مریخ‌نورد «استقامت» ناسا صخره‌ای دلنشین با نام مستعار «آبشار چیاوا» را کشف کرده است که با ویژگی‌های شگفت‌انگیز خود به گمان زیادً می‌تواند به این سوال جواب دهد که آیا مریخ در قبل حیات میکروبی داشته است یا خیر؟

تجزیه‌‌وتحلیل توسط ابزارهای روی مریخ‌نورد استقامت مشخص می کند که صخره دارای ویژگی‌هایی است که با تعریف شاخص حیات میکروبی باستانی تطابق دارد. به گفتن دیگر، این سنگ نشانه‌های شیمیایی دارد که مشخص می کند به گمان زیادً میلیاردها سال پیش حیات در مریخ شکل گرفته است. دانشمندان نظر دارند اگر این این چنین باشد، دقیقاً وقتی است که آب به‌صورت رود در مریخ جریان داشته است.

این صخره که در منطقه «Neretva Vallis» قرار دارد، بیست و دومین نمونه سنگی است که توسط مریخ‌نورد جمع‌آوری می‌شود. Neretva Vallis رودخانه‌ای باستانی به عرض ۴۰۰ متر است که میلیون‌ها سال پیش به علت وجود این رودخانه عمیق شکل گرفته است.

اسکن‌های صورت گرفته توسط ابزار «SHERLOC» مریخ‌نورد از آبشار چیاوا مشخص می کند که این منطقه حاوی ترکیبات آلی است. این چنین مولکول‌هایی که به‌گفتن بلوک‌های سازنده حیات شناخته خواهد شد، می‌توانند هم توسط فرآیندهای بیولوژیکی و هم به واسطه فرآیندهای غیربیولوژیکی نیز شکل بگیرند. دانشمندان باور دارند این آبشار پیچیده‌ترین و بالقوه‌ترین ناحیه در مریخ است که توسط استقامت مورد بازدید قرار گرفته است.

آنچه جهت علاقه دانشمندان به این صخره شده است، شناسایی مواد آلی و نقاط رنگارنگ نزدیک روی سطح صخره است که نشان‌دهنده عکس العمل‌های شیمیایی است که حیات میکروبی می‌تواند به‌گفتن منبع انرژی از آن منفعت گیری کند. شواهد مناسب برای وجود آب در قبل – که یکی از پایه‌های حیات است – از دیگر دلایل است. بااین‌حال، دانشمندان تا این مدت نمی‌دانند این سنگ چطور شکل گرفته و چطور به فرم جاری رسیده است.

«کوین هند»، محقق مهم SHERLOC از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، می‌گوید: «مریخ‌نورد استقامت موفق شده است رگه‌های بزرگ سولفات کلسیم در صخره اشکار کند. بین این رگه‌ها نوارهایی با رنگ نارنجی متمایل به قرمز وجود دارد که نشان‌دهنده ماده‌ای به نام «هماتیت» است. هماتیت همان ماده‌ای است که جهت می‌شود خاک مریخ به رنگ سرخ دیده شود. هنگامی استقامت به این ناحیه دقیق‌تر نگاه کرد، لکه‌های سفید کم‌رنگ به شکل نامنظم نیز مشاهده شد که هرکدام با موادی سیاه رنگ دورگیری شده بودند – همانند لکه‌های روی تن پلنگ. استقامت دریافته است که این مواد تیره رنگ آهن و فسفات می باشند.»

این لکه‌ها روی سنگ‌های زمینی وقتی رخ خواهند داد که عکس العمل‌های شیمیایی شامل هماتیت، سنگ را از قرمز به سفید تبدیل کند. این عکس العمل‌ها این چنین می‌توانند آهن و فسفات را آزاد کنند و جهت شکل‌گیری آن هاله سیاه رنگ شوند. عکس العمل‌هایی از این نوع می‌توانند منبع انرژی برای میکروب‌ها باشند و وجود میکروب‌ها در یک محیط را توضیح دهند.

«دیوید فلانری»، اخترزیست‌شناس و عضو تیم علمی مریخ‌نورد استقامت، می‌گوید: «این نقاط یک شگفتی بزرگ می باشند چون در زمین این نوع سنگ‌ها زیاد تر با فسیل‌های میکروبی یافت خواهد شد.»

تیم محققان مریخ‌نورد استقامت باور دارند که آبشار چیاوا در ابتدا به‌صورت گل و لای با ترکیبات آلی مخلوط شده و رسوب کرده و رسوب آن به مرور زمان به سنگ تبدیل شده است. در مرحله سپس، جریان آب به شکاف‌های سنگ درحال شکل‌گیری نفوذ کرده و جهت شکل‌گیری رگه‌های سفید کلسیم سولفات و لکه‌ها شده است.

مریخ‌نورد استقامت و کشفی فراتر!

درحالی‌که هر دو ماده آلی و لکه‌های پلنگی زیاد مورد دقت می باشند، آنها تنها کشف مریخ‌نورد استقامت نیستند. استقامت فهمید شده است این رگه‌ها با کریستال‌های میلی‌متری ماده‌ای به نام «الیوین» پر شده است. الیوین ماده معدنی است که از ماگما راه اندازی می‌شود. الیوین امکان پذیر مربوط به سنگ‌هایی باشد که یا دورتر از لبه رودخانه راه اندازی خواهد شد یا از تبلور ماگما شکل می‌گیرند.

اگر این چنین باشد، تیم محققان باید به این سوال جواب دهد که آیا می‌توان الیوین و سولفات را در دماهای غیرقابل سکونت داخل یک سنگ کرد و یک عکس العمل شیمیایی غیر زنده تشکیل کرد که تبدیل تشکیل لکه‌های پلنگی شود؟

دانشمندان برای جواب به این سوال نیاز دارند تا مثالهای سنگ را به زمین برگردانند و در آزمایشگاه‌های تجهیززمینی آن را مورد بازدید قرار دهند. برای برگشت مثالهای مریخ به زمین، ناسا با آژانس فضایی اروپا همکاری می‌کند تا مثالها به‌صورت مهروموم‌شده به زمین بازگردند.