امسال تعداد روزهای با هوای «قابل قبول» تا امروز رکورد منفی همه دو دهه تازه را شکسته و به نزدیک به یک‌سوم کل روزهای سال تنزل یافته است؛ نسبتی که در همه سال‌های تازه بین دوسوم و سه‌چهارم روزهای سال در نوسان می بود. یقیناً غیر از سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳ که به نزدیک به نصف رسید و سال ۱۳۹۰ که قدری کمتر از نصف می بود، اما باز هم در هیچ‌یک اوضاع به بدی امسال نشد.

یقیناً غیر از سال‌های ۹۷ و ۹۸ که بیشترین روزهای پاک و سالم و کمترین روزهای آلوده را در دو دهه تازه توانایی کردیم، تهران طبق معمول در همه سال‌ها در فصل سرما به مقدار درخورتوجهی دچار معضل آلودگی هوا بوده است. اما در دو مورد، حالت از حد تحمل خارج شده است: یکی سال ۱۳۹۰ که با تشدید تحریم‌ها و توزیع بنزین پتروشیمی ناظر مه‌دود بر فراز تهران بودیم، و یکی سال ۱۴۰۱ و سپس از آنکه مدیریت آلاینده‌ها در تهران به امان خدا رها شد. 

امسال هم با اتکا به داده‌ها می‌توان او گفت که قطعا بدترین سال دو دهه تازه را از سر خواهیم گذراند. تا امروز بیشتر از نصف روزهای سال، آلوده بوده و بی‌تردید این نسبت تا آخر سال بدتر می‌شود که بهتر نمی‌شود. تا نیمه آذرماه امسال، در چهار روز شاخص AQI روزانه بالاتر از ۲۰۰ را توانایی کرده‌ایم و دور از انتظار نیست این تعداد بالاتر برود و از این لحاظ هم ۱۴۰۴ رکوردشکنی کند. 

اینها تفسیر و تحلیل نیست؛ حقیقت است. حقیقت‌هایی که برگرفته از گزارش‌های رسمی و تأییدشده مراجع قانونی است. تازه اینها مربوط به شاخص روزانه بر حسب میانگین ایستگاه‌ها است؛ وگرنه چه زیاد مواردی که به طور موردی کیفیت هوا در برخی روزها و ساعات به حالت ناسالم و بلکه خطرناک رسیده اما در گزارش‌ها ثبت نشده است.

به همه اینها یک حقیقت آخر را هم باید افزود: این که تقریبا در هیچ بخشی از مسائل تبدیل این حالت هولناک و بدترشونده آلودگی هوای تهران، هیچ برنامه‌ای پیگیری نمی‌شود. نه شهرداری ایده و برنامه‌ای برای افت ترافیک و کنترل منبع های متحرک آلاینده دارد، نه عزمی برای نوسازی ناوگان‌های زیاد‌بر و دیزلی دیده می‌شود، نه امیدی به بهبود کیفیت سوخت وجود دارد و نه چشم‌اندازی از مهار فرسودگی فزاینده خودروها به چشم می‌خورد. 

اکنون عکس العمل شهرداری تهران به این حقیقت‌ها و داده‌ها چه بوده است؟ محدودکردن دسترسی به اطلاعات! تا چندی قبل، شما اگر به وب‌سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران (به نشانی air. tehran. ir) می‌رفتید، به‌راحتی می‌توانستید گزارش‌های مربوط به حالت شاخص روزانه را برای همه سال‌های قبل، حتی به تفکیک ایستگاه‌ها و به تفکیک نوع آلاینده، مشاهده و استخراج کنید. اما به لطف شفافیت‌ستیزی آقای زاکانی و مدیرانش، اکنون در همه صفحات مربوط به داده‌های کیفیت هوا، این مطلب درج شده که «برای دریافت کد پیگیری به منوی آرشیو، خواست آرشیو داده مراجعه فرمایید» و هنگامی به آن صفحه مراجعه می‌کنید، باید حداقل ۱۲ فیلد از اطلاعات شخصی خود را به همراه خواست مکتوب! ارسال کنید تا لابد سپس از قبول مقامات ذی‌ربط و بی‌ربط، اگر صلاح دانستند، به شما اجازه دسترسی به اطلاعات هوایی را که تنفس کرده‌اید، بدهند. حرفی باقی نمی‌ماند، جز یادآوری تعبیر معروف که او گفت: وای به حال حقیقت‌هایی که باب میل ما نباشند.