اپل امسال با انتشار کردن iOS 18، تازه ترین نسخه سیستم‌عامل موبایل خود، دقت بسیاری را به ویژگی‌های هوش مصنوعی آن جلب کرد اما یکی از تغییرات کوچک آن کمتر موردتوجه قرار گرفت. این تحول کوچک در ویژگی نه‌چندان شناخته‌شده‌ای اتفاق افتاده که به کاربران امکان به اشتراک‌ گذاشتن فهرست‌های تماس خود با برنامه‌های گوناگون را می‌دهد؛ یقیناً امکان پذیر این چنین تغییری در آینده مهم‌تر شود.

این ویژگی که برخی گسترش‌دهندگان آن را «همگام‌سازی تماس» (contact sync) می‌نامند، در رشد تعداد بسیاری از اپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی و مطلب‌رسان در دو دهه قبل نقش حیاتی ایفا کرده؛ برای مثالً اپلیکیشن‌هایی همانند اینستاگرام، واتساپ و اسنپ‌چت از طریق اتصال سریع کاربران آیفون به میلیون‌ها کاربری که از قبل می‌شناخته‌اند، افراد جدیدی به کاربران آیفون برای جستوجو‌کردن آن‌ها، نظر داده‌اند. پیروزی اولیه این اپلیکیشن‌ها کمکشان کرد به‌شدت در رتبه‌های بالای فروشگاه App Store قرار بگیرند.

اکنون برخی گسترش‌دهندگان دلواپس‌اند که امکان پذیر طراحی و ساخت پیروزی‌آمیز اپلیکیشن‌های تازه برای آن‌ها دشوارتر شود. «نیکیتا بئر» (Nikita Bier)، مؤسس استارت‌آپ و مشاور، که چندین برنامه محبوب و پرطرفدار برای جوانان ساخته و فروخته است، تغییرات iOS 18 را «آخر دنیا» توصیف کرده و حرف های احتمالا این تغییرات اپلیکیشن‌های اجتماعی مبتنی‌بر تشکیل ربط بین افراد و دوستان را از همان ابتدا ناکامی بدهد.

به نظر اپل این تغییرات برای نگه داری حریم خصوصی کاربران سودمند است اما رقبایش اعتقاد دارند این تغییرات کاری زیرکانه کوپرتیتونشین‌ها برای صدمه‌زدن به رقباست

آیا اپل واقعاً تصمیم نابودی شبکه های اجتماعی را دارد؟

تغییرات مربوط به اشتراک‌گذاری مخاطبین در iOS 18 بدون شک کار را برای برخی اپلیکیشن‌های نوپا سخت‌تر خواهد کرد. در دنیایی که کسب پیروزی برای اپلیکیشن‌های کوچک سخت‌تر است، این به سود شرکت‌های بزرگی همانند فیسبوک و اینستاگرام که قبلاً اثرات شبکه‌ای خود را تشکیل کرده‌اند و نیازی به دریافت مجوز کاربران برای ادامه جمع‌آوری مخاطبین ندارند.

به نظر می‌رسد ممکن‌کردن کنترل زیاد تر کاربران اپل بر مخاطبینی که به اشتراک‌ گذاشته‌ شده‌اند، رویکرد درستی است. در ضمن اپلیکیشن‌هایی که از کاربران می‌خواهند کل لیست مخاطبین خود را در اختیارشان بگذارند، امکان پذیر حریم خصوصی آن‌ها را نقض کنند. (احتمالا خود شما هم دوست داشته باشید از این ویژگی منفعت گیری کنید تا از اشتراک‌گذاری مخاطبین حساس و اشترا منبع های محرمانه با ده‌ها اپلیکیشن اجتماعی و مطلب‌رسانی که منفعت گیری می‌کنید، جلوگیری شود.)

این نوشته عمدتاً مشخص می کند شرکت‌های قدرتمندی همانند اپل چه مقدار نفوذ دارند و چطور حتی تغییرات کوچک در محصولات اپل می‌تواند اثرات بزرگی در دیگر صنایع فناوری تشکیل کند. این چنین این نوشته به‌خوبی مشخص می کند تعداد بسیاری از شرکت‌های فناوری و نهادهای قانون‌گذاری در کوششاند تعادلی بین افزایش رقابت و حفاظت از حریم خصوصی اشکار کنند.

سال‌ها است نحوه اشتراک‌گذاری مخاطبین در دستگاه‌های iOS به این شکل است که اپلیکیشن می‌تواند پیامی به نام «خواست دسترسی به داده» (data access prompt) را نمایش دهد که خواست دسترسی به مخاطبین کاربر را دارد؛ قبلاً اگر کاربر موافقت می‌کرد، گسترش‌دهنده اپلیکیشن فهرستی از همه مخاطبین در دفترچه آدرس آن کاربر و دیگر اطلاعات ذخیره‌شده در کارت‌های تماس او همانند شماره تلفن‌ها و آدرس‌های ایمیل را دریافت می‌کرد. سپس گسترش‌دهندگان اپلیکیشن می‌توانستند از این اطلاعات برای ساخت نمودار اجتماعی (نقشه‌ای از ارتباطات کاربران سراسر جهان در شبکه اجتماعی آنلاین) کاربران یا نظر حساب‌های فرد دیگر برای جستوجو‌کردن منفعت گیری کنند.

در iOS 18، کاربرانی که اجازه دهند برنامه‌ای به مخاطبین آن‌ها دسترسی اشکار کند، مطلب دومی دریافت می‌کنند که به آن‌ها اجازه می‌دهد مخاطبان موردنظرشان برای به اشتراک‌گذاری را انتخاب کنند. کاربران این نسخه از iOS می‌توانند به‌جای اشتراک‌گذاری کل دفترچه آدرس، فقط چند مخاطب را با انتخاب تک‌به‌تک به اشتراک بگذارند.

توجیه‌های اپل برای محدودکردن دسترسی شبکه های اجتماعی به مخاطبان در iOS 18

دلیلی که اپل برای این تغییرات ساده اظهار‌ کرده، عبارت است از این که؛ کاربران نباید ناچار به انتخاب بین همه یا هیچ باشند. تعداد بسیاری از کاربران صدها یا هزاران مخاطب دارند که احتمالا نمی‌خواهند برخی از آن‌ها را به اشتراک بگذارند (برای مثالً پزشک، پارتنر اسبق، یا شخصی که سال‌ها پیش فقط یک بار او را دیدند). iOS چند سال است که این امکان را برای کاربران فراهم کرده که اشکار کنند اپلیکیشن‌ها به کدام‌یک از عکس‌ها دسترسی داشته باشند آیا نباید همین اصل برای مخاطبین هم اعمال شود؟

اپل اذعان کرده که فکر نمی‌کند این تغییرات iOS 18 به گسترش‌دهندگان برنامه‌ها صدمه بزند. در واقع، این شرکت اظهار کرده امکان پذیر گسترش‌دهندگان حتی اشتراک‌گذاری مخاطبین افزایش بیابد؛ چون کاربرانی که قبلاً از اشتراک‌گذاری کل مخاطبین خود خودداری می‌کردند، اکنون می‌توانند فقط مخاطبین موردنظرشان را به اشتراک بگذارند.

به نظر گسترش‌دهندگان اپلیکیشن‌ها این چنین استدلالی بی‌مبنا است. بر پایه اطلاعات منتشرشده بعد از اعمال تغییرات iOS 18، اشتراک‌گذاری مخاطبین به‌طور قابل‌توجهی افت یافته و تعداد کاربرانی که کمتر از ۱۰ مخاطب را به اشتراک می‌گذارند، در برخی اپلیکیشن‌ها تا ۲۵ درصد افزایش یافته است. (دیگر گسترش‌دهندگان نیز اظهار کردند در اپلیکیشن‌های آن‌ها نیز این چنین اتفاقی دیده شده).

احتمالا افت ۲۵ درصدی اشتراک‌گذاری مخاطبین تحول بزرگی به نظر نرسد اما برای برنامه‌های اجتماعی، توانایی اتصال سریع کاربران تازه به دوستانشان می‌تواند تفاوت بین پیروزی و ناکامی باشد؛ برای مثال فیسبوک در روزهای ابتدایی فعالیتش فهمید شد اگر کاربران در ۱۰ روز اول ثبت‌نام، ۷ دوست اضافه کنند، گمان باقی‌ماندن آنها در پلتفرم در قیاس با دیگر کاربرانی که این کار را انجام نمی‌دهند، زیاد تر است. 

بئر درمورد این نوشته او گفت:

افزایش تعداد کاربران اپلیکیشن در مرحله های اولیه تشکیل آن زیاد حیاتی است. مردم یک هفته صبر نمی‌کنند تا همه دوستانشان ثبت‌نام کنند

برخی گسترش‌دهندگان اشاره کردند که تغییرات iOS 18 برای سرویس‌های خود اپل اعمال نمی‌شود؛ برای مثال، iMessage نیازی به خواست اجازه برای دسترسی به مخاطبین کاربران ندارد، درحالی‌که واتساپ، سیگنال، وی‌چت و دیگر برنامه‌های مطلب‌رسان شخص ثالث این کار را باید انجام بدهند. آن‌ها این نوشته را اساساً غیررقابتی می‌دانند و آن را مثالی آشکار از نوع ترجیح‌دهی خود توصیف کرده‌اند که نهادهای ضدانحصار در عرصه‌های دیگر به آن اعتراض کرده‌اند.

یقیناً کاربران آیفون درصورت تمایل هم چنان می‌توانند کل دفترچه آدرس خود را آپلود کنند. (در ضمن اندروید هم چنان کاربران را ناچار به انتخاب بین همه یا هیچ می‌کند.) اما منطقی است که فکر کنیم افزودن صفحهٔ دوم تبدیل افت تعداد مخاطبین به اشتراک گذاشته‌شده خواهد شد.

درنهایت بر پایه حرف های بئر باید بگوییم امکان پذیر اپلیکیشن‌های اجتماعی مبتنی‌بر دوستان جای خود را به برنامه‌هایی همانند تیک‌تاک بدهند که محتوا را بر پایه علایق کاربران به آن‌ها اراعه خواهند داد، نه بر پایه افرادی که به آن‌ها متصل می باشند؛ حتی امکان پذیر اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی که نیازی به انسان‌ها ندارند، نیز جانشین اپلیکیشن‌های شبکه های اجتماعی شوند.