اهمیت ترین شاخص باروری است، چون اسپرم باید بتواند مسیر طویل رسیدن به تخمک را طی کند. الکل علتکاهش ATP (منبع انرژی سلول) و اختلال در ساختار دم اسپرم می‌شود؛ در نتیجه اسپرم‌ها یا حرکت آهسته دارند یا توان شنا کردن در مایع رحم را از دست خواهند داد. این افت تحرک طبق معمولً حتی با مصرف کم اما مداوم نیز دیده می‌شود.

افزایش اسپرم‌های غیرطبیعی (مورفولوژی غیرعادی)

فرآیند تقسیم سلولی در مرحله بلوغ اسپرم زیاد حساس است. الکل با تحول در غشاء سلولی، صدمه به کروموزوم‌ها و افزایش خطای تقسیم، گمان تشکیل اسپرم‌هایی با سر بزرگ، سر کوچک، دو سر، دم مختصر یا دم پیچ‌خورده را زیاد تر می‌کند. اسپرم‌های غیرطبیعی نمی توانند به‌درستی داخل تخمک شوند و حتی در صورت ورود، گمان بارداری سالم کمتر خواهد می بود.

صدمه به DNA اسپرم

الکل علتافزایش رادیکال‌های آزاد و افت آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی بدن می‌شود. این قضیه جهت شکستن رشته‌های DNA اسپرم و افت کیفیت ژنتیکی آن می‌گردد. صدمه DNA یکی از خطرناک‌ترین اثرات الکل است، چون امکان پذیر علت:

افت گمان باروری
افزایش خطر سقط جنین
افزایش امکان ناهنجاری‌های جنینی
افت کیفیت رشد جنین
شود. این صدمه تنها با قطع کامل الکل برای چند ماه قابل افت است.

تغییرات هورمونی و افت شدید تستوسترون

الکل تشکیل هورمون GnRH در مغز را افت می‌دهد؛ این هورمون محرک مهم برای ترشح LH و FSH است که بیضه‌ها را برای تشکیل اسپرم فعال می‌کنند. الکل این چنین با افزایش آنزیم «آروماتاز» علتتبدیل تستوسترون به استروژن می‌شود. نتیجه این فرآیند:

افت میل جنسی
ضعف نعوظ
افت انرژی
کم شدن شدید کیفیت اسپرم
است.

کوچک شدن بیضه‌ها

در مصرف طویل‌زمان، الکل علتتحلیل رفتن بافت بیضه می‌شود. این تحلیل به‌علت افت خون‌رسانی، التهاب مزمن و اختلال در کارکرد سلول‌های لیدیگ (سازنده تستوسترون) و سرتولی است. کوچک شدن بیضه‌ها ربط مستقیم با ناباروری دارد و زیاد تر برگشت آن کند یا دشوار است.

اختلال در نعوظ و کارکرد جنسی

الکل بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و مسیرهای عصبی محیطی را تضعیف می‌کند. این قضیه علت:

مشکل در نگه داری نعوظ
افت حس و تحریک‌پذیری
انزال دیررس یا زودرس
افت رغبت جنسی
می‌شود. این مشکلات به‌طور غیرمستقیم زمان باروری را افت خواهند داد.

تأثیر منفی بر هورمون‌های FSH و LH

این دو هورمون، تنظیم‌کننده مهم تشکیل اسپرم می باشند. الکل با کارکرد غده هیپوفیز تداخل دارد و مقدار FSH و LH را افت می‌دهد. نتیجه آن افت تشکیل اسپرم، افت کیفیت و افت حجم مایع منی است.

افزایش استرس اکسیداتیو

بیضه‌ها یکی از حساس‌ترین قسمت‌های بدن نسبت به استرس اکسیداتیو می باشند. الکل با افت آنتی‌اکسیدان‌هایی همانند گلوتاتیون و ویتامین C و افزایش رادیکال‌های آزاد، محیطی سمی برای اسپرم تشکیل می‌کند. این حالت علت:

پیری زودهنگام اسپرم
افت استقامت اسپرم
افزایش مرگ سلولی اسپرم
می‌شود.

قابلیت برگشت صدمه‌ها

خبر امیدوارکننده این است که بدن مردان توانایی بالایی در ترمیم دارد. اگر مصرف الکل کاملاً قطع شود، چرخه تشکیل اسپرم که نزدیک به ۷۰ تا ۹۰ روز طول می‌کشد، می‌تواند بهبود یابد. در تعداد بسیاری از مردان:

تعداد اسپرم
تحرک
کیفیت DNA
سطح تستوسترون
سپس از سه ماه قطع مصرف، به‌طور قابل‌توجهی بهتر می‌شود.

جمع‌بندی

الکل یکی از عوامل جدی افت باروری در مردان است و تقریباً همه اجزای تشکیل اسپرم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ از تعداد و تحرک گرفته تا ساختار، DNA و هورمون‌های جنسی. اما با قطع مصرف و اصلاح سبک زندگی، بدن می‌تواند مقدار بسیاری از این صدمه‌ها را ترمیم کند. برای مردانی که تصمیم فرزندآوری دارند، بهترین پیشنهاد قطع کامل الکل دست‌کم سه ماه قبل از عمل به بارداری است.