یک متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری می‌گوید: زیاد تر مبتلایان به تب کریمه وقتی به ما مراجعه می‌کنند که دچار خونریزی شده‌اند و کار از کار قبل است. چون علائم اولیه این بیماری مبهم است. 

تب کریمه کنگو فقط یک تب ساده نیست. با یک تب بالا اغاز می‌شود، اما زیاد سریع می‌تواند به خونریزی‌های مرموز داخلی برسد و در مواردی تبدیل مرگ فرد مبتلا شود. این بیماری ویروسی حاد، واگیردار و مرگبار است. آن‌قدر که حتی یک تماس ساده با خون یا ترشحات دام آلوده می‌تواند سرنوشت دردناکی برای فرد رقم بزند. 

منشأ مهم این بیماری، کنه‌هایی می باشند که در فصل گرما فعال خواهد شد. کنه‌ها با تغذیه از خون حیوانات ویروس را جذب می‌کنند. ویروس در بدن‌شان تکثیر می‌شود و سپس آن را به دام‌ها و انسان‌ها منتقل می‌کنند. این ویروس در بدن حیوانات امکان پذیر هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، اما هنگامی داخل بدن انسان می‌شود، دردسرها اغاز می‌شود. 

ویروسی که خون را مقصد می‌گیرد

تب کریمه برخلاف تعداد بسیاری از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان زیاد خطرناک و کُشنده است. مقدار مرگ‌ومیر ناشی از آن در جهان نزدیک به ۳۰ تا ۵۰ درصد گزارش شده اما به حرف های مسئولان وزارت بهداشت، مقدار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سرزمین ما نزدیک به ۸ درصد است. مقدار ابتلا هم در کشورمان سالانه نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ نفر است. به حرف های کارشناسان، اگر مبتلایان به این بیماری شناسایی و درمان نشوند، می‌تواند تبدیل فوت ۳۰ تا ۵۰ درصدی مبتلایان شود. 

دکتر شاهین قاسمی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در جواب به این که تب کریمه چرا و چطور علتمرگ یک فرد می‌شود، توضیح می‌دهد: علت کُشندگی این بیماری این است که ویروس به اندام‌های حیاتی بدن به خصوص سیستم انعقادی دعوا می‌کند و علتخونریزی در اندام‌های داخلی بدن می‌شود. این خونریزی اگر شدید باشد، تبدیل مرگ فرد می‌شود. تب کریمه چطور علتمرگ می‌شود؟

ویروسی که به اندام‌های حیاتی دعوا می‌کند/ هشدار به مردم در اغاز عید قربان

به حرف های دکتر قاسمی، این ویروس به این علت کُشنده است که به سیستم ایمنی و عروق خونی دعوا می‌کند و علتتب شدید و ناگهانی، نارسایی اندام‌ها (کبد، کلیه، مغز)، اختلال در انعقاد خون، خون‌ریزی داخلی و خارجی (دستگاه گوارش، لثه، بینی و…) می‌شود. 

به حرف های این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، برخلاف بیماری‌های باکتریایی که عمدتاً دارو برای آن‌ها وجود دارد، بیماری‌های ویروسی طبق معمولً درمان دارویی خاصی ندارند و درمان آن‌ها زیاد تر علامتی است. برخی بیماری‌های ویروسی می باشند که بعد از ابتلا، خود به خود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان خاصی نیست. همانند تعداد بسیاری از سرماخوردگی‌ها که توسط ویروس‌های گوناگون تشکیل خواهد شد و خود به خود هم درمان خواهد شد و خطری ندارند. اما تب کریمه کنگو ویروسی است که از طریق کنه‌ها منتقل می‌شود و درمان و داروی خاصی ندارد. 

نه درمان قطعی دارد، نه داروی خاص/ خطر مرگ این افراد بالا است

یکی از چالش‌های بزرگ در مقابله با این بیماری، تشخیص زودهنگام آن است. علائم اولیه تب کریمه زیاد مبهم‌اند؛ سردرد، تب، درد عضلات و ضعف نشانه‌هایی می باشند که زیاد راحت می‌توان آن‌ها را با یک سرماخوردگی ساده نادرست گرفت. 

دکتر قاسمی با اشاره به این که اگر تشخیص به موقع انجام شود، با داروهای حمایتی می‌توان تا حدی بیماری را کنترل کرد و از شدت آن کاست، می‌گوید: زیاد تر بیماران هنگامی به پزشک مراجعه می‌کنند، دچار خونریزی شده‌اند و کار از کار قبل است. از طرفی، تشخیص قطعی بیماری نیاز به کیت‌های خاص آزمایشگاهی دارد که فقط در اختیار وزارت بهداشت است و مراکز خاص است و در آزمایشگاه‌های معمولی اشکار نمی‌شود. 

او اصرار می‌کند که شدت پیشرفت بیماری در برخی افراد بالاست و هرچه شدت علائم زیاد تر باشد، خطر مرگ هم زیاد تر است. درواقع زمان فوت بیمار بستگی به شدت بیماری و شدت پیشرفت آن دارد. 

به حرف های این متخصص بیماری‌های عفونی، اگر بیماری خفیف باشد، بدن امکان پذیر به مرور زمان خود را بازیابی کند و بیمار بهبود یابد. اما اگر بیماری شدید باشد و خونریزی گسترده رخ دهد، چون داروی مخصوص هم ندارد، خطر مرگ بالا است. 

چند پیشنهاد مهم به افرادی که قربانی می‌کنند

با وجود هشدارهای سالانه، تا این مدت موارد مرگ ناشی از تب کریمه کنگو در سرزمین تکرار می‌شود و درضمن آمار ابتلا و مرگ‌ومیر در روستاها و مناطق عشایری زیاد تر است. به حرف های متخصصان با اهمیت ترین دلایل این نوشته تماس مستقیم با دام، زیست کنه‌ها در محیط طبیعی همانند مراتع، اصطبل‌ها و چراگاه‌ها، افتامکانات و تجهیزات بهداشتی در روستاها، ناآگاهی روستاییان و ذبح دام در منزل یا کوچه بدون مراعات نکات بهداشتی است. 

یقیناً وجود زیاد تر کنه‌ها در روستاها علت بر این نمی‌شود که در شهرها ابتلایی رخ ندهد. به خصوص که عید قربان نیز نزدیک است و به مناسبت عید، ذبح‌های بسیاری توسط مردم صورت می‌گیرد و وزارت بهداشت هر سال درمورد گمان شیوع تب کریمه به علت قربانی کردن و انجام ذبح‌های بدون پروتکل‌های بهداشتی، هشدار می‌دهد. 

رئیس اداره بیماری‌های زئونوز وزارت بهداشت امسال هم هشدار داده که «افرادی که برای قربانی‌کردن در عید قربان نذر کرده‌اند، باید نکات بهداشتی را مراعات کنند؛ برای مثال ذبح حیوان نباید در منزل انجام شود و باید در مکان‌های مورد تایید سازمان دامپزشکی صورت گیرد. افراد می‌توانند با مراجعه به محل‌های تعیین‌شده سازمان دامپزشکی نسبت به تهیه و ذبح دام عمل کنند تا تماسی با خون حیوان ذبح‌شده نداشته باشند. این چنین قصابان باید به تجهیزات حفاظتی همانند ماسک، دستکش و چکمه تجهیزباشند. این چنین گوشت حیوان ذبح‌شده باید بلافاصله در یخچال نگهداری شود و تا ۲۴ ساعت مصرف نشود. چون فقط در این بازه وقتی است که ویروس‌های احتمالیِ حاضر در گوشت از بین می‌رود.» 

دکتر محمد زینلی به روستاییان هم هشدار داده که «در صورتی که با کنه روی بدن حیوانات روبه رو شدند، از دست زدن به کنه‌ها خودداری کنند و نوشته را گزارش دهند تا سازمان دامپزشکی برای سم‌پاشی دام‌ها و محل نگهداری حیوانات عمل کند.» 

چرا اسم این بیماری، کریمه کنگو است؟ 

احتمالا برایتان سوال باشد که نام این بیماری از کجا آمده و آیا واقعا با سرزمین اوکراین ربط دارد؟ حقیقت این است که نام این بیماری از دو منطقه کریمه و کنگو گرفته شده است: این بیماری اولین بار در سال ۱۹۴۴ در شبه‌جزیره کریمه (اوکراین امروزی) شناسایی شد و در سال ۱۹۵۶ هم ویروس شبیهی در جمهوری دموکراتیک کنگو یافت شد.